Ιδιωτικοποιούν τώρα και τις θάλασσες

Τσουνάμι αντιδράσεων από όλη την Ελλάδα έχει προκαλέσει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών.Ανάστατοι πολίτες από την Ιθάκη μέχρι την ακριτική Σύμη, δήμοι, περιφερειακά συμβούλια, μιλούν για «παραλογισμό, έγκλημα και ιδιωτικοποίηση των θαλασσών»:

Υποστηρίζουν χαρακτηριστικά ότι «το "νομοθέτημα" διαμορφώθηκε χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, η θεσμοθέτησή του γίνεται χωρίς την ψήφισή του στη Βουλή, αλλά με την υπογραφή μιας Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ), ενώ το αντίθετο ίσχυσε για τις εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας».

Το 2009, με απόφαση των τότε υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Αγροτικής Ανάπτυξης, η σύνταξη της μελέτης για τον χωροταξικό σχεδιασμό ανατέθηκε από τον ίδιο τον Σύνδεσμο Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών (ΣΕΘ) στις εταιρείες «Εργαστήρια Σύμβουλοι Α.Ε.» και APC, η οποία έχει στο πελατολόγιό της όλες τις μεγάλες εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας της χώρας. Μάλιστα ο επικεφαλής της APC είναι ταυτόχρονα μέλος της Επιτροπής Δημοσίων Φορέων του Σ.Ε.Θ. Η μελέτη εκπονήθηκε από τις δύο εταιρείες, υποβλήθηκε στον ΣΕΘ το 2009, εγκρίθηκε από αυτόν και εν συνεχεία κατατέθηκε στο πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ. Μετά την αλλαγή της κυβέρνησης η σύνταξη της μελέτης ολοκληρώθηκε από το ΥΠΕΚΑ, από το οποίο και δόθηκε τον Μάρτιο προς διαβούλευση.

Η Κατερίνα Τζαβέλλα, πολιτικός μηχανικός από την Παλαιά Επίδαυρο, τονίζει: «Ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι "εργαλείο" εφαρμογής πολιτικής. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο "ιδιωτικοποίησης" και εκμετάλλευσης της θάλασσας από ελάχιστους ομίλους, το οποίο αποκλείει κάθε άλλη δραστηριότητα. Ταυτόχρονα απαγορεύει τη χρήση τεράστιων θαλάσσιων περιοχών στους κατεξοχήν χρήστες της, τους ψαράδες. Η "βιωσιμότητα" του κλάδου που επιδιώκει αδιαφορεί για τη "βιωσιμότητα" των τοπικών κοινωνιών».

Η Ελλάδα είναι η πρώτη ιχθυοπαραγωγός χώρα της Μεσογείου. Χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και λιγότερο η Ισπανία έχουν προτιμήσει, αντί να αναπτύξουν τον συγκεκριμένο τομέα, να ψωνίζουν τσιπούρες από την Ελλάδα. «Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα», ισχυρίζονται οι δήμαρχοι, «ο τρόπος με τον οποίο στοιχειοθετήθηκε η ΚΥΑ μεγαλώνει το χάσμα της σύγκρουσης μεταξύ υδατοκαλλιέργειας και τουρισμού».

Ο Γ. Δημητριάδης, επικεφαλής της Πρωτοβουλίας για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Πόρου και της παράταξης μείζονος μειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου, αναφέρει: «Ο Πόρος και οι τουριστικές περιοχές, οι οποίες έχουν επιλεγεί για τη χωροθέτηση βιομηχανικών ζωνών υδατοκαλλιέργειας, ζητούν την προστασία που οφείλει να τους παράσχει ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού, Π. Γερουλάνος, ο οποίος συνυπογράφει την ΚΥΑ και έχει την αρμοδιότητα να διαφυλάξει τον ελληνικό τουρισμό και τις ελληνικές ακτές, από τις "ορέξεις" κάθε συγκρουόμενης παραγωγικής δραστηριότητας. Ωστόσο, μας δημιουργεί εύλογη ανησυχία το γεγονός ότι μεταξύ των χωροθετήσεων που νομιμοποιούνται είναι και αυτές των οι οικογενειακών του μονάδων στην Κεφαλονιά, κάποιες εκ των οποίων έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ, αλλά και ότι η σύζυγός του Λάρα Γερουλάνου είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΘ, ο οποίος χρηματοδοτεί και διαμορφώνει το περιεχόμενο της ΚΥΑ. Ο τρόπος διαμόρφωσης της ΚΥΑ είναι σαν να αναθέτουμε τη δόμηση ενός δάσους στον συνεταιρισμό των οικιστών του, για να καθορίζει μόνος του όρους δόμησης και χρήσεις γης».

