Napowietrzna wioska

(Le Village aérien)

Źródło opracowania: Napowietrzna wioska, tł. Olga Nowakowska

„Nasza Księgarnia”, Warszawa 1984

Ilustracje: G. Roux

ANDERSON CARL JOHAN

(1827-1867), szwedzki badacz Afryki. Jako jeden z pierwszych przewędrował południową Afrykę od Kapsztadu we wszystkich kierunkach podczas kilku ekspedycji. Przebywał również dłuższy czas między szczepami Damarai i Owambo, zajmując się handlem kością słoniową. Tam też umarł na febrę. A. pozostawił zajmujące dzieła o swych odkryciach i przeżyciach. Wspomina o nim Maks Huber.

BARTH HEINRICH

(1821-1865), niemiecki geograf i podróżnik. W latach 1849-55 zbadał Saharę, okolice jez. Czad, odkrył rz. Benue, dotarł do Timbuktu. Wspomina o nim Maks Huber.

BIB JOE

(tylko w oryg.)

Akrobata amerykański [?]. Wspomina o nim autor.

BLUMENBACH JOHANN FRIEDRICH

(1752-1840), niemiecki przyrodnik i lekarz. Podał klasyfikację ras ludzkich. Sprecyzował definicję antropologii jako nauki. Zajmował się też anatomią i fizjologią. Wspomina o nim autor.

BRAZZA PIERRE SAVORGNAN (de)

(1852-1905), francuski podróżnik, pochodzenia włoskiego, zał. francuskiej kolonii Gabon. 1875 zbadał bieg rz. Ogowe. 1880 założył nad rz. Kongo stację nauk. (ob. Brazzaville). Wspomina o nim Maks Huber.

BUONFANTI MICHELE

Włoski [?] badacz Afryki. Podróżował po Saharze i Sudanie. Wspomina o nim Maks Huber.

BURTON RICHARD FRANCIS (sir)

(1821-1890), angielski podróżnik. 1853 dotarł do Mekki i Medyny. 1858 odkrył (z J.H. Speke’em) jez. Tanganika. 1861 pierwszy zdobył szczyt Fako w masywie Kamerun. Wspomina o nim Maks Huber.

CAMERON VERNEY LOVETT

(1844-1894), angielski podróżnik. 1874 dotarł do jez. Tanganika i odkrył wypływ rz. Lukuga (dopływ Konga). Przeszedł wszerz Afrykę. Wspomina o nim Maks Huber.

CHAILLU PAUL BELLONI (du)

(1835-1903), francuski podróżnik. Od 1851 badał dorzecze rz. Kongo i dolny bieg Ogowe, później podróżował po Skandynawii i Rosji. Pozostawił wiele prac. Wspomina o nim Maks Huber.

CHAMIS

(w oryg. KHAMIS)

Murzyn z domieszką krwi arabskiej, pochodzący z Kamerunu, lat około 35. Ruchliwy, zwinny, choć masywnie zbudowany, słynący z niezwykłej odwagi i zimnej krwi. Przewodnik („foleroper”) wyprawy po kość słoniową, która wyruszyła z Libreville (wtedy: Kongo Francuskie, dzisiaj: Gabon) w kierunku pn.-wsch. na równiny kraju Ubangi. W drodze powrotnej, po rozbiciu karawany przez stado słoni, wraz z ocalałymi członkami wyprawy zapuścił się w puszczę Ubangi. Podczas tej przeprawy natrafili na tajemnicze plemię Wagdysów i odnaleźli zaginionego doktora Johansena. Po powrocie do Libreville służył Cortowi i Huberowi.

