Zielony promień

(Le Rayon vert)

Źródło opracowania: Zielony promień, tł. Janina Karczmarewicz-Fedorowska

„Zrzeszenie Księgarstwa”, Warszawa 1988

Ilustracje: L. Benett

AMIN

Bohater celtyckich epopei. Bracia Melvill porównują do niego Oliviera Sinclaira.

APOLLIN

(właśc. APOLLO)

W mitologii greckiej bóg obrzędów oczyszczających, wróżbiarstwa i muzyki. Wspomina o nim autor.

ARAGO DOMINIQUE FRANÇOIS JEAN

(1786-1853), słynny uczony, fizyk i astronom francuski. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

ARGYLE (klan)

Klan szkocki. Odgałęzienie linii Campbellów.

ARGYLE (książę)

Jeden z przedstawicieli klanu Argyle. Jego willa w stylu włoskim wznosiła się niedaleko zameczku Melvillów w Helensburghu.

ARGYLE (książę)

Szkocki bohater narodowy [?]. Znalazł schronienie na wyspie Elbangreig na jeziorze Ridden, nim pokonany w walce o wyzwolenie polityczne i religijne Szkocji, został zawleczony do Edynburga, aby zginąć na gilotynie. Wspomina o nim autor.

ARGYLE (książę)

Właściciel wyspy Iona. Czerpał z niej dochód nie przekraczający paruset funtów. Wspomina o nim autor.

ARYSTOTELES

(384-ok. 321 p.n.e.), wielki filozof grecki, zajmował się także przyrodoznawstwem, napisał m.in. „Historię zwierząt”. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

AVENEL MARY

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Klasztor”. Wspomina o niej autor.

BEATRYCZE

Bohaterka komedii Szekspira „Wiele hałasu o nic”. Wspominają o niej bracia Melvill.

BELL HARRY

(właśc. HENRY BELL)

(1767-1830), szkocki inżynier i wynalazca. Na pocz. XIX wieku zaprojektował pierwszy statek „Comet”, poruszany silnikiem parowym, który rozpoczął regularne rejsy po rzece Clyde w 1812 roku. Wspomina o nim autor.

BENEDYKT

Bohater komedii Szekspira „Wiele hałasu o nic”. Wspominają o nim bracia Melvill.

BISCHOF GUSTAV

(1792-1870), niemiecki geochemik i geolog, profesor uniwersytetu w Bonn. Zajmował się zjawiskami wulkanicznymi i plutonicznymi. Prowadził doświadczenia ze stygnięciem bazaltu. Wspomina o nim autor.

BREADALBANE (klan)

Klan szkocki. Odgałęzienie linii klanu Campbellów, dziedziczącej tytuł hrabiowski i majątek Breadalbane. Wspomina o nich autor.

BREADALBANE (markiz)

Autor wspomina o bogatych w łupki kopalniach na wyspach Shuna i Luing (Hebrydy), które do niego należały. Parowiec „Glengarry”, płynąc do Oban, przepływał w pobliżu tych wysp.

BRENDA

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Pirat”. Siostra Minny. Wspomina o niej autor.

BURNS ROBERT

(1759-1796), szkocki poeta. Wybitny przedstawiciel wczesnego romantyzmu. Wspominają o nim: któryś z biesiadników podczas rozmowy w gospodzie na wyspie Iona oraz Helena Campbell.

CAMPBELL COLIN (sir)

Paladyn z prostej linii Campbellów, z którą była spokrewniona Helena Campbell.

CAMPBELL HELENA (panna)

Szkotka. Sierota, wychowywana przez swoich wujów Sama i Siba. Miała błękitne oczy i złote włosy, wzrost średni, figurę elegancką, trochę wyniosły chód, wyraz twarzy najczęściej rozmarzony. Cała postać była pełna wdzięku i dystynkcji. Lubiła podróżować. Jej wujowie, Sam i Sib, postanowili, aby poślubiła Aristobulusa Ursiclosa, młodego uczonego. Dziewczyna postanowiła jednak najpierw ujrzeć słynny zielony promień, owiane legendą zjawisko atmosferyczne, które można niekiedy podczas zachodu słońca obserwować na morzu. Podczas podróży morskiej na Hebrydy spotkali żaglowiec, który znalazł się w opresji. Dzięki Helenie kapitan postanowił ruszyć z pomocą, i w ten oto sposób poznała Oliviera Sinclaira, który towarzyszył im odtąd w poszukiwaniu zielonego promienia, podczas gdy wujowie cały czas starali się, by ich kandydat do ręki Heleny znajdował się wciąż w pobliżu. Później, podczas wyprawy na wyspę Staffa, Olivier ocalił Helenę w legendarnej grocie Fingala. Kiedy słynny zielony promień wreszcie się pojawił, Helena i Olivier tak byli w siebie wpatrzeni, że nawet go nie dostrzegli. Wkrótce po tym Helena Campbell wyszła za mąż za Oliviera Sinclaira.