Να σημειωθεί ότι το ΣτΕ είχε ακυρώσει την άδεια λόγω έλλειψης νομοθετημένου χωροταξικού σχεδιασμού και η ιδιοκτήτρια εταιρία ζητούσε απ' το 2009 από τις αρμόδιες αρχές «να δώσουν οριστική λύση, επιταχύνοντας τις διαδικασίες νομιμοποίησης των χωροταξικών μελετών που έχουν γίνει στο παρελθόν».

Σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της υδατοκαλλιέργειας, οι υπέρμαχοί της εκφράζουν με επιστημονικά επιχειρήματα την άποψη ότι τα ιχθυοτροφεία δεν υποβαθμίζουν το περιβάλλον. Απέναντι βρίσκονται κάτοικοι, ψαράδες, οικολόγοι που τα χαρακτηρίζουν καταστροφή για τις θάλασσες. Πού ακριβώς όμως βρίσκεται η αλήθεια; Η συνολική παραγωγή του κλάδου πρέπει να μην ξεπερνά την επιτρεπόμενη ανάπτυξη. Οι περιβαλλοντικοί όροι βάσει της νομοθεσίας είναι σαφείς: ετήσια παραγωγή 100 τόνοι για θαλάσσια έκταση 10 στρεμμάτων ανά περιοχή.

Ωστόσο, οι ιχθυολόγοι πέρυσι, στο 14ο Πανελλήνιο Συνέδριό τους, ανέφεραν ότι η χρηματοοικονομική αξιολόγηση μιας μονάδας που παράγει τις επιτρεπόμενες από τη νομοθεσία ποσότητες καθιστά την επένδυση μη βιώσιμη οικονομικά και ότι, για να καταστεί βιώσιμη, η ετήσια δυναμικότητά της πρέπει να υπερβεί το διπλάσιο της επιτρεπόμενης. Οπως μας ενημερώνει ο Γ. Δημητριάδης, οι υπερβάσεις στην παραγωγή των μονάδων που λειτουργούν χρόνια στον Πόρο άγγιξαν το 400%. Μάλιστα, η έρευνα του αρμόδιου εισαγγελέα και των επιθεωρητών Περιβάλλοντος κατέδειξε το 2010 υπερβάσεις, με συνέπεια την αυξημένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και του βυθού. Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα, οι εταιρείες δεν προσκόμισαν, όπως ορίζει η νομοθεσία, στοιχεία για το πώς διαχειρίζονται νεκρά ψάρια και στερεά απόβλητα.

Η διαβούλευση της ΚΥΑ έληξε πριν από λίγες μέρες και οι αντιδράσεις έχουν αναρτηθεί στον σχετικό ιστότοπο. Τι προβλέπεται όμως στη συγκεκριμένη ΚΥΑ;

*Για να ολοκληρωθεί η χωρική οργάνωση των ιχθυοκαλλιεργειών πρέπει ο υποκείμενος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός να εναρμονιστεί με τις κατευθύνσεις της υπουργικής απόφασης. Ανεξαρτήτως αν συνάδουν οι απαιτήσεις μιας περιοχής, αυτή οφείλει να τις προσαρμόσει ανάλογα με στις υδατοκαλλιέργειες, ενώ θα έπρεπε να ισχύει το αντίθετο: οι ιχθυοκαλλιέργειες να προσαρμόζονται στις αναγκαιότητες του τόπου.

