Dz.U.83.8.43
1985.02.20 zm. Dz.U.85.7.21 § 1
1991.05.09 zm. Dz.U.91.39.167 § 1
1993.01.14 zm. Dz.U.92.102.520 § 1
1996.06.07 zm. Dz.U.96.63.292 § 1
1997.06.18 zm. Dz.U.97.61.377 § 1
1999.01.01 zm.wyn.z Dz.U.98.162.1118 art. 32 ust. 4, art. 195 pkt 5
ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
(Dz. U. z dnia 18 lutego 1983 r.)
Na podstawie art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne.
§ 1. 1. Rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".
2. Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.
3. Wykazy stanowisk, o których mowa w ust. 2, stosuje się także w jednostkach organizacyjnych:
1) które powstały w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w inne przedsiębiorstwo, w przedsiębiorstwa, w spółkę lub w spółki,
2) które zostały przekazane organom samorządu terytorialnego,
3) dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe.
4. Przepis ust. 3 ma zastosowanie od dnia wprowadzenia zmian, o których mowa w tym przepisie.
§ 2. 1. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
2. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.
Rozdział 2
Wiek emerytalny.
§ 3. Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.
§ 4. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
2) (skreślony),
3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
2. (skreślony).
3. Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10.
§ 5. 1. Pracownik, który na statkach żeglugi powietrznej wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale I wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący:
a) 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo
b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, jeżeli komisja lotniczo-lekarska wydała orzeczenie o niezdolności do wykonywania czynności członka personelu latającego,
2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale I wykazu B lub w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej,
3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej w dziale I wykazu B.
2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli pracownik z powodu inwalidztwa został zwolniony z pracy na statkach żeglugi powietrznej lub z pracy, do której został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej w ust. 1.
§ 6. Pracownik, który w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów, zwanych dalej "portami morskimi", wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat w czasie wykonywania tych prac lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale II wykazu B.
§ 7. Pracownik, który wykonywał w hutnictwie prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale III wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący:
a) 59 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r.,
58 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1984 r.,
57 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1985 r.,
56 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1986 r.,
55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1987 r. albo
b) 55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r., jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B,
2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B lub w okresie zatrudnienia, do którego skierowany został stosownie do zalecenia lekarza,
3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale III wykazu B.
§ 8. 1. Pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B.
2. (skreślony).
§ 8a. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny: 50 lat - kobieta i 55 lat mężczyzna - w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat przy pracach wymienionych w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9.
§ 9. 1. Funkcjonariusz pożarnictwa nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący:
a) 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo
b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do pełnienia służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,
2) wiek emerytalny osiągnął w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby,
3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu czynności o charakterze operacyjno-technicznym.
2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli funkcjonariusz pożarnictwa został zwolniony ze służby lub z pracy, którą wykonywał po zwolnieniu ze służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, z powodu inwalidztwa.
§ 10. 1. Żołnierz zawodowy oraz funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej, organów bezpieczeństwa publicznego i Służby Więziennej, zwolniony ze służby, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie służby wojskowej, w Milicji Obywatelskiej, w organach bezpieczeństwa publicznego, służby więziennej bądź w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, bądź w ciągu 5 lat po zwolnieniu ze służby lub ustaniu zatrudnienia,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat tej służby.
2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
§ 11. Funkcjonariusz celny nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w organach administracji celnej,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w organach administracji celnej.
§ 12. 1. Pracownik wykonujący działalność twórczą lub artystyczną w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla:
a) tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn,
b) solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn,
c) artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
d) aktorki, dyrygentki - 55 lat,
e) muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
2) wiek emerytalny osiągnął w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia,
3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.
2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
§ 13. Dziennikarz zatrudniony w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w agencjach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objęty układem zbiorowym pracy dziennikarzy, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie wykonywania pracy dziennikarskiej,
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy dziennikarskiej.
§ 14. Pracownik Najwyższej Izby Kontroli nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli.
2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w Najwyższej Izbie Kontroli.
§ 15. Nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 287, Nr 31, poz. 214 i z 1983 r. Nr 5, poz. 33), określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego prace w szczególnym charakterze.
Rozdział 3(skreślony).
Rozdział 4
Przepisy przejściowe i końcowe.
§ 19. 1. Przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.
2. Prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 r. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4.
§ 20. Osoba, która nabyła uprawnienie do zwiększenia emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuje to uprawnienie, z tym że zamiast dotychczasowego zwiększenia przyznaje się jej wzrost emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości wynikającej z rozporządzenia.
§ 21. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1983 r.
Załącznik
WYKAZ A
Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Dział I. W górnictwie
1. Prace pod ziemią
2. Wydobywanie odkrywkowe węgla brunatnego, piasku podsadzkowego, anhydrytu i gipsu
3. Wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu
4. Prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody
5. Przeróbka mechaniczna węgla
6. Produkcja brykietów z węgla
7. Prace na oddziałach prażalni łupków
8. Prace na zwałowiskach górniczych, hutniczych i elektrociepłowniczych.
Dział II. W energetyce
Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.
Dział III. W hutnictwie i przemyśle metalowym
Spiekalnie rud i wielkie piece
1. Sortowanie, przygotowywanie i ładowanie wsadu
2. Spiekanie rud i sortowanie spieku
3. Rozładunek, przygotowanie i namiar materiałów wsadowych
4. Obsługa urządzeń wielkiego pieca
5. Obsługa nagrzewnic
6. Rozlewanie, rozbijanie, ładowanie i transport surówki i żużla wielkopiecowego
7. Odbieranie pyłu z urządzeń odpylających gaz wielkopiecowy.
Stalownie
8. Rozładunek i przygotowywanie wsadu
9. Obsługa mieszalników surówki
10. Obsługa pieców stalowniczych, przygotowywanie do rozlewania i rozlewanie stali oraz apretura wlewków.
Walcownie, ciągarnie, prasownie, młotownie oraz produkcja elementów dla kolejnictwa
11. Obsługa walcarek i ciągarek oraz urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni
12. Wykańczanie wyrobów walcowanych i ciągnionych
13. Oczyszczanie kanałów i przewodów gazowych
14. Obsługa pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczna obróbka na gorąco oraz regeneracja oprzyrządowania kuźniczego.
Produkcja węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz żelazostopów
15. Obsługa urządzeń do przygotowywania i prasowania proszków
16. Obsługa pieców spiekalniczych i obróbka końcowa węglików
17. Obsługa urządzeń do produkcji rdzeni elektrodowych, przygotowywanie masy otulinowej, produkcja elektrod
18. Obsługa urządzeń podstawowych i pomocniczych w spawalniach i zgrzewalniach rur i walczaków
19. Przygotowywanie wsadu do produkcji żelazostopów
20. Obsługa pieców i ich urządzeń pomocniczych.
Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur
21. Przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy
22. Obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych
23. Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów.
Produkcja tlenku cynku i cynku
24. Obsługa pieców przewałowych i spiekanych wahadłowo-obrotowych wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa urządzeń kruszących i odpylni
25. Czyszczenie przewodów, chłodnic i kanałów
26. Obsługa pieców prażalniczych i spiekalnych, młynów, suszarni i urządzeń sortujących, odpylni oraz urządzeń pomocniczych
27. Czyszczenie kanałów
28. Obsługa pieców destylacyjnych, szybowych, pieców do produkcji pyłów, rafinacyjnych i rektyfikacyjnych, pieców Thede wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa pieców do przetapiania złomu cynkowego i przesiewalni pyłu cynkowego