CASTLEREAGH ROBERT STEWART (lord)

(1769-1822), polityk brytyjski, torys. W latach 1812-22 minister spraw zagranicznych, organizator koalicji antynapoleońskich, w latach 1814-15 reprezentant W. Brytanii na kongresie wiedeńskim. Wspomina o nim pasażer „Columbii”.

CHEERYBLE (bracia)

Bohaterowie powieści Charlesa Dickensa „Nicolas Nickleby”. Autor porównuje do nich Sama i Siba.

CORRYVREKAN (książę)

(właśc. CORRIVRECKIN)

Duński książę. Wg legendy, jego okręt zatonął pomiędzy wyspami Jura i Scarba (południowe Hebrydy). Książę zginął. Od jego nazwiska wzięła nazwę cieśnina znajdująca się pomiędzy tymi wyspami, słynąca z bardzo silnych i mających złą sławę wirów. Wspomina o nim autor.

DARWIN CHARLES ROBERT

(1809-1882), sławny angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

DAVY HUMPHRY BARTHOLOMEW (sir)

(1778-1829), angielski chemik i fizyk. W 1799 r. odkrył narkotyczne działanie podtlenku azotu; otrzymał elektrolitycznie m.in. metaliczny sód, potas, w 1810 r. stwierdził, że chlor jest pierwiastkiem chemicznym. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

DICKENS CHARLES

(1812-1870), pisarz angielski. Najwybitniejszy twórca angielskiej powieści społeczno-obyczajowej drugiej połowy XIX w. Napisał m.in. powieści: „Dawid Copperfield”, cykl „Opowieści wigilijnych”. Wspomina o nim autor.

DON JUAN

Legendarny hiszpański uwodziciel. Postać wprowadzona do literatury przez Tirsa de Molinę, następnie m.in. u Moliera, G. Byrona, A. Puszkina. Wspomina o nim autor.

DUMONT D’URVILLE JULES SÉBASTIEN

(1790-1842), admirał, żeglarz i podróżnik francuski, który odbył m.in. podróż dookoła świata, dowodził wyprawami badawczymi na pd. Pacyfiku (1826-29) i w rejonie Antarktydy (1837-40). Zginął we Francji w 1842 r. w katastrofie kolejowej. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

DUNCAN

(właśc. DUNKAN I)

(?-1040), król Szkocji od 1034 r. Zginął w bitwie, pokonany przez Makbeta. Autor wspomina jego grób na cmentarzu na wyspie Iona.

EDISON THOMAS ALVA

(1847-1931), wynalazca amerykański. M.in. opracował telegraf drukujący (1869), udoskonalił telefon Bella uzyskując zwiększenie głośności i wyrazistości transmisji telefonicznej (1877), skonstruował fonograf (1877) oraz wynalazł żarówkę elektryczną (1879). Skonstruował też prądnicę o dużo większej wydajności niż wówczas używane. Uruchomił w Nowym Jorku pierwszą w świecie dużą elektrownię miejską, zaopatrującą w prąd stały drobnych odbiorców (1882). Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

EDWARDS

Malarz. Malował wizerunki kobiet z powieści Waltera Scotta. Wspomina o nim autor.

ELŻBIETA

Szkotka [?]. Lat około 47. Ochmistrzyni zameczku w Helensburghu należącym do rodziny Melvill. Znakomita gospodyni, poważna, sumienna, doświadczona, prowadziła cały dom. Była przeciwna zamążpójściu Heleny Campbell za Aristobulusa Ursiclosa. Wzięła udział w wyprawie na Hebrydy w poszukiwaniu zielonego promienia.

EOL

W mitologii greckiej władca wiatrów. Helena Campbell porównuje odgłosy w grocie Fingala do dźwięków wydawanych przez harfę Eola.

EUKLIDES

(IV/III w. p.n.e.), matematyk grecki, działający w Aleksandrii. W dziele „Elementy” usystematyzował ówczesną wiedzę matematyczną w postaci aksjomatycznego wykładu. Zachowały się też w przekładach łacińskich dzieła z geometrii, optyki (m.in. prawo odbicia światła), astronomii, teorii muzyki. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

FARADAY MICHAEL

(1791-1867), wielki uczony angielski, fizyk i chemik, słynny ze swych badań i odkryć w dziedzinie elektryczności. Bracia Melvill porównują do niego Aristobulusa Ursiclosa.

FERGUS II ( FERGUS MAC ECHDACH)

Król Dalriaty (współcześnie zach. część Szkocji) w latach 778-781. Wspomina o nim autor.