CORT JOHN

Amerykanin, lat około 25. Odznaczał się powagą i zmysłem praktycznym. Jankes pełnej krwi, urodzony w Bostonie. Interesował się geografią i antropologią, studiował zagadnienia ras ludzkich. Wraz ze swoim przyjacielem Huberem zajmował wysokie stanowisko w amerykańskiej faktorii w Libreville, w której udziały miały ich rodziny. Jeden z uczestników wyprawy po kość słoniową, która, pod dowództwem Urdaxa, wyruszyła z Libreville (wtedy: Kongo Francuskie, dzisiaj: Gabon) w kierunku pn.-wsch. na równiny kraju Ubangi. W drodze powrotnej, po rozbiciu karawany przez stado słoni, wraz z ocalałymi członkami wyprawy zapuścił się w puszczę Ubangi. Podczas tej przeprawy bohaterowie natrafili na tajemnicze plemię Wagdysów i odnaleźli zaginionego doktora Johansena.

DARWIN CHARLES ROBERT

(1809-1882), angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji. Wspomina o nim autor.

DUBOIS EUGÈNE

(właśc. MARIE EUGÈNE FRANÇOIS DUBOIS)

(1858-1940), holenderski anatom i geolog, odkrywca szczątków kostnych człowieka z Jawy (gdzie udał się jako chirurg wojskowy), przedstawiciela „Homo erectus”, nazwanego przez niego „Pithecantrophus erectus”. Uważał wyprostowaną postawę za najważniejszą cechę charakteryzującą pośrednie ogniwo między człowiekiem a małpą. Wspomina o nim autor.

DYBOWSKI JAN

(1855-1928), podróżnik i agronom; syn polskiego emigranta po powstaniu listopadowym 1830-31, naturalizowany we Francji. Współzałożyciel i profesor Instytutu Agronomii Kolonialnej w Paryżu. Znawca rolnictwa tropikalnego, pn. i równikowej Afryki. Wspomina o nim Maks Huber.

EMIN PASZA MEHMET

(właśc. EDOUARD SCHNITZER)

(tylko w oryg., tam EMIR PASZA)

(1840-1892). Urodzony w Opolu, lekarz podróżnik i gubernator prowincji Ekwatoria w Sudanie Egipskim, którego działalność wyraźnie poszerzyła wiedzę o geografii, przyrodzie, etnografii oraz językach Afryki. 1889 przeszedł do służby niemieckiej. Zamordowany w Kamerunie. Wspomina o nim autor.

FOA

(tylko w oryg.)

Anglik [?], który określił ilość zabijanych słoni. Wspomina o nim autor.

FOOTTIT

(tylko w oryg.)

(1864-1921), akrobata i klown angielski. Wspomina o nim autor.

GALLIENI JOSEPH SIMON

(1849-1916), francuski oficer wojskowy, który po udanej pacyfikacji Francuskiego Sudanu i Madagaskaru włączył je do francuskiego imperium kolonialnego. Pośmiertnie mianowany marszałkiem Francji. Wspomina o nim Maks Huber.

GARNER RICHARD LYNCH (profesor)

(1848-1920), Amerykanin, profesor nauk przyrodniczych. Próbował udowodnić, że małpy posiadają swoją mowę. W tym celu prowadził badania w Kongu (1892-94) oraz w amerykańskich ogrodach zoologicznych, jednak bez końcowego sukcesu. Jego prace postanowił kontynuować doktor Johansen. Opowiada o nim autor.

GRANT JAMES AUGUSTUS

(1827-1892), szkocki podróżnik, oficer brytyjski. 1860-63 zbadał górny Nil, 1861 odkrył (z J. Speke’em) rz. Kagerę, 1862 – miejsce wypływu Nilu z Jez. Wiktorii. Wspomina o nim Maks Huber.

HAYDEN BILLY

(tylko w oryg.)

Akrobata amerykański [?]. Wspomina o nim autor.