29. Przygotowywanie wsadu
30. Obsługa odpylni i oczyszczanie kanałów
31. Obsługa agregatów i urządzeń do ługowania koncentratów i tlenku cynku, oczyszczanie roztworów elektrolizy cynku
32. Obsługa pieców topielnych
33. Obsługa wanien elektrolitycznych
34. Obsługa pieców produkcyjnych, odpylni i pakowanie bieli cynkowej.
Produkcja oraz przetwórstwo ołowiu i kadmu
35. Produkcja i przetwórstwo kadmu
36. Produkcja, przetwórstwo ołowiu oraz powlekanie ołowiem; ołowiowanie blach ocynkowanych.
Produkcja miedzi i odzysk metali
37. Produkcja i przetwórstwo hutnicze miedzi
38. Przerób złomu metali w zakładach hutniczych
39. Chemiczny i elektrochemiczny odzysk metali.
Produkcja aluminium
40. Prace wykonywane w zakładach produkujących aluminium.
Odcynowanie blachy białej i odmiedziowanie platerów
41. Prace przy ługowaniu oraz elektrolizie cyny i miedzi
42. Obsługa pieców i odpylni.
Odlewanie metali nieżelaznych i ich stopów
43. Obsługa pieców rafinacyjnych, topielnych, formierni, urządzeń odpylających i odlewniczych.
Przeróbka plastyczna metali
44. Obsługa pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej
45. Obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi
46. Obsługa urządzeń do trawienia.
Produkcja uboczna metali i chemikalii
47. Produkcja talu, proszków metali i niemetali oraz wyrobów spiekanych z tych proszków.
Hutnictwo żelazoniklu
48. Obsługa urządzeń kruszących, separatorów magnetycznych i przemiałowych
49. Obsługa pieców obrotowych i elektrycznych wraz z urządzeniami pomocniczymi (odpylni).
Wzbogacanie mechaniczne i flotacja rud metali
50. Obsługa urządzeń kruszących, sortujących, osadzarek, osadników filtrów i suszarni oraz urządzeń do przeróbki odpadowych surowców metali nieżelaznych
51. Obsługa maszyn flotacyjnych i urządzeń pomocniczych
52. Produkcja ksantogenianu krystalicznego.
Koksochemia
53. Obsługa urządzeń węglowni
54. Obsługa pieców koksowniczych
55. Obsługa urządzeń sortowni koksu oraz prace ładowaczy koksu
56. Produkcja węglopochodnych oraz prace ładowaczy produktów węglopochodnych.
Produkcja elektrod węglowych, węgla aktywnego i katalizatorów
57. Kalcynacja elektrod węglowych
58. Mielenie surowców węglowych oraz produkcja pyłów odlewniczych
59. Przygotowywanie surowców węglowych, przerób ciasta elektrodowego i formowanie elektrod węglowych
60. Wypalanie elektrod węglowych
61. Obróbka końcowa elektrod węglowych
62. Grafityzacja elektrod węglowych
63. Przygotowywanie mas elektrodowych
64. Produkcja drobnych elektrod węglowych
65. Produkcja płyt i płytek szczotkowych
66. Aktywacja węgli dwutlenkiem siarki.
Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym
67. Obsługa pieców grzewczych i obróbka cieplna, transport materiałów na gorąco oraz transport wewnętrzny między stanowiskami pracy w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie
68. Przerób żużla wielkopiecowego, stalowniczego i żelazostopowego oraz eksploatacja hałd
69. Tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego lub wyrobów z drutu
70. Nabijanie na gorąco obręczy na beczki metalowe oraz gięcie prętów przy produkcji łańcuchów
71. Metalizowanie natryskowe
72. Malowanie minią
73. Emaliowanie
74. Pokrywanie wyrobów metalowych masami bitumicznymi
75. Obsługa stanowisk ogniowych w produkcji żarówek, świetlówek, lamp radiowych itp.
76. Prace w hartowniach i wytrawialniach, praca ocynkowaczy, ocynowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem
77. Powlekanie na gorąco metalami kolorowymi lub tworzywami sztucznymi
78. Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne
79. Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych
80. Piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór
81. Prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych
82. Prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern
83. Lutowanie płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych
84. Obsługa, remont prostowników i aparatury rtęciowej, ich opróżnianie, oczyszczanie i napełnianie rtęcią
85. Obsługa gazogeneratorów
86. Obsługa suwnic
87. Prace przy produkcji łożysk tocznych
88. Prace przy produkcji kabli
89. Prace przy wytwarzaniu ogniw galwanicznych
90. Prace wykonywane bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach.
Dział IV. W chemii
1. Produkcja chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych
2. Wydobywanie, produkcja i obróbka siarki oraz produkcja nieorganicznych i organicznych związków siarki
3. Produkcja kwasów nieorganicznych, bezwodników kwasów i ich związków
4. Produkcja sody i innych węglanów, kredy, ługów i wodorotlenków.
5. Produkcja metalicznego sodu i arsenu
6. Produkcja związków antymonu, arsenu, baru, boru, chromu, cynku, kadmu, kobaltu, manganu, miedzi, molibdenu, niklu, rtęci, ołowiu, strontu, wanadu, wolframu