FINDON(N)

Malarz. Malował wizerunki kobiet z powieści Waltera Scotta. Wspomina o nim autor.

FINGAL

(?-283), król Morven (północno-zachodnie wybrzeże Szkocji). Jego pierwszą żoną była Roscrana (córka Cormaca I, trzeciego króla Irlandii). Miał z nią syna Osjana. Bohater napisanych rzekomo przez Osjana poematów średniowiecznych, których tematem jest wyzwolenie Irlandii przez króla Fingala od najazdu Swarana, króla Lochlin (Dania). Wspominają o nim autor, bracia Melvill oraz Olivier Sinclair.

FIONA

Bohaterka jednego z poematów celtyckich Osjana [?]. Niezrównana piękność z czasów celtyckich. Wspominają o niej bracia Melvill.

FRANCISZEK II

(1544-1560), król Francji od 1559 r. Mąż Marii Stuart. Ulegając wpływom Gwizjuszów zwalczał hugenotów. Wspomina o nim pasażer „Columbii”.

FRANKLIN JOHN (sir)

(1786-1847), angielski kontradmirał i odkrywca, którego wyprawie na statkach „Erebus” i „Terror” w roku 1845 przypisuje się odkrycie Przejścia Północno-Zachodniego. Jako 14-letni chłopak zaciągnął się do Królewskiej Marynarki Wojennej. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

GLADSTONE WILLIAM EWART

(1809-1898), polityk brytyjski. Jako kanclerz skarbu 1852-55 i 1859-66 prowadził liberalną politykę gospodarczą. Od 1868 r. przywódca Partii Liberalnej. 1868-74, 1880-85, 1886 i 1892-94 premier. Autor wielu reform politycznych (m.in. 1884 rozszerzenie prawa wyborczego) i społecznych. Nie zdołał przeprowadzić ustawy o autonomii (home rule) Irlandii. Wspominają o nim bracia Melvill podczas rozmowy z Aristobulusem Ursiclosem w Oban.

GLOVER KATARZYNA

(właśc. CATHERINE GLOVER)

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Piękne dziewczę z Perth”. Wspomina o niej autor.

HAHNEMANN CHRISTIAN FRIEDRICH SAMUEL

(1755-1843), niemiecki lekarz, fizyk i chemik, twórca współczesnej homeopatii. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

HAMILTON (książę)

Szkot [?]. Należała do niego prawie w całości wyspa Arran. Wspomina o nim autor, opisując jedną z możliwych tras morskich z Glasgow do Oban.

HANENHMAN → HAHNEMANN SAMUEL

HANOWERSKA DYNASTIA

Panująca w Wielkiej Brytanii w latach 1714-1901. Założona przez Jerzego I, elektora Hanoweru (z rodu Welfów), powołanego na tron brytyjski na mocy „Act of Settlement” z 1701 r. Wygasła ze śmiercią królowej Wiktorii. Wspomina o niej autor.

HARVEY WILLIAM

(1578-1657), angielski anatom, fizjolog i fizyk. Profesor w Królewskiej Szkole Medycyny w Londynie. Jako pierwszy, w 1628 opisał budowę i funkcjonowanie krwiobiegu. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

HEMHOLTZ HERMANN LUDWIG FERDINAND (von)

(właśc. HELMHOLTZ)

(1821-1894), niemiecki fizyk, fizjolog i filozof, z wykształcenia lekarz. Podał m.in. interpretację zasady zachowania energii i wykazał jej powszechny charakter, opracował teorię ruchu wirowego płynów doskonałych, w termodynamice wprowadził pojęcie energii swobodnej, podał teorię źródła energii gwiazd. Wspomina o nim autor.

HERVEY → HARVEY WILLIAM

HOMER

(VIII [?] w. p.n.e.), poeta grecki. Uważany za autora „Iliady” i „Odysei”. Wspomina o nim Helena.

JARVIE NICOL

Bohater powieści Waltera Scotta „Rob Roy”. Kuzyn Rob Roy Mac Gregora. Wspomina o nim autor.

JOHN BULL

Fikcyjna postać uosabiająca angielskie cechy narodowe, typowy Anglik, czasami personifikacja Anglii (lub W. Brytanii). Wspomina o nim autor.

KOLUMB KRZYSZTOF

(1451-1506), żeglarz włoski w służbie hiszpańskiej. Odkrywca Ameryki (1492). Jedna z najwybitniejszych postaci w dziejach odkryć geograficznych i żeglugi. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

KOMANDOR

Postać z „Don Juana” Moliera. Autor porównuje kroki Aristobulusa Ursiclosa do kroków Komandora w salonie Don Juana.

