Your page title
Ubuntu hakkında...
Öncelikle kısaca tanımlayalım; Ubuntu, Linux çekirdeğini temel alarak geliştirilen açık kaynak kodlu özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Ubuntu, Canonical Ltd. firması tarafından geliştirilmektedir. Daha doğrusu Canonical firması Ubuntu'yu ortaya çıkartmak için kurulmuştur. Şirketin kurucusu eski bir Debian geliştiricisi olan Mark Shuttleworth'dur.Ubuntu sözcüğü, Zulu dilinde "insanlık" anlamına geliyor aynı zamanda "başkalarına karşı merhametli, şefkatli, iyiliksever" olmak gibi anlamları da var (bkz. Vikipedi). Zaten Ubuntu logosuna bakarsanız el ele tutuşmuş üç insanın sembolize edildiğini görebilirsiniz. Belki de Mark Shuttleworth, Canonical firmasını Man denilen (Isle of Man) küçük bir ada üzerine kayıt etmiş olmasının nedeni budur yani ürünün bir ülkenin markası gibi görünmemesi için, herkese ulaşabilmek için böyle bir adım atmış olabilir diye düşünüyorum. Ada yer olarak İngiltere ile İrlanda arasında bir yerde bulunuyor.İlk sürümü 2004'te çıkarılmıştır ve yıllardır tartışmasız dünya çapında en yaygın şekilde kullanılan Linux dağıtımıdır. Araştırısanız bunu doğrulayan pek çok istatistik bulabilirsiniz.
Ubuntu'nun altı ayda bir yeni sürüm çıkıyor. Her yeni sürümde onu indirip kurmanız şart değil, güncelleme yaparak da sürüm yükseltmesini yapabilirsiniz. Sürüm numaraları sürümün çıkış tarihini (yıl ve ay olarak) gösterir. Örneğin Ubuntu 11.10 sürümü 2011'in 10. ayında çıkarılmıştır. Sürüm numaralarının mantığı böyle, bir de garip sürüm kod adları var... neyse şimdilik bu kadar Ubuntu bilgisi yeter.
Ubuntu kurduktan sonra yapılaması gereken ilk işler
Güncellemeleri hemen yükleyin
Ubuntu'nun yeni çıkan son sürümünü indirip kurmuş olsanız dahi bu, Ubuntu'nuzun güncel olduğu anlamına gelmez. Karşılaşılabilecek sorunları minimuma indirmek için ve yüklü yazılımların paketlenen son sürümlerini kullanabilmek için hiç beklemeden ilk iş olarak güncellemeleri yükleyin. Bunun için sağ üst köşedeki düğmeye basın açılan menüde güncellemeler ile ilgili bir seçenek bulacaksınız...
Ekran kartınızın 3B sürücülerini etkinleştirin
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler muhtemelen Unity'nin düzgün çalışabilmesi için, masaüstü efektlerinin (Compz), 3 Boyut oyunların vb. 3B uygulamaların çalışabilmesi için yeterli gelmeyecektir. Eğer sisteminizdeki mevcut sürücülerin 3B hızlandırması olup olmadığını kontrol etmek ve gerekli sürücüleri yüklemek için Sistem Ayarları > Ek Sürücüler yolunu izleyerek Ubuntu'nun önerdiği paketleri kurun takip edin.
MP3, MP4, Flash vb. oynatabilmek için gerekli paketi kurmadıysanız kurun
Ubuntu kurulumunun başında dikkat ettiyseniz Üçüncü parti yazılımları indirip kurmak isteyip istemediğinizi soran bir seçenek vardı. Eğer bu seçeneği atladıysanız Ubuntu Yazılım Merkezini açın ve "Ubuntu Kısıtlı İlaveleri" (ubuntu-restricted-extras) paketini kurun. Aksi taktirde sistemde gerekli kodekler olmadığı için MP3 dinleyemezsiniz, Flash eklentisi yüklü olmadığı için örneğin YouTube videolarını izleyemezsiniz.
Peki, istisnasız herkesin ihtiyaç duyduğu bu eklentiler neden Ubuntu ile beraber yüklü gelmiyor? Bu tür özgür olmayan yazılımlar, lisanslarındaki kısıtlamalar nedeniyle bir CD içinde toplu bir şekilde dağıtımasına izin vermezler. Bu yüzden Ubuntu, bu eklentileri CD içine yüklemek yerine kulanıcıya bir soru sorarak "Bu paketlerin internetten indirilip kurulmasını istermisiniz" der.
RAR arşivlerini kullanabilmek için gerekli paketleri kurun
Ubuntu ile yüklü gelen arşiv yöneticisi yazılımına RAR desteği eklemek için Ubuntu Yazılım Merkezini açın ve unrar non-free ve rar paketlerini kurun.