7. Produkcja azydków, amidków, rodanków i nadtlenków
8. Produkcja nawozów sztucznych oraz innych wyrobów chemicznych otrzymywanych na tej samej bazie co nawozy sztuczne
9. Produkcja karbidu
10. Produkcja soli i solanki
11. Produkcja gazów technicznych i napełnianie butli gazami technicznymi.
12. Produkcja pigmentów, mielenie pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb
13. Produkcja krzemu, związków krzemu, związków krzemoorganicznych, sorbentów i hopkalitu, produkcja wyrobów z miki
14. Produkcja organicznych i nieorganicznych związków fosforu
15. Produkcja związków metaloorganicznych i katalizatorów
16. Produkcja wyrobów lakierowych, farb suchych i graficznych oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania
17. Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli
18. Produkcja klejów, kitów oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania
19. Przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów
20. Produkcja i przetwórstwo kauczuku oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa kauczuku
21. Produkcja i przetwórstwo wyrobów gumowych, ebonitowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów; produkcja sadzy
22. Produkcja włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, produkcja i przetwórstwo włókien szklanych, produkcja folii podłożowej i taśmy magnetycznej
23. Produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, premiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku
24. Produkcja środków higienicznosanitarno-ochronnych oraz półproduktów do ich wyrobu
25. Produkcja chemicznych środków gaśniczych
26. Produkcja pestycydów oraz innych preparatów chemicznych stosowanych do ochrony roślin, dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji
27. Produkcja materiałów wybuchowych, środków strzałowych, elementów do środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowanie
28. Produkcja barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym
29. Termiczna obróbka węgla oraz przetwórstwo produktów otrzymywanych w tych procesach
30. Wytwarzanie i oczyszczanie gazu syntezowego oraz produkcja amoniaku i metanolu
31. Produkcja acetylenu i przemysłowy przerób acetylenu
32. Produkcja nitrozwiązków, amin oraz organicznych związków azotu
33. Produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych
34. Produkcja materiałów światłoczułych, fotochemikaliów oraz ich regeneracja
35. Produkcja w skali przemysłowej odczynników chemicznych
36. Przetwórstwo kości i tłuszczów technicznych
37. Utylizacja oraz niszczenie odpadów chemicznych i biologicznych
38. Prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych
39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych
40. Prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych
41. Prace na instalacjach doświadczalnych w przemyśle chemicznym
42. Wytwarzanie elementów szklanych do aparatury chemicznej
43. Prace ratowników ratownictwa chemicznego
44. Produkcja chemicznych środków pomocniczych nie wymienionych w dziale IV, wytwarzanych z użyciem toksycznych surowców lub półproduktów.
Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
1. Roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach
2. Budowa oraz remont chłodni kominowych i kominów przemysłowych
3. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych
4. Prace zbrojarskie i betoniarskie
5. Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości
6. Prace malarskie konstrukcji na wysokości
7. Prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda - ląd
8. Prace cykliniarskie
9. Prace dekarskie
10. Prace kamieniarskie
11. Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych
12. Prace przy produkcji materiałów azbestowo-cementowych
13. Prace przy produkcji wyrobów z włókien mineralnych z zastosowaniem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne
14. Prace przy produkcji cementu
15. Prace przy produkcji betonu kruszywowego
16. Prace przy produkcji wapna
17. Prace przy produkcji gipsu półmokrego
18. Prace palaczy pieców do wypalania i palaczy suszarń
19. Prace przy produkcji wyrobów ze szkła kryształowego
20. Wypalanie, ściąganie i mielenie dolomitu oraz przygotowanie masy dolomitowej
21. Produkcja elementów budowlanych z pyłów dymnicowych.
Dział VI. W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym
1. Prace drwali
2. Prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu
3. Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków)
4. Prace przy suchej destylacji drewna i węgla aktywnego
5. Impregnowanie drewna metodą dyfuzyjną i ręczną oraz wybielanie wikliny
6. Impregnowanie płyt pilśniowych bardzo twardych olejami z hartowaniem
7. Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne
8. Politurowanie ręczne
9. Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor, dwuchromian potasu, biel cynkową, siarkę oraz dwutlenek magnezu
10. Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków
11. Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników
12. Prace ładowaczy pieców pirytowych, piecowych pirytu, aparatowych siarkowni
13. Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni
14. Wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych
15. Wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych
16. Produkcja oleju talowego i węglanu wapnia
17. Hydrotermiczna obróbka drewna.
Dział VII. W przemyśle lekkim
1. Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie
2. Oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek
3. Odlewanie ołowianek, lutowanie oraz formowanie grzebieni czesalniczych i urządzeń igielnych
4. Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych
5. Prace na oddziałach filców i wyrobów kapeluszniczych
6. Prace na oddziałach płyt i kształtek tapicerskich oraz impregnacja wyrobów technicznych
7. Produkcja tkanin powlekanych, gumowanych i wyrobów z tych tkanin
8. Obsługa urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym
9. Prace wykonywane w zakładach przetwarzających azbest
10. Prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup)
11. Prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór
12. Produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych
13. Prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego
14. Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego
15. Przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury.
Dział VIII. W transporcie i łączności
Transport
1. Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie
2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów
3. Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych
4. Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym - pracownicy wpisani na listę członków załogi tych statków
5. Prace na statkach żeglugi śródlądowej (pracownicy zaliczeni do personelu pływającego, z wyjątkiem zatrudnionych sezonowo)
6. Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich
7. Prace na torach wodnych i łowiskach morskich
8. Prace przy regeneracji paliw płynnych i oczyszczaniu wód balastowych na statkach
9. Prace rybaków morskich
10. Cumowanie statków
11. Prace przeładunkowe w portach i stoczniach (łącznie z pracami trymerów, sztauerów oraz obsługą urządzeń przeładunkowych, sprzętu zmechanizowanego i składów)
12. Prace na statkach żeglugi powietrznej oraz prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska.
13. Prace zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów
14. Prace konduktorów wagonów sypialnych
15. Prace przy remoncie parowozów na gorąco
16. Prace czyścicieli palenisk, popielników i dymnic parowozowych
17. Prace ratownicze brzegowych stacji ratownictwa morskiego, wykonywane na jednostkach pływających oraz z lądu.
Łączność
18. Prace radiotelegrafistów, radiotelefonistów, telegrafistów i teletypistów oraz radiooperatorów kontroli emisji radiowej
19. Prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych i telekomunikacyjnych
20. Montaż, konserwacja i remont linii kablowych oraz telefonicznych linii napowietrznych
21. Pracownicy poczt ruchomych
22. Prace doręczycieli przesyłek pocztowych i telegramów, którzy nie używają do pracy samochodów.
Dział IX. W gospodarce komunalnej
1. Prace w kanałach ściekowych
2. Oczyszczanie ścieków i filtrów otwartych
3. Prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, a także prace przy pryzmach kompostowych z nieczystości miejskich
4. Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu
5. Prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu
6. Prace brukarzy
7. Prace kominiarzy.
Dział X. W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym
1. Prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych
2. Prace rybaków jeziorowych prowadzących połowy cały rok
3. Prace w fabrykach tytoniu: przenoszenie, sortowanie i rozdrabnianie tytoniu
4. Obsługa komór fermentacyjnych oraz prażarek w przemyśle tytoniowym
5. Zapakowywanie i rozpakowywanie liści tytoniu
6. Produkcja suchego lodu
7. Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C
8. Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt
(klasyfikator zwierząt nie jest pracą w szczególnych warunkach http://orzeczenia.szczecin.sa.gov.pl/content/$N/155500000001521_III_AUa_000562_2012_Uz_2012-12-18_001
http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/153000000001521_III_AUa_000577_2012_Uz_2012-08-29_001)
9. Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych
10. Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty
11. Prace przy wypieku pieczywa
12. Prace przy ekstrakcji, filtracji i destylacji olejów roślinnych oraz hydrolizie białka roślinnego
13. Prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek w przemyśle drożdżowym i piwowarskim
14. Prace przy ręcznym przerobie masy karmelowej, chałwowej i sezamowej oraz tłoczenie kuchu kakaowego na prasach
15. Prace przy bezpośredniej produkcji w zakładach przetwórstwa ryb
16. Prace przy mieleniu ziół oraz produkcji alkaloidów.
Dział XI. W przemyśle poligraficznym
1. Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego
2. Procesy składu z zastosowaniem elektronicznych monitorów ekranowych
3. Bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych
4. Drukowanie i uszlachetnianie druków
5. Bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach
6. Regeneracja ksylenu i toluenu
7. Mielenie i przygotowywanie barwników, farb proszkowych i drukowych zawierających ołów i kobalt.
Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej
1. Prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami
2. Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów.
3. Prace w prosektoriach i zakładach anatomopatologicznych, histopatologicznych i medycyny sądowej.
4. Prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego
5. Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci.