HUBER MAKS

(w oryg. MAX HUBER)

Francuz, lat około 25. Typowy Paryżanin o gorącym temperamencie. Wraz ze swoim przyjacielem, Johnem Cortem, zajmował wysokie stanowisko w amerykańskiej faktorii w Libreville, w której udziały miały ich rodziny. Jeden z uczestników wyprawy po kość słoniową, która wyruszyła z Libreville (wtedy: Kongo Francuskie, dzisiaj: Gabon) w kierunku pn.-wsch. na równiny kraju Ubangi. W drodze powrotnej, po rozbiciu karawany przez stado słoni, wraz z ocalałymi członkami wyprawy zapuścił się w puszczę Ubangi. Podczas tej przeprawy natrafili na tajemnicze plemię Wagdysów i odnaleźli zaginionego doktora Johansena.

JOHANSEN (doktor)

(w oryg. JOHAUSEN)

Niemiec, lat około 60, o siwej czuprynie i brodzie oraz potężnej tuszy. Nosił okulary o grubych szkłach. Doktor medycyny ale także zoolog i botanik. Mieszkał w Malinbie (Kamerun). Znał dobrze angielski i francuski, jak również kilka narzeczy kongijskich. Nie miał dalszej ani bliższej rodziny, przez co był niezależny. Doktor był ponadto dziwakiem i maniakiem. Postanowił kontynuować prace Garnera nad mową małp. W tym celu osiedlił się wraz ze swoim służącym w głębi puszczy Ubangi. Po pewnym czasie słuch o nich zaginął. Porwany przez Wagdysów. Odnaleziony przez Corta, Hubera, Chamisa i Llangę jako obłąkany wódz plemienia Wagdysów o imieniu Mselo-Tala-Tala (Ojczulek Lusterko). W czasie pobytu bohaterów powieści w wiosce Ngala już był niespełna rozumu.

JUNKER WILHELM JOHANN

(1842-1892), rosyjski badacz pd. Sudanu i Afryki Środkowej. Nadał nazwy i ustalił bieg rzek Ubangi oraz Uele. Znał się z Eminem Paszą. Wspomina o nim autor.

KOLLO

Młody, dwudziestoletni Wagdys o zręcznych ruchach i rozumnej twarzy, oddany przez swoje plemię do dyspozycji Corta, Hubera, Chamisa jako ich służący.

LA-MAI

Wagdyska, matka Li-Mai. Miała miłą, łagodną twarz odznaczającą się pewnym wdziękiem. Jej spojrzenie świadczyło o żywej grze uczuć, zęby miała równe i olśniewającej białości, a właściwa płci słabej kokieteria objawiała się w kwiatach wpiętych we włosy i paciorkach ze szkła i kości słoniowej. Przypominała w typie Kafrów z Południowej Afryki, dzięki swym krągłym, jakby toczonym ramionom, delikatnym wiązaniom i małym stopom. Ciało, porośnięte wełnistym meszkiem, okrywała tkanina z kory przewiązana w pasie.

LEJEAN GUILLAUME

(1828-1871), francuski podróżnik. Odbywał wyprawy m.in. w rejon Nilu aż do Gondokoro. Wspomina o nim Maks Huber.

LHYD ALBERT

Angielski misjonarz, badacz rejonów Afryki położonych na wsch. od puszczy Ubangi. Wspomina o nim autor.

LI-MAI

Wagdys. 5-6 lat. Dziecko Lo-Mai i La-Mai. Uratowany z nurtów rzeki Johansena przez Llangę. Początkowo wzięty za małą małpkę. Jego wzrost nie przekraczał 75 cm. Skóry jego nie pokrywała sierść, lecz delikatny rudawy meszek. Na czole, brodzie i policzkach nie było śladów włosów, które rosły bujnie tylko na piersiach i nogach. Jego uszy kończyły się miękkimi, zaokrąglonymi płatkami, których brak małpom. Ręce nie odznaczały się nadmierną długością, nie posiadał ogona, czoło nie robiło wrażenia zbytnio cofniętego. Skórę czaszki okrywała wełnista czupryna. Był bardziej zbliżony budową i rozwojem umysłowym do człowieka niż do małpy. Bardzo zaprzyjaźniony z Llangą.