İkinci aşamada ihtiyaç duyulabilecek diğer işlemler ve bilgiler
Şifre girmeden otomatik kullanıcı girişi yapmak
Ubuntu kurulumunda kullanıcı tanımlama aşamasında otomatik kullanıcı girişi yapabilme ile ilgili bir seçenek vardır eğer bu seçeneği işaretlemediyseniz daha sonra Sistem Ayarları üzerinden de gerçekleştirebilirsiniz. Bunun için Sistem Ayarları > Kullanıcı Hesapları > Kilidi Aç yolunu izleyip “Otomatik Giriş” seçeneğini Açık hale getiriniz.
Dosya yöneticisinde adres (konum) çubuğunu açmak
Nautilus dosya yöneticisinde görüntülemekte olduğunuz dizinin konumu, resimdeki gibi tıklanabilir düğmeler olarak gösterilmektedir. Bu düğmeler, dosya yöneticisinde gezinirken alt ve üst klasörlere daha hızlı bir şekilde erişmenizi sağlar.
Eğer adres çubuğunda gerçek adres bilgisini görmeye ihtiyacınız olursa bunun için klavyeden (Ctrl + L) yapabilirsiniz ya da "Git" menüsünde yer alan "Konum" seçeneğine tıklayabilirsiniz.
Diskleri açılışta otomatik bağlamak
Bağlanmak (İng. Mount) demek kısacası, bir disk bölümünün kullanıma hazır hale gelmesi demektir. Linux dağıtımlarında sabit disk bölümleri genellikle bilgisayar açılışında otomatik olarak bağlanmaz, kullanıcı bilgisayarı açıktan sonra dosya yöneticisi üzerinden (yani klasörler üzerinden) bir disk bölümüne tıkladığı anda tıkladığı anda o disk bölümü sisteme otomatikman bağlanır. Bu açıdan baktığınızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. Ancak dosyalarınızı kullanıcı ev dizini dışında bir yerde mesela başka bir disk bölümü içinde bulunduyorsanız bu durumda şöyle bazı küçük sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz; esela müzik dosyalarınız başka bir disk bölümü içinde ise Banshee ya da Audacious gibi bir müzik çaları açıp mevcut şarkı listenizdeki bir şarkıya tıklayarak çalmak istediinizde şarkı çalmayacaktır, çalması için dosya yöneticisi üzerinden o disk bölümüne bir kez tıklanmış olması gerekir. Bu sıkıntıyı aşmak için o disk bölümünü açılışta otomatik olarak bağlanacak şekilde ayarlamalısınız.
Herhangi bir disk bölümünü bilgisayar açlışında otomatik olarak bağlanmasını sağlamak için Storage Device Manager programını kullanabilirsiniz (Türkçesiyle Depolama Aygıtları Yöneticisi, paket adı “pysdm”dir).
Programı açıp sol taraftan, disk bölümünü seçin ve sağ taraftaki Assistant düğmesine tıklayın.
Açılan pencerede resimde görüldüğü gibi "The file system is mounted at boot time" seçeneğini işaretleyip "Mount file system in read-only mode" seçeneğinin yanında işaret varsa kaldırın.
Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak
Sistemde çalışan süreçleri görüntülemek Ubuntu ile birlikte "Sistem Gözlemcisi" programı kullanılmaktadır. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi bunun yerine xkill komutuna bir kısayol tanımlayarak çok daha pratik bir şekilde programları sonlanıdırabilirsiniz. Xkill kullanıldığında fare imleci bir çarpı işareti şeklini alır. Bu çarpı işareti ile istediğiniz pencereye tılayarak o programı anında sonlandırabilirsiniz. Xkill'i elbette komut satırı üzerinden kullanmak hiç de pratik olmayacaktır. Bu yüzden xkill komutu için herhangi bir kısayol tanımlamalısınız (mesela Ctrl + Alt + Gerisil gibi). Bunun için "Sistem Ayarları > Klavye > Kısayollar > Özel Kısayollar" yolunu izleyin ve orada (+) (ekle) simgesine tıklayın. Açılan kutucukta “Adı” bölümüne herhangi bir şey yazabilirsiniz mesela Sonlandırıcı yazın, “Komut” kısmına ise xkill yazıp Uygula tuşuna basın. Ardından "Devre dışı" yazan yere çift tıklayarak "Yeni Kısayol" ibaresini ortaya çıkarın ve son olarak, kullanmak istediğiniz kısayola klavyeden tıklayın.
İsterseniz Sistem Gözlemcisi için de bir kısayol tanımlayabilirsin. Bunun için kısayol tanımlayacağınız komut şudur: gnome-system-monitor
DNS adreslerini değiştirmek
DNS adreslerini değiştirmek isterseniz masaüstünde sağ üst tarafta bulunan İnternet bağlantı simgesine tıklayın ve orada en alttaki seçenek olan "Bağlantıları Düzenle..." seçeneğine tıklayın. Açılan pencerede Kablolu ve Kablosuz sekmeleri üzerinden kullandığınız bağlantının üzerine gelin ve "Düzenle" düğmesine tıklayın. Açılan pencerede "IPv4 Ayarları" seçeneğine gelin, resimdeki pencere karşınıza gelecektir.
