Podróż do wnętrza Ziemi
(Voyage au centre de la terre)
Źródło opracowania: Wyprawa do wnętrza Ziemi, tł. Ludmiła Duninowska
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1990
Ilustracje: E. Riou
AJAKS
Ajaks Mały (mit. gr.) – syn Ojleusa, uczestnik wojny trojańskiej, najszybszy po Achillesie. Zginął zabity przez Posejdona, gdy chełpliwie bluźnił przeciw bogom, dopłynąwszy jako rozbitek do brzegu.
ASTERIUSZ
(w oryg. ASTÉRIUS)
(właśc. ASTERIOS lub ASTERION)
Właściwe miano Minotaura (mit. gr.), „byk Minosa”, potwór kreteński, półbyk i półczłowiek, zrodzony z żony Minosa Pasifae i byka zesłanego przez Posejdona. Trzymany w labiryncie i żywiony ludzkim mięsem. Ateny zmuszone były wysyłać na śmierć swoją młodzież do czasu, gdy Tezeusz zabił (przy pomocy Ariadny) Minotaura. O rzekomym odkryciu jego ciała, mającego ponoć długość dziesięciu łokci, wspomina Otto Lidenbrock.
AWICENNA
(IBN SINA)
(980-1037), arab. filozof i lekarz, pochodzenia perskiego. Autor dzieł z wielu dziedzin nauki. Łączył doktrynę Arystotelesa z neoplatonizmem. Wywarł wpływ na scholastykę i przyczynił się do recepcji arystotelizmu w Europie. Jego dzieło „Canon medicinae”, było przez wiele stuleci podstawą teorii i praktyki medycznej. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
AXEL
Niemiec, siostrzeniec profesora Otto Lidenbrocka, sierota, pomocnik i laborant, zamiłowany geolog. Narrator powieści. Razem ze swym wujem i preceptorem wyruszył w niezwykłą podróż do wnętrza Ziemi, w czasie której przeżyli mnóstwo niesamowitych przygód. Po powrocie ożenił się z piękną Gretą (w oryg. Graüben) – wychowanicą profesora Lidenbrocka.
BACON ROGER
(ok. 1220-ok. 1292), angielski filozof i uczony, franciszkanin; reformator nauki i nauczania. Krytykował współczesną mu strukturę wiedzy i głosił program nauki opartej na matematycznych metodach dowodzenia i eksperymencie. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
BARNUM PHINEAS TAYLOR
(1810-1891), Amerykanin, spekulant, „król humbugu”. W 1842 r. zakupił „Amerykańskie Muzeum” Scuddera w Nowym Jorku i pozyskał dla niego wielką popularność przez wystawianie coraz to nowych osobliwości. W powieści Verne’a zaproponował Otto Lidenbrockowi wystawienie go na pokaz w Stanach Zjednoczonych (za wysoką opłatą).
BEAUMONT LÉONCE ÉLIE (de)
(1798-1874), geolog francuski, profesor École des Mines i College de France, członek Francuskiej Akademii Nauk. Autor pierwszej mapy geologicznej Francji. Wspomina o nim Axel.
BECQUEREL ANTOINE CÉSAR
(17881878), oficer inżynierii, profesor fizyki, wybitny fizyk francuski. W roku 1823 sformułował podstawowe prawa zjawisk termoelektrycznych, wynalazł baterię z dwoma cieczami, zawdzięczamy mu również prace z dziedziny elektrochemii, przewodności elektrycznej metali, elektryczności w atmosferze.
BJARNE
Duńczyk [?]. Sprawiający wrażenie poczciwego wilka morskiego, sprytny kapitan duńskiej goelety (szkunera) „Walkiria”, płynącej z Kopenhagi do Reykjaviku, na pokładzie której Otto Lidenbrock i Axel wyruszyli na Islandię (kazał obu pasażerom zapłacić podwójną należność za przejazd).
BJELKE HANS
Islandczyk, łowca edredonów, towarzysz Otto Lidenbrocka i jego siostrzeńca Axela w podróży do środka Ziemi. Mężczyzna postawny, o potężnej głowie, rozumnych niebieskich oczach, atletycznych ramionach, długich rudych włosach. Człowiek zrównoważony, milczący i flegmatyczny ale niezwykle zręczny. Przez cały czas wyprawy pozostawał na służbie, za wynagrodzeniem w wysokości trzech riksdalerów tygodniowo. Jego imieniem podróżnicy ochrzcili strumień płynący we wnętrzu Ziemi. Po skończonej wyprawie powrócił na rodzinną Islandię.