6. Prace przy pobieraniu prób i pomiarach w warunkach i na stanowiskach pracy szkodliwych dla zdrowia, wykonywane przez personel stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz laboratoriów środowiskowych.
Dział XIII. W zespołach formujących szkło.
1. Formowanie szkła płaskiego
2. Walcowanie szkła płaskiego
3. Formowanie wyrobów szklanych
4. Układanie wyrobów szklanych w komorowych piecach odprężalniczych
5. Prostowanie płyt szklanych
6. Zestawianie surowców szklarskich, preparacji i lepiszcz
7. Topienie szkła
8. Gięcie szkła
9. Grawerowanie szkła
10. Szlifowanie szkła
11. Polerowanie szkła
12. Maszynowe i ręczne zdobienie szkła
13. Krojenie szkła
14. Klejenie szkła
15. Produkcja szyb zespolonych
16. Produkcja luster
17. Produkcja szkła piankowego
18. Produkcja fryty i granulek szklanych
19. Produkcja mozaiki szklanej
20. Produkcja szyb refleksyjnych
21. Wytrawianie wyrobów szklanych
22. Formowanie włókna szklanego
23. Przetwórstwo włókna szklanego
24. Obróbka płomieniowa szkła
25. Produkcja wyrobów szklano-krystalicznych, agalitu i balotiny
26. Galwanizowanie wyrobów szklanych
27. Obsługa mechanicznych linii obróbczych wyrobów szklanych.
Dział XIV. Prace różne
1. Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego
2. Prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych
3. Prace wykonywane w warunkach zwiększonego lub zmniejszonego ciśnienia
4. Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia
5. Prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia - w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych
6. Prace ekip dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych
7. Prace stroicieli instrumentów muzycznych zatrudnionych w przemyśle muzycznym
8. Prace pralniczo-farbiarskie w pralniach chemicznych
9. Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek
10. Prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków
11. Prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35°C
12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym
13. Prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych
14. Prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych
15. Prace w zakładach naprawczych taboru kolejowego przy chemicznym myciu i czyszczeniu remontowanych części i zespołów taboru kolejowego oraz chemicznym usuwaniu powłok ochronnych
16. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych
17. Lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane ( http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/II%20UK%20170-12-1.pdf )
18. Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych
19. Prace przy szlifowaniu wyrobów ze szkła
20. Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła
21. Prace ratowników górskich w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym
22. Nadzór nad pracami wykonywanymi w przywięziennych zakładach pracy przez skazanych, tymczasowo aresztowanych i umieszczonych w ośrodkach przystosowania społecznego
23. Prace funkcjonariuszy pożarnictwa
24. Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie
25. Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.
WYKAZ B
Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Dział I. Prace na statkach żeglugi powietrznej
Prace personelu latającego statków żeglugi powietrznej posiadającego ważne licencje wydane przez państwowy organ nadzoru nad personelem lotniczym i wpisanego do państwowego rejestru personelu lotniczego, którzy zatrudnieni na statkach żeglugi powietrznej na stanowiskach:
1. Pilota, w tym również pilota wykonującego loty próbne i doświadczalne
2. Skoczka spadochronowego
3. Nawigatora
4. Mechanika pokładowego
5. Radiotelefonisty pokładowego
6. Instruktora
7. Radiooperatora pokładowego
8. Stewarda, stewardesy.
Dział II. Prace w portach morskich
Prace w portach morskich wykonywane na stanowiskach:
1. Sztauera
2. Trymera
3. Robotnika składowego przeładunków morskich
4. Robotnika oczyszczania i obsługi statków
5. Operatora urządzeń przeładunkowych
6. Operatora przeładunkowego portowego sprzętu zmechanizowanego
7. Dźwigowego przeładunkowych urządzeń portowych
8. Pracownika wykonującego prace objęte skróconym czasem pracy z tytułu warunków szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.
Dział III. Prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych
1. Obsługa pieców koksowniczych:
- koksowniczy
- operator urządzeń piecowni
- koksowniczy paku
- namiarowy paku.
2. Spiekanie rud i sortowanie spieku:
- operator taśm spiekających
- spiekacz rudy.
3. Wytapiacz surówki na wielkich piecach
4. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy obsłudze pieców stalowniczych i rozlewaniu stali:
- wytapiacz stali
- rozlewacz stali
- wyprawiacz trzonu
- przygotowywacz zestawów odlewniczych w kanale
- operator wsadzarki.