LAPLACE PIERRE SIMON (de, markiz)

(1749-1827), francuski astronom, matematyk i fizyk. Prace m.in. z mechaniki nieba, teorii prawdopodobieństwa, także równań różniczkowych cząstkowych, teorii funkcji kulistych, teorii powszechnego ciążenia. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

LESSEPS FERDINAND MARIE (de)

(1805-1894), inżynier, dyplomata i przemysłowiec francuski. Budowniczy Kanału Sueskiego. Członek Akademii Francuskiej. Autor porównuje do niego inżynierów, którzy przerobili półwysep Cantyre (Szkocja) na wyspę.

LINDAMIRY

(właśc. LINDABRIDES)

Czarujące bohaterki powieści rycerskich. Pojawiają się w romansie „The Mirror of Knighthood” oraz w dwóch powieściach Waltera Scotta: „Kenilworth” i „Woodstock”. Wspomina o nich autor.

LIVINGSTONE DAVID

(1813-1873), szkocki podróżnik, lekarz, misjonarz. 1849-56 przebył Afrykę z zach. na wsch., odkrył jez. Ngami, bagna Makarikari (ob. Makgadikgadi), Wodospad Wiktorii (1855), po 1858 jez. Niasa. 1866-73 dotarł do jez. Tanganika, odkrył rz. Luapula i Lualaba, jez. Mueru i Bangueulu. Wspomina o nim Helena Campbell.

LOCHNELL (klan)

Klan szkocki. Odgałęzienie linii Campbellów.

MAC DONALD (rodzina)

Ród szkocki, należący do najstarszych klanów w Szkocji. Na początku XVII w., pokonani i wygnani, musieli ustąpić miejsca Campbellom. Właściciele wyspy Staffa na której znajduje się grota Fingala. Dzierżawili ją za dwanaście liwrów rocznie. Wspomina o nich autor i Olivier Sinclair.

MAC DOUGLAS (rodzina)

Szkoci z Lorn. Samuel Melvill wspomina ich rezydencję na wyspie Kerrera (duński zamek na południowym cyplu wyspy) w drodze z Oban do Glachan. Zamek został zburzony przez Campbellów.

MAC FARLAN

Stary ród szkocki. Wspomina o nim autor.

MAC FYNE

Właściciel hotelu „Caledonian Hotel” w Oban (Szkocja), w którym zatrzymali się Melvillowie.

MAC GREGOR FERGUS

Bohater jednej z powieści Waltera Scotta. Wspomina o nim autor.

MAC GREGOR

Stary ród szkocki. Wspomina o nim autor.

MAC IVOR FLORA

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Waverley”. Wspominają o niej autor oraz jeden z braci Melvill.

MAC LEAN

Autor opisuje kalwarię Mac-Leana, piękny monolit z czerwonego granitu wysokości czternastu stóp. Jedyna pozostałość trzystu sześćdziesięciu krzyży, którymi wyspa Iona była usiana aż do czasów Reformacji około połowy XVI w.

MAGELLAN FERDYNAND

(ok. 1480-1521), żeglarz portugalski, w służbie hiszpańskiej. Zapoczątkował wyprawę, która jako pierwsza opłynęła świat dookoła. Zginął na Filipinach. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

MAISTRE JOSEPH MARIE (de, hrabia)

(1753-1821), francuski filozof i pisarz społeczno-polityczny. Jeden z głównych przedstawicieli francuskiego tradycjonalizmu o charakterze teokratycznym. Wspomina o nim autor.

MAKBET

(?-1057), król Szkotów od 1040 r. Lokalny władca, zawładnął tronem szkockim po pokonaniu w bitwie króla Dunkana I. Obalony przez jego syna, Malkolma III. Tytułowa postać tragedii W. Szekspira. Wspomina o nim autor.

MARIA STUART

(1542-1587), królowa Szkocji 1542-67, córka Jakuba V szkockiego, matka Jakuba I angielskiego; 1558-60 żona Franciszka II fr. Od 1561 r. w Szkocji. Katoliczka, zwalczana przez przywódców protestanckich. W 1567 r. zmuszona do abdykacji na rzecz syna. W 1568 r. zbiegła do Anglii, uwięziona. Oskarżona o udział w spisku przeciw Elżbiecie I, ścięta. Wspomina o niej pasażer „Columbii”.