BLUMENBACH JOHANN FRIEDRICH
(1752-1840), niemiecki przyrodnik i lekarz. Podał klasyfikację ras ludzkich, sprecyzował definicję antropologii jako nauki. Prekursor współczesnej antroposkopii. Zajmował się też anatomią i fizjologią. Wspomina o nim Axel.
BOISSONNAS MŁODSZY
(tylko w oryg.)
Jacques-Etienne był malarzem zegarowych cyferblatów; jego prawnuk, Antoine-Henri, był pierwszym z generacji znanych fotografów z Genewy. Chronometru produkcji jego firmy używali Otto Lidenbrock i Axel w czasie podróży do wnętrza Ziemi.
BOUCHER DE PERTHES
(właśc. JACQUES BOUCHER DE CREVECOEUR DE PERTHES)
(1788-1868), francuski archeolog i pisarz, samouk. Członek Francuskiej Akademii Nauk, twórca (po odkryciu narzędzi kamiennych) poglądu o przedpotopowym istnieniu człowieka. Wspomina o nim Axel.
BOZERIAN
(właśc. BOZÉRIAN)
(tylko w oryg.)
Dwaj bracia, (w tym Jean-Claude, 1782-1840) pracujący w Paryżu za czasów Napoleona I, twórcy luksusowych okładek do książek. O ich firmie wspomina Otto Lidenbrock.
BREWSTER DAWID (sir)
(1781-1868), fizyk angielski. Jego staraniom zawdzięcza powstanie „British Association”, towarzystwo popierające i krzewiące wiedzę. Jest wynalazcą kalejdoskopu i stereoskopu. Prowadził badania przeważnie z zakresu optyki. Wspomina o nim Axel.
BUSK GEORGE
(1807-1886), angielski chirurg, paleontolog i zoolog, specjalista w zakresie fauny morskiej. Wspomina o nim Axel.
CAMPET PIERRE
(1722-1789), holenderski anatom, autor prac o anatomii ssaków. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
CARPENTER WILLIAM BENJAMIN
(1813-1885), angielski biolog i fizjolog, profesor fizjologii w Instytucie Królewskim w Londynie i profesor medycyny sądowej. Prowadził badania nad otwornicami. Wspomina o nim Axel.
CASSANION JOHN
(właśc. JEAN CHASSANION)
Uczony francuski [?], w 1580 r. opublikował pracę o gigantycznym człowieku, mierzącym 19 stóp, którego szkielet znaleziono w okolicach Lucerny. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
CHRISTIENSEN
(w pol. tłumaczeniu bez nazwiska)
Duńczyk [?]. Konsul duński w Hamburgu. Osobisty przyjaciel Otto Lidenbrocka, wystawił mu rekomendację, mającą umożliwić uzyskanie w Kopenhadze listów polecających do gubernatora Islandii.
CLOSS
(tylko w oryg.)
Francuz. Znany dziewiętnastowieczny introligator. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
COLT SAMUEL
(1814-62), amerykański konstruktor broni. Wynalazca rewolweru bębenkowego (1830). W 1853 r. założył wytwórnię broni. Rewolwery jego produkcji zabrali ze sobą Otto Lidenbrock i jego siostrzeniec Axel na wyprawę do wnętrza Ziemi.
CUVIER GEORGES
(1769-1832), francuski przyrodnik, twórca paleontologii i anatomii porównawczej. Był profesorem w Paryżu, ponadto piastował różne wysokie godności. Stworzył największe zbiory anatomiczne w Europie. Postawił teorię kataklizmów: życie na ziemi dzieli się na wielkie okresy, z których każdy był zakończony żywiołową katastrofą, niszczącą doszczętnie życie. Do paleontologii wprowadził po raz pierwszy osteologię, zrekonstruował wiele zwierząt kopalnych. Napisał wiele cennych dzieł z zakresu paleontologii. Wspomina o nim Axel.
DAVY HUMPHRY BARTHOLOMEW (sir)
(1778-1829), angielski chemik i fizyk, profesor w Instytucie Królewskim w Londynie; członek Towarzystwa Królewskiego. Otrzymał m.in. elektrolitycznie metaliczny sód, potas. Stwierdził, że chlor jest pierwiastkiem chemicznym, odkrył łuk elektryczny oraz zależność oporu elektrycznego od długości i przekroju przewodnika. Wspomina o nim Axel.
DIONIZJUSZ STARSZY
(w oryg. DENYS)
(ok. 430-367 p.n.e.), tyran Syrakuz słynący z podejrzliwości, kazał (wg anegdoty) wydrążyć w pieczarze niszę akustyczną, by móc podsłuchiwać osobiście rozmowy więźniów pracujących w kamieniołomach. O akustycznych właściwościach groty zwanej „uchem Dionizjusza”, położonej w pobliżu Syrakuz na Sycylii, wspomina Axel.