5. Pracownicy bezpośredno zatrudnieni przy ręcznym wyciąganiu gorącego wsadu z pieców grzewczych.
6. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy ręcznym wprowadzaniu gorącej stali do wykroju klatki
7. Wytapiacz i przetapiacz żelazostopów
8. Wypalacz wad powierzchniowych
9. Rafiniarz metali nieżelaznych
10. Wytapiacz metali nieżelaznych
11. Piecowy pieców przewałowych i szybowych
12. Spiekacz rud i tlenków
13. Mistrz nadzorujący bezpośrednio prace wymienione w poz. 1-12.
Dział IV. Prace różne
1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu
2. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali
3. Prace przy procesach technologicznych związanych z wytwarzaniem aluminium
4. Prace rybaków morskich
5. Prace nurków
6. Prace ratowników w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym.
7. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych w Chrzanowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych "Chrzanów" oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie Wzbogacania Kwarcytu "Bukowa Góra" w Łącznej i w Zakładzie "Jegłowa" w Jegłowej.
8. Prace wykonywane bezpośrednio przy udostępnianiu i wydobywaniu węgla brunatnego na odkrywce.
9. Prace wykonywane bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych lub praca górnicza w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin.
WYKAZ C
(skreślony)
teksty zarządzeń:http://www.citib.pl/menu_i5.php
https://drive.google.com/?tab=oo&authuser=0#folders/0B38TOSpD6U7ZR25mMkNiQWgxOWc
01 - Zarządzenie nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. http://www.infor.pl/akt-prawny/U13.1983.002.0000003,zarzadzenie-nr-9-ministra-administracji-gospodarkiterenowej-i-ochrony-srodowiska-w-sprawie-stanowisk-pracy-w-zakladach-pracy-resortu-administracji-gospodarki-terenowej-i-ochrony-srodowiska-na-ktorych.html
02 - Zarządzenie nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. http://www.infor.pl/akt-prawny/U43.1983.003.0000006,zarzadzenie-nr-9-ministra-budownictwa-i-przemyslu-materialow-budowlanych-w-sprawie-wykazu-stanowisk-pracy-w-zakladach-pracy-nadzorowanych-przez-ministra-budownictwa-i-przemyslu-materialow-budowlanych.html
03 - Zarządzenie nr 41 Ministra Finansów z dnia 17 maja 1985 r.
04 - Zarządzenie nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. http://bip.mg.gov.pl/files/upload/21490/Zarzadzenie%20ministra%20Gornictwa%20i%20Energetyki%20z%201983.pdf
05 - Zarządzenie nr 19 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 10 listopada 1986r.
06 - Zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. http://bip.mg.gov.pl/Dostep+do+informacji+publicznej/Odpowiedzi+na+nadeslane+wnioski+o+udzielenie+informacji/zadzadzenie+ministra+hutnictwa+i+przemyslu+z+30+marca+1985+r
07 - Zarządzenie nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983r.
08 - Zarządzenie nr 50 Ministra Handlu Zagranicznego z dnia 13 grudnia 1983 r.
09 - Zarządzenie nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 lipca 1983 r.
10 - Zarządzenie nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983r.
11 - Zarządzenie nr 28 Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 lipca 1986r.
12 - Zarządzenie nr 37 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 25 października 1983r.
13 - Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej nr 48 z dnia 12 września 1983 r.
14 - Zarządzenie nr DK 4-1000-1/84 Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 15 czerwca 1984r.
15 - Zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. http://www.srodowisko.abc.com.pl/akt1/-/akt/dz-urz-mrirw-1988-2-4
16 - Zarządzenie nr 11/86 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 marca 1986r.
17 - Zarządzenie nr 51/83/CZZK Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 października 1983r.
18 - Zarządzenie nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r.
19 - Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. (Dz.Urz. MZiOS nr 8, poz. 40, ze zm.)
20 - Zarządzenie nr 9 Ministra Gospodarki Materiałowej z dnia 31 maja 1983r.
21 - Zarządzenie nr 9 Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 4 lipca 1983r.
22 - Zarządzenie nr 11 Przewodniczącego Komitetu do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej z dnia 1 lipca 1988r.
23 - Zarządzenie nr 24 Ministra - Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z dnia 15 sierpnia 1983r.