MELVILL SAMUEL

(zw. SAM)

Szkot. Starszy brat Siba. Lat około 60. Kawaler. Był trochę wyższy od brata. Ubierał się podobnie jak on, ale wolał raczej granat, Sib natomiast ciemny brąz. Pochodził z rodziny z dziada pradziada wywodzącej się ze starożytnego klanu góralskiego. Nieprześcigniony wzór humoru, dobroci i oddania. Był jak dziecko we wszystkim, co dotyczy realiów życia, nie zorientowany w praktycznych sprawach świata, ignorant w kwestiach przemysłowych, finansowych i handlowych. Co do polityki, był w głębi duszy łagodnym jakobitem, żywiącym lekkie uprzedzenie do panującej dynastii hanowerskiej. Całe życie poświęcił bez reszty swej siostrzenicy Helenie Campbell. Uważał się za „ojca” Heleny. Nigdy się nie rozłączał ze swoim bratem. Odebrał takie samo wykształcenie. Lubił zażywać tabakę. Wraz z bratem postanowił wydać swoją siostrzenicę Helenę Campbell za mąż za młodego uczonego, Aristobulusa Ursiclosa. Dziewczyna zapragnęła jednak najpierw ujrzeć słynny zielony promień. W związku z tym Samuel, wraz z bratem Sebastianem, postanowili wziąć swoją siostrzenicę na wycieczkę w kierunku Hebrydów, dbając równocześnie aby ich kandydat do jej ręki był w pobliżu. Podczas podróży Helena w dramatycznych okolicznościach poznała młodego malarza i poetę Oliviera Sinclaira, który im od tej pory towarzyszył. Po kilku kompromitacjach Ursiclosa i uratowaniu życia Helenie przez Oliviera Sinclaira, bracia zaakceptowali wybór swojej siostrzenicy.

MELVILL SEBASTIAN

(zwany SIB)

Szkot. Młodszy brat Sama. Lat około 60. Kawaler. Był trochę niższy i grubszy od brata. Ubierał się podobnie jak on, ale wolał raczej ciemny brąz, Sam natomiast granat. Pochodził z rodziny z dziada pradziada wywodzącej się ze starożytnego klanu góralskiego. Nieprześcigniony wzór humoru, dobroci i oddania. Był jak dziecko we wszystkim co dotyczy realiów życia, nie zorientowany w praktycznych sprawach świata, ignorant w kwestiach przemysłowych, finansowych i handlowych. Co do polityki, był w głębi duszy łagodnym jakobitem, żywiącym lekkie uprzedzenie do panującej dynastii hanowerskiej. Całe życie poświęcił bez reszty swej siostrzenicy Helenie Campbell. Uważał się za „matkę” Heleny. Nigdy się nie rozłączał ze swoim bratem. Odebrał takie samo wykształcenie. Lubił zażywać tabakę. Wraz z bratem postanowili wydać swoją siostrzenicę Helenę Campbell za mąż za młodego uczonego, Aristobulusa Ursiclosa. Dziewczyna zapragnęła jednak najpierw ujrzeć słynny zielony promień. W związku z tym Sebastian, wraz z bratem Samuelem, postanowili wziąć Helenę na wycieczkę w kierunku Hebrydów, dbając równocześnie aby ich kandydat do jej ręki był w pobliżu. Podczas podróży Helena w dramatycznych okolicznościach poznała młodego malarza i poetę Oliviera Sinclaira, który im od tej pory towarzyszył. Po kilku kompromitacjach Ursiclosa i uratowaniu życia Helenie przez Oliviera Sinclaira, bracia zaakceptowali wybór swojej siostrzenicy.

MICHELET JULES

(1798-1874), francuski historyk i pisarz. Profesor Sorbony i Collége de France. Wspomina o nim autor.

MINNA

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Pirat”. Siostra Brendy. Wspomina o niej autor.

MOINA

Bohaterka poematu celtyckiego Osjana „Carthon”. Wspominają o niej bracia Melvill.

NAPOLEON I

(NAPOLEON BONAPARTE)

(1769-1821), francuski wódz i mąż stanu, cesarz Francuzów 1804-14 i 1815, król Włoch 1805-14. Wspomina o nim pasażer „Columbii”.

NEWTON ISAAC (sir)

(1642-1727), angielski matematyk, fizyk i astronom. Najważniejszym dziełem N. była wydana w 1687 r. praca „Philosophiae naturalis principia mathematica”. Zawarł w nim m.in. swoje słynne trzy zasady dynamiki i prawo powszechnego ciążenia. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

NICKLEBY NICOLAS

Tytułowy bohater powieści Dickensa. Wspomina o nim autor.

OBAN

Towarzysz św. Kolumbana. Wspomina o nim autor.

ODYN

Najwyższy z bogów północnogermańskich z rodu Azów, władca Walhalii. Bóstwo mądrości i poezji. Bóg wojny i wojowników, wynalazca znaków runicznych; u południowych Germanów – Wodan. Wspomina o nim Olivier Sinclair.

OG ANGUS

(właść. OENGUS I)

(?-761), syn Fergusa, król Piktów w latach 732-761, towarzysz Roberta Bruce’a. Wspomina o nim autor.