DUMAS JEAN BAPTISTE ANDRÉ
(1800-1884), znakomity uczony francuski, którego prace wywarły wielki wpływ na rozwój chemii. Zajmował się badaniami alkaloidów, spirytusu drzewnego, indyga, kwasu winowego, jak również dokonał wielu odkryć z zakresu syntezy związków organicznych. Podał również metodę mikroskopowego i chemicznego badania krwi oraz metodę oznaczania gęstości pary związków chemicznych. Wspomina o nim Axel.
EBELMAN JACQUES JOSEPH
(w oryg. EBELMEN)
(1814-1852), francuski chemik, dyrektor fabryki porcelany w Sevres, który dokonał syntezy kamieni szlachetnych (a właściwie rekrystalizacji). Interesował się rozkładem skał krzemianowych w obecności związków organicznych. Wspomina o nim Axel.
EDYP
Mityczny grek, syn króla Teb, Lajosa, i Jokasty. Nieświadomy swego pochodzenia zgodnie z wyrocznią zabił swego ojca; po uwolnieniu Teb od Sfinksa władca miasta i mąż własnej matki, z ich związku narodzili się Eteokles, Polinik, Antygona i Ismena. Odkrywszy swe pochodzenie, sam się oślepił i udał na wygnanie. Wspomina o nim Axel.
EIGEL
Uczony [?]. Termometrem jego konstrukcji posługiwali się Otto Lidenbrock i Axel w czasie podróży do środka Ziemi.
EOL
Postać mityczna, sprawca wiatrów, mieszkający na wyspie pływającej, na dalekim Zachodzie. Później przeniesiono go, jako króla wiatrów, na jedną z wysp eolskich. Wspomina o nim Axel.
FALCONER HUGH
(1808-1865), angielski paleontolog i botanik. Wspomina o nim Axel.
FINSEN
Burmistrz Reykjaviku. Człowiek bardzo spokojny. Powitał Otto Lidenbrocka i jego siostrzeńca Axela na początku ich pobytu na Islandii, był także obecny na obiedzie u gubernatora Trampe.
FOURIER JEAN BAPTISTE JOSEPH
(1768-1830), francuski matematyk i egiptolog, członek Francuskiej Akademii Nauk, prefekt departamentu Isere. Pierwszy zastosował (1822) szeregi trygonometryczne (szereg Fouriera) do rozwiązania zagadnienia przewodnictwa cieplnego. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
FRANKLIN JOHN (sir)
(tylko w oryg.)
(1786-1847), żeglarz brytyjski. W latach 1845-47 próbował zdobyć Przejścia Pn.-Zach. na statkach „Erebus” i „Terror”. Wyprawa zakończyła się tragicznie w pn. Kanadzie. Poszukiwania ekspedycji (ok. 40 wypraw) przyczyniły się do poznania kanadyjskiej Arktyki.
FRIDRIKSSON
Islandczyk [?]. Profesor przyrody w szkole w Reykjaviku. W jego domu mieszkali profesor Otto Lidenbrock i jego siostrzeniec Axel przed wyruszeniem do wnętrza Ziemi. Człowiek życzliwy i gościnny, udzielił obu podróżnikom cennych informacji na temat islandzkiego alchemika Arne Saknussema. Znał j. łaciński.
FRISAC HANS
(właśc. HANS FRISAK)
Geodeta duński [?], na podstawie badań którego Olsen sporządził mapę Islandii. Wspomina o nim Axel.
GAIMARD PAUL JOSEPH
(1793-1858), francuski przyrodnik, lekarz okrętowy. W latach 1835-36 i 1838-40 przebywał w północnej Europie, autor „Podróży do Islandii i Grenlandii” w latach 1835 i 1836 na korwecie „La Recherche” w celu odnalezienia śladów „La Lilloise”. Wspomina o nim Fridriksson.
GALILEUSZ
(GALILEO GALILEI)
(1564-1642), włoski fizyk, astronom i filozof. W latach 1589-92 i od 1610 profesor matematyki na uniwersytecie w Pizie, 1592–1610 w Padwie (gdzie pierwszy zaczął wykładać w j. włoskim). Twórczość G. była bogata i dotyczyła różnych dziedzin nauki. Szczególnie duże znaczenie miały obserwacje astronomiczne G. przeprowadzane za pomocą zbudowanej przez niego w 1609 r. lunety. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
GRETA
(w oryg. GRAÜBEN)
17 lat. Virlandka. Chrześniaczka Otto Lidenbrocka. Czarująca dziewczyna o złotych włosach i błękitnych oczach, cechowały ją: nieco zbyt poważne usposobienie i stateczny umysł, była „mocna” w mineralogii, lubiła zgłębiać zawiłe problemy naukowe. Z entuzjazmem poparła projekt profesora Lidenbrocka o wyprawie do środka ziemi. Po powrocie podróżników wyszła za mąż za Axela.
