Αναδασώσεις

Γιατί κάνουμε αναδασώσεις;

• Γιατί έχουμε οικολογικές ευαισθησίες

• Γιατί είναι της μόδας

• Για να δείξουμε έργο..

• Γιατί θέλομε να βλέπουμε γενικώς…..<<πράσινο>>

ή

γιατί συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί-οικολογικοί λόγοι το επιβάλλουν αλλά και το επιτρέπουν;

Που κάνουμε αναδασώσεις

• Όπου μας αρέσει

• Κοντά στο σπίτι μας για να τα βλέπουμε.

• Όπου έχει καεί για να ξαναγίνει δάσος.

ή

εκεί που θα υποδειχθεί από τους αρμόδιους;

Γενικές αρχές για την επιλογή της περιοχής είναι:

1. Δεν επεμβαίνουμε σε περιοχή που έχει καεί αν δεν περάσουν τουλάχιστον 2-3 χρόνια μετά την πυρκαγιά. Κατά κανόνα οι εκτάσεις αυτές θα αναγεννηθούν φυσικά και μια επέμβαση θα προκαλέσει περισσότερο ζημιά παρά όφελος (για πολλούς λόγους)

Μετά το πέρας αυτού του διαστήματος μπορεί να χρειαστεί παρέμβαση κυρίως επειδή είχαν υπάρξει συγκεκριμένοι λόγοι όπως:

Α. Ύπαρξη προηγούμενων πυρκαγιών με αποτέλεσμα να μην έχει προλάβει να γίνει καρποφορία (π.χ πεύκα ) ή να μην έχουν μπορέσει να πρεμνοβλαστήσουν ικανοποιητικά (θάμνοι μακίας βλάστησης) .

Στο νησί μας τις περισσότερες δασικές πυρκαγιές έχει διαδεχθεί πολύ καλή φυσική αναγέννηση (Περιστέρια, Γκίνανι, Σατερλί, Αιάντιο κ.α ).

Κάποιες περιοχές όμως π.χ θέση Πηλός στα Σελήνια όπου μέσα σε 22 χρόνια είχαμε επανωτές πυρκαγιές (1981, 1996 , 2003 ) έχουν υποστεί έντονη υποβάθμιση και επιβάλλεται αναδάσωση.

Β. Βόσκηση που ακολούθησε μετά την πυρκαγιά, κατέστρεψε τα αρτίφυτα και οδήγησε σε ερημοποίηση την περιοχή.

Γ. Ειδικές συνθήκες, όπως: έντονες κλίσεις της περιοχής, ιδιαίτερη ξερή χρονιά την επομένη της πυρκαγιάς, πυρκαγιά αργής εξέλιξης, έντονος ανταγωνισμός από επιθετκά είδη κ.α.

2. Σε περιοχές που δεν έχουν πληγεί, ελέγχουμε παραμέτρους όπως:

• ποιότητα εδάφους, βαθμό διάβρωσης,

• ηλιακή έκθεση, διαθεσιμότητα νερού

• σύγκριση με παλαιότερες άεροφωτογραφίες,

• γενικότερη οικολογική τους σημασία

• προστατευτικοί λόγοι κ.α

Πότε κάνουμε αναδάσωση

• Όποτε είμαστε διαθέσιμοι

• Όταν έχει καλό καιρό

• Την ώρα των δελτίων ειδήσεων

ή

Την κατάλληλη φυτευτική περίοδο η οποία καθορίζεται ανάλογα με το κλίμα ή και το μικροκλίμα της περιοχής. Για τη Σαλαμίνα αυτή ορίζεται από αρχές Νοεμβρίου έως τέλη Φεβρουαρίου. Αυτό χρειάζεται ώστε να μπορέσουν τα φυτά να ξεπεράσουν το φυτευτικό σοκ έγκαιρα και να αναπτύξουν ικανοποιητικό ριζικό σύστημα ώστε να αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο τρόπο το πολύ δύσκολο για αυτά πρώτο τους καλοκαίρι.

Τι φυτεύουμε

• Ότι υπάρχει διαθέσιμο

• Όμορφα φυτά

• Μόνο δέντρα

• Πεύκα

ή

Φυτά που ανήκουν στην ζώνη βλάστησης της συγκεκριμένης περιοχής;

Η Σαλαμίνα ανήκει στην Ευμεσογιακή ζώνη βλάστησης με μέσο ετήσιο ύψος βροχής 250-550mm και ξηροθερμική περίοδο 4-6 μήνες. Έτσι λοιπόν φυτά που μπορούμε να συναντήσουμε και που είναι κατάλληλα για αναδασώσεις είναι;

• Πεύκη ( Pinus halepensis) (προσοχή στη χώρα μας υπάρχουν άλλα 6 είδη πεύκης ακατάλληλα όμως για την περιοχή μας).

• Χαρουπιά (Ceratonia silliqua)

• Κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens)

• Αγριελιά (Olea europea)

• Κοκκορεβιθιά (Pistacia lentiscus)

• Πουρνάρι (Quercus coccifera)

• Σχίνος (Pistacea terebinthus)

Τα φυτά αυτά εμφανίζουν την μέγιστη προσαρμοστικότητα στους συγκεκριμένους βιοτόπους αντέχοντας στην ξηρασία, τα φτωχά ασβεστολιθικά εδάφη και την δράση της πυρκαγιάς

Πρέπει να τονιστεί ότι τα φυτά πρέπει να είναι μικρά (1ή 2 ετών) ώστε να είναι ευκολότερη προσαρμογή τους και λιγότερο απαιτητική η συντήρησή τους.