LINNEUSZ CARL (von)

(1707-1778), szwedzki przyrodnik, twórca systemu klasyfikacji organizmów, autor binominalnego nazewnictwa biologicznego. Opisał wiele nowych gatunków roślin i zwierząt. Wspomina o nim autor.

LIVINGSTONE DAVID

(1813-1873), szkocki podróżnik, lekarz, misjonarz. 1849-56 przebył Afrykę z zach. na wsch., odkrył jez. Ngami, bagna Makarikari (ob. Makgadikgadi), Wodospad Wiktorii (1855), po 1858 jez. Niasa. 1866-73 dotarł do jez. Tanganika, odkrył rz. Luapula i Lualaba, jez. Mueru i Bangueulu. Wspomina o nim Maks Huber.

LLANGA

Silny i zdrowy dziesięcioletni chłopak o sympatycznej, łagodnej twarzy i niezbyt zaakcentowanym murzyńskim typie. Miał dość jasną skórę, włosy, które nie przypominały wcale murzyńskich, nos raczej orli i mało wydatne wargi. Został kiedyś porwany przez wrogów z macierzystego plemienia. Jako że chłopiec był sierotą, poprzednio wychowywał się u misjonarzy. Tam nauczył się trochę mówić po francusku i angielsku. Wpadł w ręce wojowników Denka. Wykupiony i przygarnięty przez Johna Corta i Maksa Hubera w wiosce w pobliżu źródeł rzeki Szari (w oryg. Bahar-el-Abiad). W drodze powrotnej do Libreville, po rozbiciu karawany przez stado słoni, wraz z ocalałymi członkami wyprawy zapuścił się w puszczę Ubangi. Uratował od utopienia się małego Wagdysa o imieniu Li-Mai. Po powrocie do Libreville pozostał ze swymi przyjaciółmi.

LO-MAI

Wagdys, ojciec Li-Mai. Wysoki, dobrze zbudowany, o wyglądzie siłacza. Ręce miał dłuższe od ludzkich. Nogi nieco pałąkowate. Kolor jego skóry wydawał się dość jasny. Policzki i brodę porastał mu krótki, rzadki zarost, a czaszkę wełnista czupryna. Coś w rodzaju miękkiego rudego runa pokrywało całe jego ciało. Głowa nieduża, niezbyt wystające szczęki i żywe błyszczące oczy były dopełnieniem jego wyglądu. Czuł wdzięczność i sympatię do podróżników. Pomógł im w ucieczce z wioski Wagdysów, lecz nie zgodził się na udanie się do Libreville.

MAGE EUGÈNE ABDON

(1837-1869), francuski oficer marynarki, badacz Afryki (Sudanu). Wspomina o nim Maks Huber.

MAISTRE CASIMIR LEON

(1867-1957), francuski żołnierz i badacz Afryki. Wziął udział w eksploracji Madagaskaru oraz brał udział w ekspedycji mającej zbadać możliwości żeglugi w rejonie rzeki Kongo (1891-93). Wspomina o nim Maks Huber.

MASSARI A.-M.

Włoski [?] badacz Afryki. Wspomina o nim Maks Huber.

METTERNICH KLEMENS (von)

(1773-1859), książę, słynny austriacki mąż stanu i polityk. W jego rodzinnych dobrach Johannisberg produkowano doskonałe wina. Wspomina o nim Maks Huber.

MSELO-TALA-TALA

→ JOHANSEN

OJCZULEK LUSTERKO

→ JOHANSEN

PUGET LOÏSA

(tylko w oryg.)

(1810-1889), francuska kompozytorka romansów i piosenek. Jej pieśń „Z Bogiem, lube dziecię” wygrywała katarynka doktora Johansena.

RAGGI

Wagdys, dowódca wojowników. Nosił futra, broń u pasa i pióra zatknięte w czuprynę. Charakteryzowały go srogi wygląd, władcze gesty i brutalność. Zginął, zastrzelony przez Maksa Hubera [ten fakt tylko w oryg.] podczas ucieczki podróżników z napowietrznej wioski.