GUMLAUGSON BJORN
(właśc. BJÖRN GUNNLAUGSSON)
(1788-1876), duński astronom, geograf, podróżnik, nauczyciel matematyki i duńskiego, twórca stosunkowo nowoczesnych map. Z jego planu topograficznego korzystał Olsen przy sporządzaniu mapy Islandii.
HAMLET
Półlegendarny książę Jutlandii, tytułowy bohater tragedii W. Szekspira. Historia życia H. pochodzi z zaginionej sagi islandzkiej, skąd przejął ją Saxo Grammaticus. Losy H. stanowią motyw wielu utworów literackich, dzieł muzycznych i plastycznych. Wspomina o nim Axel.
HELBESMER
(tylko w oryg.)
Kartograf [?]. Twórca rzeźbionych, plastycznych map. Wspomina o nim Axel
HENDERSON EBENEZER
(u Verne’a HANDERSON)
(1784-1858), szkocki misjonarz i wykładowca teologii, poliglota, podróżnik i badacz. Jego mapa Islandii o wymiarach 21×32 cm ukazała się w roku 1818 w Edynburgu. Profesor Otto Lidenbrock posiadał ją w swojej bibliotece.
HEVELIUS
Żyd. Handlarz. Profesor Otto Lidenbrock kupił od niego stary rękopis „Heims-Kringla” Snorre Turlessona, w którym odkrył tajemniczy pergamin, autorstwa Arne Saknussema, zawierający wskazówki pozwalające dotrzeć do środka Ziemi. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
HOFFMANN ERNST THEODOR AMADEUS
(tylko w oryg.)
(1776-1822), niemiecki pisarz i kompozytor. Jeden z najwszechstronniejszych twórców epoki romantyzmu, pisał opowiadania łączące realizm z fantazją. Wspomina o nim Axel.
HORACY
(QUINTUS HORATIUS FLACCUS)
(65 r.-8 r. p.n.e.), jeden z najwybitniejszych liryków rzymskich. Syn wyzwoleńca. Działał w okresie najwspanialszego rozkwitu literatury rzymskiej za czasów cezara Augusta. Trwałą pozycję w literaturze i nieśmiertelną sławę przyniosły mu bogate w miary wierszowe pieśni (zw. odami). Wspomina o nim Axel.
HUMBOLDT ALEKSANDER (von)
(1769-1859), wybitny przyrodnik, geograf i podróżnik niemiecki. Wspomina o nim Axel.
HYALTALIN (doktor)
Islandczyk [?]. Lekarz. Był zaproszony na obiad do barona Trampe (gubernatora Islandii), na którym byli obecni także profesor Otto Lidenbrock i jego siostrzeniec Axel. Określony przez autora mianem „miejscowej sławy lekarskiej”.
KOLUMB KRZYSZTOF
(1451-1506), włoski żeglarz w służbie królestwa Hiszpanii. Odkrywca Ameryki (1492). Jedna z najwybitniejszych postaci w historii odkryć geograficznych. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
LARTET ÉDOUARD ARMANDE ISIDORE HIPPOLYTE
(1801-1871), francuski geolog, archeolog i główny twórca paleontologii. Odkrył najstarsze przedmioty wykonane przez człowieka, ustalił także daty górnego paleolitu w epoce kamienia. W 1852 r. znalazł dowody na równoczesną egzystencję człowieka i wymarłych zwierząt; od 1863 r. interesował się okręgiem Dordogne we Francji, gdzie znalazł kości mamuta z odciśniętym kształtem wymarłego zwierzęcia, w warstwach z epoki lodowcowej. Wspomina o nim Axel.
LIDENBROCK OTTO
Niemiec. Profesor uniwersytetu w Hamburgu (Johanneum). Prowadził wykłady z mineralogii. Niezwykle utalentowany i posiadający ogromną wiedzę geolog. Był jednak typem „uczonego-egoisty” – wykładał bowiem „podmiotowo”, dla własnej satysfakcji, a ponadto miał trudności z wysławianiem się, co przysparzało studentom niemało uciechy. Napisał dzieło pt. „Problemy krystalografii”. Był mężczyzną cieszącym się żelaznym zdrowiem, wysokim i szczupłym, o jasnych włosach, długim, cienkim nosie i dużych oczach. Nosił okulary, zażywał tabakę. Poruszał się wielkimi krokami, idąc, zaciskał mocno pięści. Był człowiekiem gwałtownym, niecierpliwym. Pewnego dnia odnalazł tajemniczy pergamin zawierający pozostawione przez islandzkiego uczonego Saknussema wskazówki, dzięki którym można było dotrzeć do środka Ziemi. Razem ze swoim siostrzeńcem Axelem i Islandczykiem Hansem Bjelke udał się w podziemną podróż pełną niesamowitych przygód. Wyprawa ta przyniosła mu międzynarodową sławę.