Τελικά ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν;

• Ξεκινάμε και βλέπουμε στη πορεία

• Μαζεύουμε πολύ κόσμο και όλο και κάτι θα προκύψει

ή

Ακολουθούμε αυτά που προτείνει ο νόμος, η επιστήμη και η τεχνογνωσία Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τη γενική ευθύνη έχει το Δασαρχείο Πειραιά στο οποίο υπάγεται η Σαλαμίνα

Συγκεκριμένα

Ι. Προετοιμασία:

α) Επιλέγεται η περιοχή σε απόλυτη συνεργασία με το Δασαρχείο.

β) Εκπονείται μελέτη είτε από το ίδιο το Δασαρχείο είτε από ιδιώτη δασολόγο, όπου υποβάλλεται για έγκριση στο Δασαρχείο.

γ) Εξασφαλίζουμε το πότισμα για το πρώτο καλοκαίρι.

δ) Απευθυνόμαστε σε φορείς (και πολίτες) που θα μπορέσουν να στηρίξουν το εγχείρημα

ε) Ορίζεται υπεύθυνος που θα συντονίζει το έργο και που θα έχει τις ανάλογες τεχνικές γνώσεις.

στ) Επιλέγονται κάποιοι άνθρωποι που θα είναι ομαδάρχες κατά την αναδάσωση.

(Σημειώνεται ότι ο κάθε ομαδάρχης θα πρέπει στα φυτέματα να μπορεί να ελέγχει 20-30 άτομα.)

ΙΙ. Πριν την αναδάσωση:

α) Ο συντονιστής με τους ομαδάρχες επισκέπτονται την περιοχή, όπου την χωρίζουν σε επιμέρους τομείς τέτοιας έκτασης ώστε να μπορούν να ελεγχθούν. Οι τομείς οριοθετούνται με ταινίες και πρόχειρες ταμπέλες.

β) Γίνεται ενημέρωση και επίδειξη στους ομαδάρχες για τον τρόπο που γίνεται :

• η επιλογή των θέσεων και αποστάσεων φύτευσης,

• το άνοιγμα, οι διαστάσεις και η μορφή του λάκκου

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο τρόπος που θα γίνει η φύτευση είναι καθοριστικότατος αν θέλουμε να μην αποτύχει το όλο εγχείρημα.

Έτσι οι ομαδάρχες θα μπορούν να καθοδηγήσουν σωστά την ομάδα τους!!

γ) Συλλέγουμε σκαπτικά εργαλεία από το Δήμο, τους εθελοντές αλλά και χορηγούς.

δ) Επικοινωνούμε ξανά με το Δασαρχείο για αποστολή εκπροσώπου του.

ΙΙΙ.. Κατά την αναδάσωση:

α) Ο συντονιστής, οι ομαδάρχες, τα εργαλεία και τα φυτά φτάνουν μια ώρα πριν από την προσέλευση των εθελοντών.

β) Οι ομαδάρχες τοποθετούν τα φυτά στους τομείς τους και συντονίζονται μεταξύ τους.

γ) Ορίζουμε σημείο συλλογής εργαλείων.

δ) Όταν καταφτάνουν οι εθελοντές ο συντονιστής τους χωρίζει στους επιμέρους τομείς.

ε) Κατά τη διάρκεια ο συντονιστής και οι ομαδάρχες επιβλέπουν συντονίζουν και βοηθούν όπου χρειάζεται.

στ)Υπάρχει άνθρωπος με σακούλες σκουπιδιών για τη συλλογή των νάιλον γλαστρών

ζ) Όταν τελειώσουν τα φυτέματα μια ομάδα ελέγχει την ποιότητα των λάκκων και αν χρειαστεί διορθώνουν.

ΙV..Μετά την αναδάσωση

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.

Εδώ θα φανεί η σοβαρότητα της όλης προσπάθειας.

Το ποσοστό επιτυχίας δεν θα ξεπεράσει το 0% αν δεν υπάρξει πότισμα τους καλοκαιρινούς μήνες.

α) Πρέπει να τοποθετηθεί δεξαμενή στο ψηλότερο σημείο της περιοχής. Η χωρητικότητά της καθορίζεται από τον αριθμό των φυτών. (Για κάθε 100 φυτά υπολογίζουμε χωρητικότητα 2tn )

β) Εξασφαλίζουμε τον ανεφοδιασμό της δεξαμενής από υδροφόρες.

γ) Τα φυτά χρειάζονται περίπου 8lt νερού κάθε εβδομάδα.

δ) Ιδανικός τρόπος ποτίσματος είναι με τη μέθοδο στάγδην. Το κόστος θα μπορούσε να καλυφθεί από χορηγίες. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει με κλασικό τρόπο αλλά απαιτείται προσωπικό και προγραμματισμός.

ε) Τέλος πρέπει να υπάρξει προστασία από πιθανή βόσκηση, πυρκαγιά κ.α

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια αναδάσωση είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση τόσο ως προς το σκοπό όσο και ως προς τη διαδικασία.

Χρειάζεται σωστή προετοιμασία, οργάνωση, μεράκι, διάθεση χρόνου αλλά και κατάλληλη κατάρτιση.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι μπορούμε να πετύχουμε πολύ ψηλά ποσοστά επιτυχίας (πάνω από 80%) αν όλα γίνουν σωστά-πράγμα όχι ακατόρθωτο.

Αλλιώς τα ποσοστά είναι δραματικά χαμηλά και αφήνουν στο τέλος μια απογοήτευση που αποθαρρύνει τον κόσμο από μελλοντικές δράσεις.

Με την ελπίδα ότι θα μπει ένα λιθαράκι προς τη σωστή κατεύθυνση!!

Ακύλας Μάρκος

Βιολόγος