ROUSSEAU JEAN JACQUES

(1712-1778), francuski pisarz, filozof, muzyk, wybitny przedstawiciel oświecenia. Wspomina o nim autor.

SERPA PINTO ALEXANDRE ALBERTO DA ROCHA (de)

(1846-1900), portugalski podróżnik. 1877-79 odbył wyprawę w poprzek Afryki, z Bengueli do Durbanu, m.in. przez dorzecze Zambezi. Wspomina o nim Maks Huber.

SPEKE JOHN HANNING

(1827-1864), angielski podróżnik, badacz Afryki. 1858 odkrył jez. Tanganika (z R.F. Burtonem) i Jez. Wiktorii, 1861 rz. Kagera (z J.A. Grantem), 1862 wypływ Nilu z Jez. Wiktorii. Wspomina o nim Maks Huber.

STANLEY HENRY MORTON (sir)

(właśc. JOHN ROWLANDS)

(1841-1904), brytyjski podróżnik, badacz Afryki. 1871 odnalazł D. Livingstone’a nad jez. Tanganika. 1874-77 podczas wyprawy od Jez. Wiktorii przez jez. Tanganika i rz. Kongo do o. Atlantyckiego odkrył Jez. Edwarda. 1879-84 zajął zbrojnie dla króla belg. dorzecze Konga, odkrył jez. Tumba i Jez. Leopolda II. 1889 odkrył Ruwenzori. Wspomina o nim Maks Huber, a także autor.

SCHWEINFURTH GEORG AUGUST

(1836-1925), niemiecki botanik i podróżnik po Afryce, badacz rejonu Afryki zamieszkiwanego przez plemię Niam-Niam (rejon Górnego Nilu). Odkrył rzekę Uele. Wspomina o nim autor.

URDAX

Portugalski kupiec, urodzony w Loango (Angola), lat około 50. Krzepki i wyjątkowo odporny na wszelkie trudy mężczyzna, znający się świetnie na organizacji wypraw w głąb Afryki. Dowódca wyprawy po kość słoniową, która wyruszyła z Libreville (wtedy: Kongo Francuskie, dzisiaj Gabon) w kierunku pn.-wsch. na równiny kraju Ubangi, docierając aż poza rzekę Szari, która wpada do południowego krańca jeziora Czad. Zginął podczas ataku stada słoni na karawanę, zadeptany przez zwierzęta.

VOGT KARL CHRISTOPH

(1817-1895), szwajcarski zoolog, pochodzenia niemieckiego, popularyzator nauk biologicznych, zwolennik ewolucjonizmu darwinowskiego. Wspomina o nim autor.

WAGDYSI

Przedstawiciele gatunku łączącego świat zwierząt i ludzi, zamieszkujący niedostępne tereny puszczy Ubangi. Budową i rozwojem umysłowym byli bardziej zbliżeni do człowieka niż do małpy. Żyli w wiosce o nazwie Ngala, położonej na platformie umieszczonej między drzewami, około 30 metrów nad ziemią. Ich wodzem był zaginiony niemiecki badacz, doktor Johansen, zwany przez nich Mselo-Tala-Tala. Uratowali Corta, Hubera, Chamisa i Llangę, którzy przez pewien czas przebywali w ich wiosce.

WEBER CARL MARIA (von)

(1786-1826), niemiecki kompozytor, twórca niemieckiej opery romantycznej. Walca z jego opery „Wolny Strzelec” wygrywała katarynka doktora Johansena.

WISSEMANN HERMAN (von)

(1853-1905), niemiecki badacz Afryki w służbie Niemieckiego Towarzystwa Afrykańskiego. Podczas dwóch podróży (1880-83 i 1884-85) zbadał dorzecze Kassai i Lulua. Wspomina o nim Maks Huber.

[bez imienia i nazwiska]

Murzyn. Służący doktora Johansena. Wraz z nim osiedlił się w głębi puszczy Ubangi. Prawdopodobnie opuścił swego pana w czasie napadu Wagdysów.