LIFFENDER
Główny właściciel kopenhaskiego biura podróży. Udzielił profesorowi Otto Lidenbrockowi informacji na temat połączeń okrętowych Kopenhaga-Reykjawik.
LULLE
(właśc. RAIMUNDUS LULLUS)
(1235-1315), hiszpański filozof scholastyczny, działał jako apologeta przeciw islamowi. Na soborze w Vienne domagał się, by dla celów misyjnych uczono na uniwersytetach języków: arabskiego, chaldejskiego i hebrajskiego. Jest on twórcą „Ars magna”, która w sposób mechaniczny miała umożliwić dochodzenie do poszczególnych prawd, wychodząc z najogólniejszych pojęć. Sztukę tę chciał L. zastosować przy nawracaniu Arabów. Pozostawił ogółem ok. 300 prac. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
MARTA
Niemka. Służąca Otto Lidenbrocka. Starsza kobieta, poczciwa, doskonała gospodyni.
MAYEN JAN
(właśc. JAN CORNELISZOON JAKOBSZOON MAY [?])
Holender. Żeglarz. W czasie wyprawy na północ w 1611 r. odkrył wyspę, którą nazwano jego imieniem i nazwiskiem.
MILNE-EDWARDS ALPHONSE
(1835-1900), francuski zoolog, profesor. Wiele podróżował w celach naukowych, zajmował się badaniem ptaków, ssaków i skorupiaków. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
MORE
(właśc. CHARLES MOORE)
Karabiny (raczej strzelby) produkcji firmy Purdey, Moore i Spółka zabrali ze sobą Otto Lidenbrock i Axel na wyprawę do środka Ziemi.
NAJADA
W mitologii greckiej boginka opiekująca się źródłem lub strumieniem. Jej rzeźbiona postać ozdabiała fajkę Axela.
ODYN
W pierwotnej mitologii germańskiej bóg piorunów, później czczony jako bóg nieba, a także stwórca kultury, sztuki wojennej, przepowiedni, czarów i poezji, uważany był przez plemiona północnoniemieckie i skandynawskie za najwyższe bóstwo. Towarzyszyły mu dwa kruki, dwa wilki, a rumakiem jego był ośmionogi koń, Sleipniks. Żoną jego była Freja. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
OLAFSEN
(właśc. EGGERT ÓLAFSSON)
(1726-1768), islandzki poeta i antykwariusz. Interesował się naukami przyrodniczymi, zajmował się badaniami nad przyrodą i folklorem Islandii, opublikował „Podróże po Islandii” (1772). Wspomina o nim Fridriksson.
OLSEN OLAF NIKOLAS
(właśc. ÓLAFUR NICOLAS ÓLSEN)
(1791-1848), duński kartograf, twórca mapy Islandii w skali 1:480000, ofiarowanej profesorowi Otto Lidenbrockowi przez gubernatora wyspy – barona Trampe.
OMAR
(właśc. UMAR IBN AL-KHATTAB)
(581-644), drugi kalif muzułmański, następca Abu Bakra. Stworzył potężne państwo, podbijając Syrię, Egipt, Irak, większą część Persji i Palestyny. Zapoczątkował erę hidżry. Uznawany przez Arabów za wzór monarchy muzułmańskiego. Zabity przez perskiego niewolnika. Odbudował drogę wodną od Nilu do Morza Czerwonego. Wg legendy, kiedy kalif Omar zdobył Aleksandrię, kazał zużyć zwoje biblioteki do opalania łaźni publicznych, wychodząc z założenia, że jeśli zawierają tę samą treść co Koran, są zbyteczne, a jeżeli inną, są szkodliwe. Wspomina o nim Axel.