OLBUCK

Bohater powieści Waltera Scotta „Antykwariusz”. Wspomina o nim autor.

OLDIMER PATRYK

Szkot z Edynburga. Wuj Oliviera Sinclaira. Jeden z czterech sędziów zarządu miejskiego. Znał się z braćmi Melvill.

OLDUCK JOHN

Kapitan jachtu „Clorinda”. Był z wyglądu prawdziwym wilkiem morskim. Chodził w tradycyjnym berecie ze złotym sutaszem, w marynarce o metalowych guzikach i w spodniach z grubego szarego sukna. Przewiózł swoim jachtem Helenę Campbell, braci Melvill oraz Oliviera Sinclaira z wyspy Iona na wyspę Staffa.

OSJAN

(właśc. OSSIAN)

Syn Fingala. Legendarny bard celtycki. Postać literacka wprowadzona do literatury angielskiej przez J. Macphersona. Autor rzekomo odkrytych przez Macphersona poematów średniowiecznych. Wspominają o nim autor, bracia Melvill, Olivier Sinclair oraz Helena Campbell.

PARRY WILLIAM EDWARD (sir)

(1790-1855), żeglarz angielski, badacz polarny; kontradmirał. W latach 1819-24 próbował forsować Przejście Pn.-Zach. (trzykrotnie), w 1827 r. dotrzeć do bieguna pn. (1828 osiągnął 82°45’N). Wspomina o nim Olivier Sinclair.

PARTRIDGE

Szkot. Intendent zameczku w Helensburghu należącym do rodziny Melvill. Bez reszty oddany swoim państwu i wierny starym obyczajom klanowym. Człowiek dostojny. Nieodmiennie ubrany w tradycyjny strój góralski: niebieską czapkę we wzory, kilt z tartanu sięgający kolan, „pouch” – rodzaj sakiewki ze skóry o długim włosiu, skarpety do kolan oplecione sznurówką od sandałów z niewyprawionej krowiej skóry. Był przeciwny zamążpójściu Heleny Campbell za Aristobulusa Ursiclosa. Wziął udział w wyprawie na Hebrydy w poszukiwaniu zielonego promienia.

PASCAL BLAISE

(1623-1662), francuski matematyk, fizyk, pisarz i filozof. Jeden z najwybitniejszych myślicieli europejskich. Głosił zasadę rozdziału między poznaniem racjonalnym i intuicyjnym. Opisał wielkość i nędzę człowieka. Był współtwórcą podstaw teorii prawdopodobieństwa, badał zjawiska dotyczące ciśnienia atmosferycznego i hydrostatyki. Skonstruował jedną z pierwszych maszyn liczących. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

PASTEUR LOUIS

(1822-1895), francuski chemik i mikrobiolog. Twórca podstaw mikrobiologii i immunologii. W latach 1881-85 prowadził badania wścieklizny, które doprowadziły do stworzenia szczepionki, skutecznie zastosowanej (1885) u człowieka. Wspomina o nim Aristobulus Ursiclos.

RASHLEIGH

Bohater powieści Waltera Scotta „Rob Roy”. Kuzyn Diany Vernon. Wspominają o nim autor oraz Sib.

ROB ROY

(właśc. ROB ROY MAC GREGOR)

(1671-1734), przywódca jakobickiej partyzantki. Bohater powieści „Rob Roy”, w której Walter Scott rozsławił go, czyniąc z niego obrońcę szkockiego stylu życia. Wspomina o nim autor.

ROBERT I

(właśc. ROBERT VIII de BRUCE)

(1274-1329), król Szkocji od 1306 r. Możny szkocki, w 1306 r. podjął walkę z Anglikami okupującymi większość terytorium Szkocji. W 1314 r. pokonał ich pod Bannockburn i utrwalił suwerenność Szkocji. Stał się bohaterem narodowym i główną postacią licznych legend. Wspomina o nim autor.

ROBERTS AMY → ROBSART AMY

ROBINSON

(właśc. ROBINSON CRUSOE)

Bohater powieści Daniela Defoe „Przypadki Robinsona Crusoe”. Helena Campbell porównała do niego siebie oraz swoich towarzyszy podczas pobytu na wyspie Staffa.

ROBSART AMY

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Kenilworth”. Wspomina o niej autor.

SAWNEY

Szkocki odpowiednik angielskiego Johna Bulla, czyli fikcyjna postać uosabiająca szkockie cechy narodowe. Wspomina o nim autor.

SCOTT WALTER (sir)

(1771-1832), szkocki poeta i powieściopisarz. Napisał m.in. powieść „Rob Roy”. Wspominają o nim autor oraz bracia Melvill.

