Kachelholt gef völle warmte.

Dizzer dage bun'k weer druk an ‘t holt houwen, dat wil zeggen an ‘t zagen met de motorzage. Maor zo now en dan wil ik der nog wel es ene met de biele houwen. Veursjaor hek nog een groten kastanjeboom met de biele neer-elegd. Jao, niet allenig, de jonges hebt mi-j eholpen. Daor word ze piäöntjes van nietwaor?

Holt houwen en holt houwen, dat waren nog twee dinge. I-j hadden de 'specialisten' die grote beume hieuwen, meestal peppels en wilgen veur klompholt. In Lintel was Jan uut 'n Es (Jan Wentink) zo ene.

's Winters zag i-j um 's morgens al bi-j tieds fietsen met de biele en de schuppe achter op. De botterham en de koffie in de fietsentasse denk ik.

Met de schuppe mieken ze eerst de wortels van zo ‘n peppel bloot en dan begonnen ze te houwen. Vake met twee man, elk an 'n kante van de boom. Eerst de zwaore wortels zo völle meugelek los houwen en dan mosten ze 'van baoven anhalen'. Ze begonnen wat hoger an de stam en späönen um glatjes en rond af naor ondern. Hoe dikker de boom hoe vaker zie weer mosten anhalen. Net zo lange tut at de boom as 't ware nog op 'n punte ston. Dan brachten ze der meestal een kabel in met 'n zwaoren haok achter een dik tak. At ze te lange wachten was dat nog een geväörlek wark. Mien vader is zo een kere met de boom um-egaon. 't Is dat de peppel op een rand van een kamp viel, anders hat’e 't niet nao verteld.

As wi-j 's morgens op weg naor schole langs die holthouwers kwammen, dan bekekke wi-j ons of e al gauw viel. En at ze der al een kabel in hadden riskeern wi-j 't te late op schole kommen en moste wi-j um eerst zien vallen. Ook al zeien die kaerls: "Hie völt nog lange niet." Zie hadden 't niet zo op zukke potwortels, die natuurlek altied liepen wao't ze niet lopen mosten. Maor wi-j konnen jo ook wal zien hoe wiet at ze der met wazzen.

" A'j dan toch hier blieft, kön i-jluu mooi helpen trekken, gunt an 't ende van de kabel."

Dan wisten ze tenminste a'j op ene plaatse bleffen. 't Ende van de kabel zat vaste an een andern boom of an een bolle holt wie't ze dwars in de grond egraven hadden. Dat trekken was eigelek niet zo belangrieke, want dén kabel gebruken ze veural um de boom te stuurn bi-j 't vallen. Hie dienen meer um te veurkòmmen dat de boom zol val-len waor at e niet liggen mos. Maor met 't trekken ko'j um al wel een betjen helpen natuurlek. En at ‘e begon te vallen, gaf één van de kaerls um nog een paar flinke slaege onder in de konte. At ze um onder goed los hieuwen zolle nooit scheurn.

't Was altied een indrukwekkend geluud at zon langen labes op de grond klatsen. En dan hadde wi-j de meister ook wat te vertellen en ik geleuve at ‘e der dan ook niet zo zwaor an beurn a’w wat te late wazzen.

't Gewone slagholt, zeg maor: elzen, berken, essen, hazelnötte, sprakelholt en zo-watter-heer, dat kon iederene houwen.

Eerst de biele sliepen tut: ". . .i-j um niet meer wit in de bek kiekt." Dan was e vliemscharp.

Dun grei ko'j zo afhouwen, een kere links en een kere rechts, of soms met één slag ha'j dat los. Bi-j een dikkern elze most i-j eerst een 'hachte' houwen,een kepper,an de kante waor at e vallen mos. A'j um dan op de goeie maniere an de andere kante in de konte hieuwen, dan viel e precies waor a'j um hebben wollen. At e scheef ston mos i-j um natuurlek wel es de goeie kante uut helpen, maor met uutgekiend houwen ko'j heel wat doen.