ORESTES
W greckim micie syn Agamemnona i Klitemestry. Kochanek matki, Egistos, miał go zamordować. Ocalony przez swą siostrę Elektrę, udał się do króla Focydy Strofiosa i zawarł przyjaźń z jego synem, Pyladesem. Później zabił matkę i Egistosa. Ścigany przez okrutne Eumenidy, błądził jak oszalały, dopóki bogini Atena nie wydała nań wyroku uniewinniającego. Jego historię przedstawili w swoich dramatach Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Goethe i in. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
PARACELSUS
(właśc. PHILIPPUS AUREOLUS THEOPHRASTUS BOMBASTUS
VON HOHENHEIM)
(1493-1541), niemiecki lekarz, chemik i filozof; profesor uniwersytetu w Bazylei. Jeden z prekursorów nowożytnej medycyny, uważany za twórcę jatrochemii. Pierwszy zastosował w leczeniu preparaty chemiczne, wprowadził wiele nowych leków i ustalił zasadę ich dozowania. Przedstawiciel renesansowej filozofii przyrody. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
PAUZANIASZ
Grecki pisarz z II. w. n.e., prawdopodobnie z Lidii. Opisał w „Periegesis” („Przewodnik”) religijne i artystyczne osobliwości najważniejszych miejscowości Grecji. Wiele jego wiadomości potwierdziły wykopaliska. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
PETERMAN AUGUSTUS
(właśc. AUGUST HEINRICH PETERMANN)
(1822-1878), niemiecki geograf i kartograf, faktycznie żył w Hamburgu i Gotha. Przyjaciel profesora Otto Lidenbrocka. Dostarczył mu mapę Islandii.
PICTURSSON (wielebny)
Koadiutor biskupa Islandii. W czasie pobytu Otto Lidenbrocka i Axela w Reykjaviku odbywał wizytację pasterską na północy wyspy.
PLATER FELIKS
(w oryg. FÉLIX PLATER)
(właśc. FÉLIX PLATTER, PLATTERUS)
(1536-1614), wybitny szwajcarski lekarz, profesor i rektor na uniwersytecie w Bazylei. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
PLUTON
(tylko w oryg.)
Mityczny grecko-rzymski bóg świata zmarłych, władca podziemi (grecki Hades), w Rzymie także bóg bogactw i dostatku. Axel porównuje do jego posągu sylwetkę swego wuja Otto Lidenbrocka.
POISSON SIMEON DENIS
(1781-1840), francuski mechanik, fizyk i matematyk; profesor Sorbony i École Polytechnique; członek Francuskiej Akademii Nauk. Autor prac m.in. z teorii sprężystości, hydromechaniki, równań różniczkowych oraz teorii prawdopodobieństwa. Badał też zagadnienie stabilności Układu Słonecznego, rozwinął teorię przyciągania grawitacyjnego. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
POLIFEM
Mityczny cyklop, syn boga mórz Posejdona, opisany w „Odysei” Homera jako krwiożerczy jednooki olbrzym, oślepiony przez Odyseusza. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
POVELSEN
Pseudonim Bjarni Pálssona (1719-1779). Uczony, badacz Islandii, autor dzieła „Podróż przez Islandię (1774-75). Podjął prace badawcze z rozkazu króla Danii. Wspomina o nim Fridriksson.
PURDLEY
(właśc. JAMES PURDEY)
Karabiny (raczej strzelby) produkcji firmy Purdey, Moore i Spółka zabrali ze sobą Otto Lidenbrock i Axel na wyprawę do środka Ziemi.
PURGOLD
(tylko w oryg.)
(?-1829), znany francuski dziewiętnastowieczny introligator. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
QUATREFAGES JEAN LOUIS ARMAND (de)
(1810-1892), francuski uczony. Zajmował się studiami nad zwierzętami niższymi. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
ROBERT LOUIS EUGÈNE
(1806-1879), francuski uczony, współpracował z Gaimardem przy opracowywaniu książki o podróży do Islandii i Grenlandii na pokładzie korwety „La Recherche”. Wspomina o nim Fridriksson.
ROSS JAMES CLARKE (sir)
(1800-1862), żeglarz angielski. Towarzyszył w latach 1819-27 Parry’emu w 4 wyprawach podbiegunowych, a w 1829-33 – stryjowi Johnowi Rossowi. W l. 1839-42 kierował wyprawą do bieguna płd. Odkrył Ziemię Wiktorii i dotarł aż do 78°4’ szer. płd. W l. 1848-49 brał udział w poszukiwaniu Franklina. Opublikował opisy swych podróży. Od niego wzięła nazwę cieśnina Rossa między Boothia Felix i Ziemią Króla Wilhelma, morze Rossa na wsch. od Ziemi Wiktorii w Antarktydzie i bariera Rossa, płyta lodowa, wys. 50 m, zajmująca płd. część morza Rossa. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
RUHMKORFF HEINRICH DANIEL
(1803-1877), mechanik niemiecki. Wsławił się swym aparatem indukcyjnym, przedstawionym w 1855 r. na międzynarodowej wystawie przemysłowej w Paryżu. Jego aparatem oświetleniowym posługiwali się Otto Lidenbrock, Axel i Hans Bjelke w czasie wyprawy do wnętrza Ziemi.