SHAKESPEARE WILLIAM

(1564-1616), angielski poeta, dramatopisarz i aktor z czasów Elżbiety I i Jakuba I. Wspomina o nim autor.

SINCLAIR OLIVIER

Szkot z Edynburga. Lat 26. Sierota. Wychował go wuj. Otrzymał staranne wykształcenie uniwersyteckie. Był utalentowanym malarzem, a w wolnych chwilach poetą. Miał elegancką sylwetkę, twarz otwartą i szczerą, męską o energicznych rysach, które łagodziły wyraz oczu, pełne wdzięku ruchy, dystyngowane maniery, elokwencję i dowcip, swobodny chód, uśmiech i spojrzenie. Został wyratowany wraz z towarzyszem z kipieli cieśniny Corryvrekan przez statek „Glengarry”, dzięki interwencji Heleny Campbell u kapitana statku. Po ponownym spotkaniu w Oban towarzyszył swojej wybawicielce w poszukiwaniach jej upragnionego zielonego promienia. Podczas wycieczki na wyspę Staffa uratował Helenie życie w legendarnej grocie Fingala. Wkrótce po tym ożenił się z Heleną Campbell.

STRATHDEARNE

Wspomina o nim autor, mówiąc o wiatrach, nazywanych „dudami Strathdearne’a”

STUARTOWIE

Dynastia Szkocka. Panowała w Szkocji od 1371 r. (Robert II Stuart) z przerwami. Wygasła w 1807 r. Wspomina o nich autor.

ŚWIĘTY ANDRZEJ

(I w. n.e.), apostoł, starszy brat św. Piotra, jeden z pierwszych uczniów Jezusa, patron Szkocji. Wg tradycji w mieście Patras poniósł śmierć męczeńską na krzyżu w kształcie litery X (krzyż św. Andrzeja). Autor wspomina kościół pod wezwaniem św. Andrzeja w Glasgow.

ŚWIĘTY AUGUSTYN

(354-430), filozof i teolog. Główny autorytet filozofii chrześcijańskiej do XIII w. Wspomina o nim autor.

ŚWIĘTY DENIS z HEBRYDÓW

(909-988), mnich angielski i arcybiskup Canterbury. Przywołuje go Olivier Sinclair.

ŚWIĘTY DUNSTAN

(909-988), mnich angielski i arcybiskup Canterbury. Przywołuje go Olivier Sinclair.

ŚWIĘTY ENOCH

(właśc. HENOCH)

Patriarcha żydowski, wg Biblii po 365 latach bogobojnego życia wzięty żywcem do nieba. Przypisywana mu „Księga Henocha”, apokryf z ok. II w. p.n.e., jest uznana w kościele koptyjskim za księgę kanoniczną. Autor wspomina kościół pod wezwaniem św. Enocha w Glasgow.

ŚWIĘTY JERZY

(III/IV w.), oficer rzymski, męczennik. Poniósł śmierć za wiarę w Palestynie. Otoczony wielkim kultem na chrześcijańskim Bliskim Wschodzie, od czasów wypraw krzyżowych również w Europie. Wg legendy wyratował dziewicę z rąk potwora (smoka). Patron Anglii. Autor wspomina kościół pod wezwaniem św. Jerzego w Glasgow.

ŚWIĘTY KOLUMBAN

(właśc. KOLUMBA)

(ok. 521-597), zakonnik irlandzki. Pochodził z królewskiego rodu O’Neill. W 563 r. założył klasztor na wyspie Iona, prowadził chrystianizację Piktów. Wspomina o nim autor.

ŚWIĘTY MAGNUS

(ALBERT VON BOLLSTÄDT)

(ok. 1193-1280), filozof, teolog i przyrodnik. Dominikanin od 1223 r. 1261-62 nadworny teolog papieski w Viterbo. Zajmował się też naukami przyrodniczymi (klasyfikacja roślin i zwierząt, kwestia ich rozmnażania, problem zmienności gatunków). Autor wspomina kościół pod wezwaniem św. Magnusa w Orcad.

ŚWIĘTY MICHAŁ

W chrześcijaństwie jeden z archaniołów, uważany za opiekuna kościoła i obrońcę każdej duszy ludzkiej. Pod imieniem św. Michała Kościół wyniósł do chwały ołtarzy 17 osób: 12 świętych, 3 błogosławionych, a w żeńskiej odmianie tego imienia 2 błogosławione. Autor wspomina grotę na Gibraltarze, która nosi jego imię.

ŚWIĘTY MUNGO

(właśc. KENTIGERN)

(ok. 550 n.e.). Na miejscu obecnego Glasgow założył osadę chrześcijańską. Autor wspomina katedrę pod wezwaniem św. Mungo w Glasgow.

