บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบปัจจัยและปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการทะเลาะวิวาทของเด็กวัยรุ่น ใช้รูปแบบการศึกษาแบบผสม (Mixed Methods) ทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ เก็บข้อมูลภาคตัดขวาง ณ เวลาที่ศึกษาระหว่างเดือน มีนาคม – พฤษภาคม 2552 ในการวิจัยเชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา (Content Analysis) และในการวิจัยเชิงปริมาณวิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติ Factors Analysis และ Multiple Regression Analysis (MRA) by Stepwise Method
จากการศึกษาพบว่าในบริบทของการเปลี่ยนแปลงในระบบเศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบัน ได้เกิดการพัฒนาและสร้างความทันสมัยให้กับสังคม ในขณะเดียวกันก็ได้บั่นทอนทางวัฒนธรรมชุมชน ทำให้เด็กวัยรุ่นเจริญเติบโตท่ามกลางการรับรู้และการเลียนแบบตามวัฒนธรรมสมัยนิยมจากสื่อสาธารณะ การทะเลาะวิวาทได้ถูกตีค่าให้ความหมายเป็นการสร้างพื้นที่อำนาจต่อรองระหว่างกลุ่ม การจัดระเบียบสังคมของกลุ่มและคุณค่าศักดิ์ศรีของวัยรุ่น นอกจากนี้ยังพบว่า องค์ประกอบของปัจจัยการทะเลาะวิวาทมี 10 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) การให้คุณค่าและความหมายของทะเลาะวิวาท 2) ประสบการณ์การทะเลาะวิวาท 3) การรับรู้การทะเลาะวิวาทภายในครอบครัว 4) ความมุ่งมั่นที่จะเป็นที่พึ่งของครอบครัว 5) ความไม่คาดหวังอนาคตตนเอง 6) พฤติกรรมส่วนบุคคล 7) พฤติกรรมการเลียนแบบ 8) การขัดเกลาทางสังคมโดยตรง 9) การขัดเกลาทางสังคมโดยอ้อมและ 10) บุคคลที่จะลดการทะเลาะวิวาท ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับประสบการณ์การทะเลาะวิวาทของเด็กวัยรุ่น ประกอบด้วย 1) ทัศนะต่อการทะเลาะวิวาท (r=.123;P-value=.038) 2) การทะเลาะวิวาทของคนภายในครอบครัว (r=.254;P-value<.001) 3) ความไม่คาดหวังอนาคต (r=.180;P-value=.002) 4) พฤติกรรมส่วนบุคคล (r=.263;P-value<.001) 5) พฤติกรรมการเลียนแบบ (r=.237;P-value<.001) และ 6) การขัดเกลาทางสังคมโดยตรง (r=.315;P-value<.001) ส่วนปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อประสบการณ์การทะเลาะวิวาทได้แก่ ประกอบด้วย การขัดเกลาทางสังคมโดยตรง (b=.392;P-value<001) พฤติกรรมส่วนบุคคล (b=.225;P-value=.001) การทะเลาะวิวาทของครอบครัว (b=.500;P-value=.001) ความไม่คาดหวังอนาคต (b=.521;P-value=.001) และคาดหวังจะเป็นที่พึ่งของครอบครัว (b=-.170;P-value=.027) ทั้ง 5 ปัจจัยสามารถพยากรณ์พฤติกรรมการทะเลาะวิวาทของเด็กวัยรุ่นได้ร้อยละ 23.4 (R2=.234)
ข้อเสนอแนะจากการวิจัย ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมความทันสมัย ควรมีมาตรการในการเฝ้าระวังและเตือนภัยทางสังคม จากการรับรู้ เข้าถึงและการเลียนแบบจากสื่อสาธารณะเกิดการให้คุณค่าความหมายของการทะเลาะวิวาทของเด็กวัยรุ่นไปในทิศทางที่เบี่ยงเบน สถาบันครอบครัวควรเป็นแบบอย่างที่ดีที่สร้างสรรค์ เพื่อให้เกิดการรับรู้ถึงพฤติกรรมที่ดีที่สังคมยอมรับ ผ่านระบบการขัดเกลาทางสังคมโดยหลักธรรมะหรือคำสอนทางศาสนา ตลอดจนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรกำหนดแผนงานโครงการร่วมกันนำไปสู่การกำหนดนโยบายในระดับภูมิภาคและระดับประเทศต่อไป