การเก็บรักษา การยืม และการทำลายหนังสือราชการ
การเก็บหนังสือราชการ
ตามระเบียบสำนักนายยกรัฐมนตรี ว่าด้วยงานสารบรรณ พ.ศ. ๒๕๒๖ ข้อ ๕๒ แบ่งการเก็บหนังสือราชการ ออกเป็น ๓ ประเภท คือ
๑.การเก็บระหว่างปฏิบัติ คือ การเก็บหนังสือที่ปฏิบัติยังไม่เสร็จให้อยู่ในความรับผิดชอบของเจ้าหน้าที่เจ้าของเรื่อง
๒.การเก็บเมื่อปฏิบัติเสร็จแล้ว คือ การเก็บหนังสือที่ปฏิบัติเสร็จเรียบร้อยแล้ว และไม่มีอะไรที่ต้องปฏิบัติอีกต่อไป
แบบบัญชีหนังสือส่งเก็บ
แบบทะเบียนหนังสือเก็บ
๓.การเก็บไว้เพื่อใช้ในการตรวจสอบ คือการเก็บหนังสือที่ปฏิบัติเสร็จเรียบร้อยแล้วแต่จำเป็นต้องใช้ในการตรวจสอบเป็นประจำ ไม่สะดวกไปเก็บยังหน่วยเก็บของส่วนราชการ
การกำหนดอายุการเก็บหนังสือ
๑. หนังสือที่ต้องสงวนเป็นความลับ
๒. หนังสือที่เป็นหลักฐานทางอรรถคดี
๓. หนังสือคุณค่าทางประวัติศาสตร์ทุกสาขา
๔. หนังสือที่เป็นเรื่องธรรมดาสามัญซึ่งไม่มีความสำคัญ แต่เป็นเรื่องที่เกิขึ้นประจำ
๕. หนังสือเอกสารเกี่ยวกับการเงิน การจ่ายเงิน
๖. หนังสือที่ปฏิบัติงานเสร็จสิ้นแล้ว
การเก็บส่งงมอบหนังสืออายุครบ ๒๐ ปี
๑. หนังสือต้องสงวนเป็นความลับ
๒. หนังสือที่มีกฎหมาย ข้อบังคับ
๓. หนังสือส่วนราชการที่มีความจำเป็นต้องเก็บไว้ที่ส่วนราชการนั้น
แบบบัญชีส่งมอบหนังสือครบ ๒๐ ปี
บัญชีส่งมอบหนังสือครบ ๒๐ ปี ประจำปี..................
กระทรวง/ทบวง.................................................................................
กรม.................................................................................................... วันที่...............................................
กอง.................................................................................................... แผ่นที่.............................................
ขอส่งหนังสือครบ ๒๐ ปี มาเก็บไว้ที่สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร ตามตารางช้างล่างนี้
ลงชื่อผู้มอบ............................................ ลงชื่อผู้รับมอบ..................................
(......................................................) (...........................................................)
ตำแหน่ง.............................................. ตำแหน่ง.....................................................
แบบหนังสือครบ ๒๐ ปี ที่ขอเก็บเอง
บัญชีหนังสือครบ ๒๐ ปีที่ขอเก็บเอง ประจำปี.......................
กระทรวง/ทบวง.........................................
กรม........................................................... วันที่................................................
กอง.......................................................... แผ่นที่.....................................