ŚWIĘTY OLLA (SAINT OLLA)

Wspomina o nim Bess, w związku z jarmarkiem.

ŚWIĘTY PATRYK

(V w.), biskup, misjonarz, patron Irlandii. Wg tradycji dokonał chrystianizacji Irlandii. Wspomina o nim autor.

TYNDALL JOHN

(1820-1893), fizyk irlandzki, autor prac z zakresu magnetyzmu, ciepła, akustyki, optyki oraz glacjologii. Bracia Melvill porównują do niego Aristobulusa Ursiclosa.

URSICLOS ARISTOBULUS

Szkot z Dumfries (południowa Szkocja). Lat 28. Młody uczony. Absolwent uniwersytetów w Oksfordzie i Edynburgu. Fizyk i chemik. Potomek świetnej rodziny z hrabstwa Fife. Człowiek o prezentacji ani dobrej ani złej, twarzy ogromnie pospolitej, a włosach zbyt jasnych dla mężczyzny; za okularami krótkowzroczne oczy, bez wyrazu, nos mały, jak gdyby nie należący do jego twarzy. Łysiejący. Wieniec zarostu otaczał jego policzki i podbródek, co trochę go upodabniało do małpy. Był zasobny w pieniądze a jeszcze zasobniejszy w pomysły. Człowiek ogromnie zarozumiały. Jego główną manią, było udzielanie na prawo i na lewo wyjaśnień na temat całkiem oczywistych rzeczy. Przedstawiał sobą typ pedanta o raczej niemiłym sposobie bycia. Pretendował do ręki Heleny Campbell. Był faworyzowany przez jej wujów Samuela i Sebastiana Melvillów. Jednak po tym, jak Helena poznała młodego malarza Oliviera Sinclaira, jego szanse spadły niemal do zera. Ostateczną swoją porażkę przypieczętował dwukrotnie przeszkadzając Helenie w próbach zaobserwowania zielonego promienia.

VERNON DIANA

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Rob Roy”. Wspominają o niej autor oraz Sib Melvill.

WALEZJUSZE

Dynastia panująca we Francji w latach 1328-1589. Ostatni z Walezjuszy, Henryk III Walezy, panował w latach 1573-74 w Polsce. Wspomina o nich autor.

WALKIRIE

W mitologii germańskiej posłanki Odyna. Demony przeznaczenia, zwiastujące wojownikom śmierć i unoszące dusze poległych do Walhalii. Wspomina o nich Helena.

WALLACE WILLIAM (sir)

(ok. 1272-1305), szkocki bohater narodowy. Od 1297 r. przywódca walk z Anglikami o niepodległość Szkocji, po początkowych sukcesach w 1298 r. pokonany. W 1305 r. ujęty i stracony. Wspomina o nim autor.

WARDOUR (panna)

Bohaterka powieści Waltera Scotta „Antykwariusz”. Wspomina o niej autor.

WATT JAMES

(1736-1819), szkocki inżynier i wynalazca. Zbudował w 1784 roku uniwersalny silnik parowy. Założył w Soho pod Birmingham pierwszą w świecie wytwórnię maszyn parowych. Wspomina o nim autor.

WAVERLEY

Tytułowy bohater powieści Waltera Scotta. Wspomina o nim Helena.

WESTA

W mitologii rzymskiej bogini domowego ogniska, utożsamiana z grecką Hestią. Autor wspomina jej świątynię w Rzymie.

WODAN

→ ODYN

Helena Campbell porównuje do niego Oliviera Sinclaira.

WORDSWORTH WILLIAM

(1770-1850), poeta angielski. Przedstawiciel pierwszej generacji romantyków angielskich. Autor ballad, będących manifestem angielskiego romantyzmu. Wspomina o nim autor.

[bez imienia i nazwiska]

Kapitan parowca „Glengarry” płynącego z Ballanoch do Oban. Na usilne prośby Heleny Campbell postanowił podjąć ryzykowną akcję ratunkową w kipieli cieśniny Corryvrekan (Hebrydy), aby wyratować tonącą łódź na pokładzie której znajdował się Olivier Sinclair z towarzyszem.

[bez imienia i nazwiska]

Kucharz z jachtu „Clorinda”. Pozostał na czas sztormu na wyspie Staffa razem z braćmi Melvill, Heleną Campbell i Olivierem Sinclairem.

[bez imienia i nazwiska]

Pasażer statku „Columbia” płynącego po rzece Clyde. Stojąc na mostku kapitańskim, wygłosił mały odczyt historyczny dla współpasażerów.

[bez imienia i nazwiska]

Stary rybak. Towarzysz Oliviera Sinclaira. Został wyratowany wraz z nim z kipieli cieśniny Corryvrekan (Hebrydy) przez parowiec „Glengarry”.