Stappen actie onderzoek
Actie-onderzoek is het systematisch onderzoeken van je eigen werksituatie samen met direct betrokkenen, om samen te leren en vanuit een meer gefundeerd inzicht je werksituatie te verbeteren. Voor dit onderzoek kun je gebruik maken van het ROTOR-model, met handvatten voor de stappen die je bij een onderzoek neemt.
Het ROTOR-model ontleent zijn naam aan de eerste letters van de vijf stappen die in dit model gemaakt worden:
Retrospectie
Ontwerpen
Toepassen
Onderzoeken
Reflectie
Je start met RETROSPECTIE: reflecterend terugkijken naar jouw handelen in je werksituatie. Hierbij hangen denken, voelen, willen en doen nauw met elkaar samen. Om een duidelijk beeld te krijgen van jouw handelen kun je de volgende vragen beantwoorden:1.Wat is er aan de hand? Wanneer (tijd / inhoud) en in welke situatie (context)? Wat vond ik moeilijk? Wat ging me goed af? Wat dacht ik, wat voelde ik, wat wilde ik en wat deed ik?
2.Wil ik iets veranderen? Zo ja, wat wil ik veranderen? Waarom wil ik dat veranderen?
3. Wat ga ik onderzoeken en waarom? Wat is je centrale vraag of kernprobleem? Hak deze centrale vraag/probleem in stukjes; de deelvragen. De deelvragen samen zorgen voor de oplossingsrichting en het antwoord op de centrale vraag of kernprobleem. (probleemschets, doelstelling, onderzoeksvragen en relevantie)
Vervolgens ga je ONTWERPEN. Je maakt een plan dat beschrijft wat je gaat doen om jouw doel te bereiken. De volgende stappen doorloop je daarbij:1. Je formuleert een doel op kennis- en vaardigheidsniveau. Wat wil ik straks kennen en kunnen? Je doel is SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden).
2. Je bekijkt wat en wie je nodig hebt om dat doel bereiken; welke onderzoeksmethode je wilt gebruiken. Denk hierbij aan welke theorie wil je uitzoeken en welke ondersteuning heb je nodig?
3. Maak nu een plan van aanpak. Welke acties ga je concreet ondernemen om je doel te bereiken? Welke theorie, adviezen en/of ondersteuning ga je gebruiken? Wat is je tijdpad?
Nu is de tijd van TOEPASSEN aangebroken. Bij deze stap ga je proberen jouw doel te bereiken door het ontwerp (plan) uit te voeren in de praktijk. Je past de onderzoeksmethode toe en gaat daadwerkelijk gegevens verzamelen zoals observaties en interviews houden of vragenlijsten afnemen.
Tijdens en na het toepassen van jouw plan in de praktijk volgt de stap ONDERZOEKEN. Je gaat de gegevens die je hebt verzameld tijdens het toepassen analyseren: wat is het resultaat?
Deze stap bestaat uit vier deelstappen:
1.Onderzoeksvra(a)g(en) formuleren. je stelt vragen om te weten te komen of je je doel bereikt hebt.
2.Feiten verzamelen. Je verzamelt allerlei feitelijke informatie zodat je kunt bewijzen of je doel bereikt is. Door bijvoorbeeld een observatie, video-opname, gesprek met leerlingen of een vragenlijst.
3.Feiten bekijken. Je bekijkt de feiten (bewijzen) objectief en bepaalt wat de feiten zeggen over het te bereiken doel.
4.Feiten begrijpen. Je bepaalt welke betekenis de feiten hebben. Welke feiten zijn van belang om te bepalen of het doel bereikt is?
De laatste stap is REFLECTEREN, waarin je een conclusie trekt over het succes van het plan, door een drietal vragen te beantwoorden:
1.Heeft het plan gewerkt? Waarom heeft het plan wel / niet gewerkt?
2.Kan je op basis van de analyse van je resultaten conclusies trekken? Kan je consequenties en adviezen voor de praktijk formuleren?
Ga je met de ROTOR aan de slag, dan kan je gebruik maken een concreet stappenplan met voorbeeld vragen.
Zie voor een voorbeeld van de stappen van het ROTOR-model op een lerarenopleiding of dit format.
De Rotor is ook goed te gebuiken voor docententeams die gezamelijk aan de slag willen om de werksituatie te verbeteren. Zie hier een voorbeeld van een stappenplan om het rendement van de opleiding te verhogen