Burada "Yöntem:" seçeneğini "Sadece Otomatik (DHCP) Adresler" olarak değiştirin ve "DHCP Sunucuları:" kısmına, kullanmak istediğiniz DNS adreslerini yazın.
Num Lock'u açılışta otomatik açmak
Otomatik kullanıcı girişi yapmayı aktivleştirdiyseniz masaüstünü açtığınızda Num Lock'un otomatik olarak açılmasını sağlamak için "Sistem Ayarları > Klavye Düzeni > Seçenekler > Çeşitli uyumluluk seçenekleri" yolunu izleyin ve orada yer alan Default numeric keypad keys seçeneğini açık hale getirin. Bu yaptığınız işlem, kullanıcı girişi yapıldıktan sonra Num Lock tuşunu açık hale getirmektedir.
Eğer otomatik kullanıcı girişi yapmıyorsanız yani açılışta parola girme ekranını kullanıyorsanız bu ekrandayken Num Lock'un otomatik açılması için ise biraz uğraşmanız gerek, bakınız:https://help.ubuntu.com/community/NumLock
Öntanımlı program - dosya ilişkilerini değiştirmek
Ubuntu'da bir ses, video ya da resim dosyasının öntanımlı olarak hangi programla açılacağını ayarlamak için şöyle bir yol izleyebilirsiniz. Örneğin MP3 dosyalarını VLC player ile ilişkilendirmek istiyorsanız herhangi bir MP3 dosyasına sağ tıklayıp Özellikler > Birlikte Aç yolunu izleyin ve oradaki listeden VLC player'ı seçip Öntanımlı olarak ayarla düğmesine tıklayın.
Artık .mp3 uzantısına sahip tüm dosyalarınız öntanımlı olarak VLC player ile açılacaktır. Eğer .mp3 biçimi dışında farklı uzantılara sahip ses dosyalarınız varsa (.ogg , .wav gibi) o dosya türlerini de aynı şekilde VLC player ile ilişkilendirebilirsiniz.
KDE uygulamaları için dil paketinin yüklenmesi
Ubuntu'ya K3b, Amarok, KolourPaint gibi gözde KDE yazılımlarını kurmak isteyebilirsiniz. Bu yazılımları kuracaksanız kde-l10n-tr paketini de kurarak KDE yazılımlarını da Türkçe kullanabilirsiniz. Aslında bu konuyu unutsanız da olur. Çünkü KDE uygulamalarını kurduktan bir süre sonra Ubuntu size, sisteminizde eksik dil paketinin olduğunu belirten bir bildirimle sizi yönlendirecektir. Bu bildirimi beklemek yerine "Sistem Ayarları > Dil Desteği" yolunu izlediğinizde de yine eksik dil paketinin olduğunu belirten ve ilgili paketi kurmak isteyip istemediğinizi soran bir ileti ile karşılaşırsınız.
Windows kurulumu sonrasında açılış sistemini (GRUB) onarmak
Eğer Ubuntu yüklü bilgisayarınzda sabit diskinizin bir bölümüne Windows kuracak olursanız ya da Windows'u kaldırıp yeniden kuracak olursanız bilgisayar açılışındaki işletim sistemi ekranı ortadan kaybolacak ve doğrudan doğruya Windows açılacaktır. Bu gibi durumlarda işletim sistemi seçme ekranını geri getirmek için GRUB açılış önyükleme yazılımını onarmanız gerekecktir.
Grub'u onarmak için Boot Repair Disk isimli Linux tabanlı çalışan CD'yi kullanabilirsiniz. Bunun için Boot Repair Disk kalıp dosyasını indirin (350 MB), indirdiğiniz kalıbı CD'ye yazdırın. Ve bilgisayarı bu CD'den çalıştırarak açın. Çalışan CD'nin masaüstü açıldıktan bir-iki dakika sonra bir pencere açılacak ve Grub'u onarmak isteyip istemediğinizi soracaktır. Bu seçeneği kullanara Grub'u yükleyebilirsiniz.
Açılış (GRUB) ekranı seçeneklerini değiştirmek
Eğer bilgisayarınızda Ubuntu'dan başka ikinci bir işletim sistemi daha kullanıyorsanız (Windows ve Ubuntu gibi) hangi işletim sisteminin öntanımlı olarak açılacağını belirlemek için ya da açılıştaki bekleme süresini ayarlamak için Ubuntu Yazılım Merkezinden Başlangıç Yöneticisi (startupmanager) programını indirip kullanabilirsiniz.
Kaynakça
http://www.omgubuntu.co.uk/2010/04/10-things-to-do-after-installing-ubuntu-10-04-lucid/
http://denizatm.com/2010/ubuntu-linux/ubuntu-10-04-kurduktan-sonra-yapilmasi-gereken-10-sey/
http://blog.ismaildemirbilek.com/bilisim-teknoloji/ubuntu-diskleri-baslangicta-otomatik-baglama/