*Οι υδατοκαλλιέργειες, εκτός από χιλιάδες στρέμματα θαλάσσιου χώρου, χρειάζονται και εγκαταστάσεις στη χερσαία περιοχή, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συσκευαστήρια ψαριών κ.ά. Η ΚΥΑ προβλέπει τροποποίηση των διατάξεων δόμησης (άρθρο 2 του διατάγματος 31/5/1985 ΦΕΚ270Δ, που προστατεύει την εκτός σχεδίου δόμηση) προκειμένου να υπαχθούν στις προβλεπόμενες παρεκκλίσεις και τα έργα υποστήριξης των μονάδων υδατοκαλλιέργειας. Ουσιαστικά προσαρμόζεται η δόμηση στις απαιτήσεις των ιχθυοκαλλιεργειών -αποψίλωση βλάστησης με τη δημιουργία οδικού δικτύου.

*Τα όρια της μισθωμένης θαλάσσιας έκτασης πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 1.000 μέτρα από κάθε οικιστική ανάπτυξη, ξενοδοχειακές μονάδες, βιολογικές καλλιέργειες, βιομηχανίες, δύο ναυτικά μίλια από διακίνηση λιμενικών εγκαταστάσεων που εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους θαλάσσιας ρύπανσης και 500 μέτρα από παραλίες κολύμβησης. Οι ανωτέρω περιορισμοί, όμως, όπως αναφέρει το σχέδιο ισχύουν και αμφίδρομα, έτσι, μετά τη θεσμοθέτησή τους, καθεμιά από τις παραπάνω χρήσεις θα απαγορεύεται στις αντίστοιχες αποστάσεις από τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.

*Τα απορρίμματα ζωικών υπολειμμάτων, π.χ. νεκρά ψάρια, τα διαχειρίζονται οι φορείς των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ), ενώ τον μεγάλο όγκο (δίχτυα, πλωτήρες, αρμαθοί, σχοινιά, σίδερα) οι ΟΤΑ, όταν είναι πανελληνίως γνωστό ότι οι δήμοι αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα στη συλλογή των απορριμμάτων.

«Είναι ζήτημα ζωής η θανάτου για τη Σαλαμίνα οι ιχθυοκαλλιέργειες.

ΜΙΧ. ΚΑΝΑΚΗΣ (Πρόεδρος Περιβαλλοντικού Ομίλου Σαλαμίνας Περιβός)

Το νότιο τμήμα του νησιού έως τώρα δεν είχε υποστεί υποβάθμιση και είναι αυτό που τώρα προτείνεται να χαρακτηριστεί ως ΠΟΑΥ. Η νότια Σαλαμίνα αποτελεί χώρο αναψυχής όχι μόνο για τους Σαλαμίνιους αλλά και για τους 300.000 τουρίστες που δέχεται το καλοκαίρι. Η παρουσία των εγκαταστάσεων θα υποβαθμίσει τη θάλασσα οι υποστηρικτικές χερσαίες εγκαταστάσεις που προβλέπεται να γίνουν θα πληγώσουν περιβαλλοντικά ακτές, που ελάχιστες πλέον έχουν μείνει στην Αττική. Και όλα αυτά εις βάρος της ζωής των πολιτών. Κανένα άλλο νησί δεν έχει τόσο έντονη υποβάθμιση όσο εμείς, ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, παροπλισμένα πλοία, μονάδα φυσικού αερίου, κέντρο επεξεργασίας λυμάτων στην Ψυττάλεια, αυθαίρετη δόμηση, επιπτώσεις από τη συνεχή διέλευση και αγκυροβόληση πλοίων. Αρκετά!».

Ελευθεροτυπία 29/5/2011

Τελικά στη Σαλαμίνα μείναμε μόνοι μας να αγωνιζόμαστε.