At der dan zon stel laggen, mosten ze uut-etekkerd worden. De dikke tekker en den top met de biele en et dunnere grei met de hiepe. Dan de sliete der uut slöppen en 't aoverege opbinden.

Daor bunt verschillende woorden die ik gebruuken kan veur dezelfde dinge: boessen, busse,schansen enzo.

A’w 's winters holt ehouwen hadden, mos ‘t topholt op worden ebonden. Dat numen wi-j boessen binden of kortweg schansen.

'k Heb wel es eheurd dat de boern in Dale en Balle, die völle volk hadden, de jongens de halven winter naor 't Goor stuurn um te schan-sen.

Veur 't schansen was de hiepe 't belangriekste gereedschap. Daormet hieuw i-j et dunnere holt in stukken van zon 80 cm tut een meter, liefst een betjen ‘smal’, dus dwars-tekskes der af. Soms hieuwen ze eerst alles kort in een bane en soms ok veur elken bos apart.

Wi-j bonnen met draod, maor vrogger bonnen ze met weden (of wedden, hoe i-j 't ok zeggen wilt).

Boessendraod was niet gegalvaniseerd, dun iezerdraad. Veur van alles te gebruuken, want et was buugzaam en tao, et brok niet zo gauw a'j ’t in-mekare draei-jen.

D'r wier wel 's ezegd: "Met een knieptange en boessendraod kan een boer alles maken."

I-j zaggen 't dan ook op verscheidene plaatsen gebruukt. A'j soms gin krampen hadden veur een gebarsten klompekappe, dan sloeg i-j een spiekertjen an weers-kanten en trok i-j der boessendraod overhèn. Maor dan blef 't wel rop klinken a'j op de stene liepen.

De boessendraod wier op een endjen holt erolt. Um een bos te bin-den stok i-j 't losse ende in de grond en rollen i-j een stuk af op de grond. Daor vli-jen i-j daor, naor bedunk, 't gekorte holt op of i-j hieuwen 't ter plaatse op 't draod. Dan sloeg i-j 't losse ende um de bos en mieken een lusse umme 't andere, nog opgerolde draod. Dan mos i-j 't met de klos in de hande anhalen, een stuksken weer op rollen, de bos nog es in mekare stampen, en nog es weer anhalen met de klomp op de lusse tut at de bos strak in mekare zat. I-j mieken dan een simpele tweede lusse en kneppen et draod af. De busse wiern met vieve bi-j mekare elegd (twee,twee,ene). Dan konnen ze makkelek tellen bi-j 'n verkoop denk ik.

't Binden met een wed(d)e was nog weer een ander kunstjen. 'k Wet niet hoevölle maniern der wazzen um een lusse te maken, maor ik kenne 't draejen van 't dunne ènde onder de klomp, tut at hie knikt en as 'tware vanzelf in een lusse draejt. 't Dikke ènde sto-kken ze onder de bos deur en dan deur de lusse en strak anha-len met de klomp op de lusse, een betjen draejen en dan ummeslaon.

Andern hielen 't dunne ènde vaste en slingern 't andere ènde rond deur de locht tut at hie knikken en in een lusse draejen.

Misschien waarn der nog meer maniern. De kunst was natuurlek dat de wed(d)e deur 't draejen nog buugzamer wier.

't Was een helen arbeid, maor i-j konnen ow een paar kere warmen an zo'n holt.

't Dikke holt wier bi-j huus netjes op-estapeld um later ezaagd te worden as brandholt veur kachel en fernuus.

At der soms een lang sliet een ènde uut den stapel stok, ko'j daor mooi op wippen. Dan ha'j gin tegenwicht neudig. Helemaol ongeväörlek was zo 'n holtstapel niet, maor i-j konnen daor mooi op spöllen. Wi-j spöllen wel es kerke, der veur en dan was et holt de galleri-je.

Zagen dei-jen ze vrogger op de zagebok met de spanzage, maor later was dat wark veur de loonwarkers in de winter. Naost 't dorsen een mooie anvulling. I-j hadden ok mensen met een eigen cirkelzage.