SABINE EDWARD (sir)
(1788-1883), irlandzki geofizyk. Jako astronom towarzyszył Rossowi i Parry’emu w wyprawie do Arktyki, specjalista w dziedzinie magnetyzmu ziemskiego. W oryg. fr. określany jako kapitan, tł. polski wymienia go w gronie uczonych. Wspomina o nim Axel.
SAINTE-CLAIRE DEVILLE HENRI ÉTIENNE
(tylko w oryg.)
(1818–1881), chemik francuski, profesor Sorbony, członek Francuskiej Akademii Nauk. Prowadził badania dysocjacji gazów, opracował przemysłową metody otrzymywania glinu (1854) oraz magnezu (1857). Wspomina o nim Axel.
SAKNUSSEM ARNE
W powieści islandzki alchemik z XVI w. Jego śladami profesor Otto Lidenbrock, jego siostrzeniec Axel oraz Islandczyk Hans Bjelke odbyli podróż do wnętrza Ziemi. Jest to postać oparta dość luźno na osobie Árni Magnússona: Árni Magnússon (1663-1730), uczony i kolekcjoner rękopisów. Większość swego życia mieszkał w Kopenhadze, gdzie był profesorem na uniwersytecie. Przywiózł wielką kolekcję islandzkich rękopisów i chociaż część z nich została zniszczona w czasie pożaru Kopenhagi w 1728 r., to jednak najbardziej cenne ocalały. Swój zbiór zapisał w testamencie uniwersytetowi, a także zrobił zapis dla fundacji publikującej rękopisy i naukowców zajmujących się ich opracowywaniem. W latach 1702-12 podróżował przez Islandię, opracowując kataster kraju. W 1703 r. wykonał pierwszy kompletny spis ludności Islandii.
SCHEEL HANS JAKOB
Geodeta duński [?], na podstawie badań którego, Olsen sporządził mapę Islandii. Wspomina o nim Axel.
SCHEUZER JOHANN JAKOB
(1672-1733), szwajcarski przyrodnik, napisał między innymi „Physica sacra...”, „Herbarium diluvianum”. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
STRUVE
Ambasador rosyjski w Niemczech. Posiadał cenne zbiory mineralogiczne, którymi jako kustosz opiekował się Otto Lidenbrock.
ŚWIĘTY PAWEŁ
Żyd pochodzący z Tarsu. Początkowo nosił imię Szaweł i dał się poznać jako gorliwy faryzeusz i prześladowca chrześcijan, po nawróceniu, już jako Paweł, stał się jednym z najbardziej gorliwych Apostołów Chrystusa. Jego listy weszły do kanonu Biblii. O akustycznych właściwościach katedry św. Pawła w Londynie wspomina Axel.
TEUTOBOCHUS
(właśc. TEUTOBODUUS)
Król Teutonów. W 102 r. p.n.e. dostał się pod Aquae Sextiae do niewoli rzymskiej. Wspomina o nim Otto Lidenbrock.
THOMSON
Profesor. Przyjaciel konsula duńskiego w Hamburgu, dyrektor Muzeum Zabytków Północy w Kopenhadze. Opiekował się Otto Lidenbrockiem i Axelem podczas ich pobytu w tym mieście.
TORWALDSEN
(właśc. BERTEL THORVALDSEN)
(tylko w oryg.)
(1768 lub 1770-1844), rzeźbiarz duński, jeden z czołowych przedstawicieli klasycyzmu. Studia odbył w ASP w Kopenhadze, jego styl ukształtował się ostatecznie podczas pobytu na stypendium w Rzymie (od 1797 r.). Tworzył rzeźby o tematyce mitologicznej, historycznej, religijnej oraz pomniki i popiersia portretowe. Wpłynął w znaczącym stopniu na rozwój europejskiej rzeźby XIX w. Zdobył dużą popularność w Polsce. Wspomina o nim Axel.
TRAMPE (baron)
Duńczyk [?]. Gubernator Islandii. Powitał Otto Lidenbrocka i Axela w porcie i zaoferował im swoją pomoc w czasie ich pobytu na wyspie.
TROÏL UNO (von)
(1746-1803), arcybiskup Uppsali, opublikował „Listy z Islandii” (1777). Wspomina o nim Fridriksson.
TROLLE
W wierzeniach ludów skandynawskich demoniczne istoty (olbrzymy lub karły), mieszkańcy m.in. górskich pieczar, na ogół nieprzychylne ludziom. Wspomina o nich Axel.