การฝากหนังสือ
๑. จัดทำบัญชีฝากหนังสือ เมื่อจัดทำบัญชีฝากหนังสือเรียบร้อยแล้ว ให้ลงลายมือชื่อผู้ฝาก แล้วให้ส่งต้นฉบับและสำเนาคู่ฉบับบัญชีฝากหนังสือที่จะส่งมอบให้กองจดหมายแห่งชาติ
๒. เมื่อกกองจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร ตรวจหนังสือและรับฝากหนังสือเรียบร้อยแล้ว ให้ลงนามในบัญชีฝากหนังสือ และคืนต้นฉบับให้ส่วนราชการผู้ฝากเก็บไว้เป็นหลักฐาน
๓. เมื่อถึงกำหนดทำลายหนังสือที่ฝากไว้แล้ว ให้ส่วนราชการผู้ฝากจัดทำบัญชีหนังสือทำลายเสนอหัวหน้างานส่วนราชการระดับกรม
การรักษาหนังสือ
๑. กรณีหนังสือชำรุดเสียหายต้องรีบซ่อมให้ใช้ราชการได้เหมือนเดิม
๒. กรณีหนังสือสูญหาย ให้ดำเนินการดังนี้
๒.๑ หนังสือทั่วไปต้องรายงานให้ผู้บังคับบัญชาทราบ
๒.๒ หนังสือที่เป็นเอกสารสิทธิ์ตามกฎหมายหรือหนังสือสำคัญที่เป็นการแสดงสิทธิ์ให้ดำเนินการแจ้งความต่อพนักงานสอบสวน
การยืมหนังสือราชการ
การยืมหนังสือ หมายถึง การยืมหนังสือที่ส่งเก็บแล้ว หรือการยืมหนังสือที่ยังปฏิบัติยังไม่เสร็จที่เก็บไว้ในหน่วยงานของส่วนราชการกำหนดวิธีการยืม ดังนี้
๑. ผู้ยืมจะต้องแจ้งให้ทราบเรื่องที่ยืมนั้นจะนำไปใช้ในราชการใด
๒. ผู้ยืมจะต้องมอบหลักฐานการยืมให้เจ้าหน้าที่เห็น
๓. การยืมหนังสือส่วนราชการ ผู้ยืมและผู้ให้ยืม จะต้องเป็นหัวหน้าส่วนราชการระดับกองขึ้นไป
๔. การยืมหนังสือภายในส่วนราชการเดียวกัน ผู้ยืมและผู้ให้ยืม ต้องเป็นหัวหน้าส่วนราชการระดับแผนกขึ้นไป
๕. การยืมหนังสือที่ยังปฏิบัติไม่เสร็จ หรือหนังสือที่เก็บไว้เพื่อใช้ในการตรวจสอบให้แจ้งว่าทราบว่าเรื่องที่ยืมนั้นไปใช้ในราชการใด
๖. ห้ามมิให้บุคคลภายนอกยืมหนังสือราชการ
การทำลายหนังสือราชการ
๑. สำรวจหนังสือที่ครบอายุการเก็บ
๒. จัดทำหนังสือบัญชีขอทำลาย
๓. หัวหน้าส่วนราชการระดับกรม แต่งตั้งคณะกรรมการการทำลาย
บัญชีหนังสือขอทำลาย
กระทรวง/ทบวง................................
กรม..................................................... วันที่..............................................................
กอง........................................................... แผ่นที่.......................................................
๔. เมื่อหัวหน้าส่วนราชการระดับกรม พิจารณาหนังสือตามรายงานผลการพิจารณาพร้อมบันทึกความเห็นแย้ง (ถ้ามี) ของคณะกรรมการทำลายหนังสือ
๕. เมื่อกองจดหมายแห่งชาติ กรมศิลปากร พิจารณารายการบัญชีหนังสือขอทำลายแล้ว ให้แจ้งส่วนราชการที่ส่งบัญชีหนังสือขอทำลายทราบ
ระบบการจัดเก็บเอกสาร
ปัญหาที่สำคัญในการปฏิบัติงานสารบรรณของส่วนราชการ คือ การจัดเก็บหนังสือยังไม่สามารถเก็บให้เป็นระบบได้ เนื่องจากเจ้าหน้าที่ส่วนใหญ่ไม่เข้าใจระบบและวิธีการจัดเก็บเอกสาร ทำให้การจัดเก็บหนังสือราชการขาดความเป็นระเบียบเรียบร้อย ดังนั้น เพื่อเป็นแนวทางในการจัดเก็บหนังสือราชการ ซึ่งสามารถจำแนกได้ ๕ ระบบ คือ
๑. การเก็บตามชื่อบุคคล หรือหน่วยงาน หรือห้างร้านธุรกิจ
๒. การเก็บตามภูมิศาสตร์
๓. การเก็บตามอักษร
๔. การเก็บตาม วัน เดือน ปี
๕. การเก็บตามชื่อเรื่อง