TURLESON SNORRE
(właśc. SNÓRRI STURLUSON)
(1179-1241), islandzki pisarz i mąż stanu. Odegrał ważną rolę polityczną w dziejach Islandii. Zabity z poduszczenia króla norweskiego Haakona IV. Najwybitniejszy twórca literatury staroskandynawskiej. Autor dzieła uważanego za podręcznik dla skaldów – tzw. „Eddy młodszej” i zbioru sag o królach norweskich „Heimskringla” (ok. 1220-30, wyd. 1697), obejmujących okres od czasów mitycznych do 1177 r. Między stronicami jego kroniki profesor Otto Lidenbrock odnalazł tajemniczy pergamin z zaszyfrowanymi wskazówkami dotyczącymi drogi do wnętrza Ziemi.
VINCENT
Francuz. Kuchmistrz prowadzący niewielką restaurację w Kopenhadze (przy placu Kongens-Nye-Torw), z której korzystali Otto Lidenbrock i Axel w czasie swego pobytu w tym mieście.
WERGILIUSZ
(właśc. PUBLIUS VERGILIUS MARO)
(70-19 r. p.n.e.), poeta i najwybitniejszy epik rzymski. Autor epopei „Eneida” a także „Bukolik” i „Georgik”. Cytuje go Fridriksson.
[bez imienia i nazwiska]
Anglik. Kapitan. Jego teorię o budowie jądra Ziemi wspomina Axel. Prawdopodobnie chodzi tu o Amerykanina, kapitana Johna Clevesa Symmesa (1780-1829), jednego z twórców teorii pustej Ziemi.
[bez imienia i nazwiska]
Duńczyk [?]. Portier hotelu „Feniks” w Kopenhadze, gdzie zatrzymali się Otto Lidenbrock i Axel. Mówił po niemiecku i angielsku. Wskazał podróżnikom drogę do Muzeum Zabytków Północy.
[bez imienia i nazwiska]
Islandczycy. Tragarze, którzy towarzyszyli Otto Lidenbrockowi, Axelowi i Hansowi Bjelke w drodze do krateru Sneffels.
[bez imienia i nazwiska]
Islandczycy. Gospodarze u których nocowali Otto Lidenbrock, Axel i Hans Bjelke w drodze na Sneffels. Mąż, żona i dziewiętnaścioro dzieci. Życzliwi i gościnni ludzie. Nie chcieli przyjąć zapłaty za gościnę, uczynili to dopiero po długich namowach ze strony Lidenbrocka.
[bez imienia i nazwiska]
Islandczycy. Rodzina Hansa Bjelke, jego stryjowie i stryjeczni bracia. Udzielili Otto Lidenbrockowi, Axelowi i Hansowi gościny w drodze na szczyt wulkanu Sneffels.
[bez imienia i nazwiska]
Islandczycy. Proboszcz ze Stapi i jego żona. On – ociężały, nieokrzesany chłop, nadużywający alkoholu, zarabiał na życie podkuwaniem koni, z tego względu, że trudno mu było utrzymać rodzinę z niskiej pensji wypłacanej przez rząd duński i czwartej części dziesięciny pobieranej od parafian. Ona – określona przez Axela mianem „jędzy-olbrzymki”, stara kobieta, wysoka – około 6 stóp wzrostu. Obydwoje byli ludźmi skąpymi i niegościnnymi. Przyjęli co prawda Otto Lidenbrocka, Axela i Hansa Bjelke pod swój dach w czasie ich wędrówki na szczyt wulkanu Sneffels, ale wystawili im bardzo wygórowany rachunek za pobyt.
[bez imienia i nazwiska]
Islandczycy. Trędowaci. Otto Lidenbrock, Axel i Hans Bjelke spotykali ich w drodze przez Islandię.
[bez imienia i nazwiska]
Kapitan statku „Ellenora”, na pokładzie którego Otto Lidenbrock i Axel płynęli z Kilonii na Zelandię. Kiedy zniecierpliwiony Otto Lidenbrock kazał mu rozpalać pod kotłami, kapitan „posłał go do wszystkich diabłów”.
[bez imienia i nazwiska]
Włoch. Ubogi chłopiec, nędznie ubrany, o chorowitym wyglądzie. Zatrzymany przez Hansa, po wydostaniu się podróżników na powierzchnię Ziemi, poinformował ich, że znajdują się na wyspie Stromboli.
[bez imienia i nazwiska]
Włosi. Rybacy z wyspy Stromboli. Obdarowali Otto Lidenbrocka, Axela i Hansa Bjelke żywnością i odzieżą.
[bez imienia i nazwiska]
Olbrzymi przodek człowieka, pasterz. Miał 12 stóp wzrostu, gęstą grzywę włosów, i ogromną głowę. Pilnował stada mastodontów. Napotkany przez Otto Lidenbrocka, Axela i Hansa Bjelke w czasie wędrówki po olbrzymiej jaskini we wnętrzu Ziemi.