24 - Zarządzenie nr 24 Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Norm i Jakości z dnia 6 czerwca 1983r.
25 - Uchwała nr 64/83 Zarządu Głównego Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych "Samopomoc Chłopska" z dnia 25 lipca 1983r.
26 - Uchwała nr 184 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego z dnia 20 maja 1983r.
27 - Uchwała nr 80/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy z dnia 30 czerwca 1983r.
28 - Uchwała nr 38 Zarządu "Społem" Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców z dnia 11 lipca 1983r.
29 - Uchwała nr 106 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów z dnia 20 lipca 1983r.
30 - Uchwała nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich z dnia 27 czerwca 1983r.
31 - Uchwała nr 14/84 Zarządu Centrali i Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich z dnia 23 marca 1984r.
32 - Zarządzenie nr 21 Prezesa Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej "Prasa - Książka - Ruch" z dnia 21 października 1983r.
33 - Uchwała nr 41/83 Zarządu Głównego Związku Zakładów Doskonalenia Zawodowego z dnia 28 września 1983r.
34 - Zarządzenie nr 47 Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 17 czerwca 1983r.
35 - Zarządzenie nr 20 Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk z dnia 16 czerwca 1983r.
36 - Zarządzenie nr 12/83 Naczelnego Redaktora Polskiej Agencji Prasowej PAP z dnia 31 maja 1983r.
37 - Uchwała nr 22 Zarządu "Cepelii" Centralnego Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego z dnia 1 czerwca 1983r.
38 - Zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 maja 1983r. (zm. zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego Nr 5/87 z dnia 7 października 1987r. i Nr 1/90 z dnia 1 sierpnia 1990r.)
39 - Uchwała nr 62 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych z dnia 15 lipca 1983r.
40 - Zarządzenie nr 24 Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja" z dnia 15 lipca 1988r.
41 - Uchwała Prezydium Zarządu Stowarzyszenia "PAX" z dnia 28 grudnia 1983r.
42 - Uchwała nr 19/84 Zarządu Centralnego Związku Budowlanych Spółdzielni Pracy z dnia 24 kwietnia 1984r.
43 - Uchwała nr XXVIII/193/84 Zarządu Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych z dnia 15 marca 1984r.
44 - Zarządzenie nr 17 Ministra - Kierownika Urzędu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z dnia 2 sierpnia 1985r.
45 - Zarządzenie nr 1/89 Ministra - Kierownika Urzędu do Spraw Wyznań z dnia 6 stycznia 1989r.
46 - Uchwała nr 24 Zarządu Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych z dnia 14 czerwca 1983r.
47 - Zarządzenie nr 2 Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z dnia 20 lutego 1989r.
kwalifikacje a praca w szczególnych warunkach:
młodociani a praca w szczególnych warunkach: http://mojepanstwo.pl/dane/sn_orzeczenia/16993
emerytury pomostowe
http://www.emeryturypomostowe.gov.pl/strona/akty-prawne
poradnik: http://www.ciop.pl/29416
wyjaśnienia ministerstwa:
źródło:
18.05.2010
Prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie prac
w szczególnych warunkach, stanowiącym zał. nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.
Prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu (pkt 1 zał. nr 1).
Określenie "prace bezpośrednio przy przeróbce surowców" należy rozumieć jako wykonywanie czynności związanych z przetwarzaniem surowca lub produktów przejściowych w wyrób lub produkt finalny.
Do prac wykonywanych bezpośrednio przy przeróbce można zaliczyć dostarczanie materiałów (surowców) lub półproduktów do stref obróbki, ich przetwarzanie ręczne lub z użyciem narzędzi, odbieranie wyrobów ze stref obróbki itp.
Oznacza to, że prace przy kontroli i zapewnieniu ciągłości procesu technologicznego mogą być kwalifikowane jako prace w szczególnych warunkach, tylko i wyłącznie w przypadku ich zgodności z przedstawioną wyżej charakterystyką.
Prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy) - pkt 4 zał. nr 1.
Prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco (pkt 5 zał. nr 1).
Prace wymienione w pkt 4 i 5 zał. nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, mogą być zaliczone do prac w szczególnych warunkach, o ile ich wykonywanie jest związane
z występowaniem czynników ryzyka określonych w art. 3 ust. 2 pkt 2 cytowanej ustawy.
W tym przypadku są to:
prace w warunkach gorącego mikroklimatu, tj. prace wykonywane
w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT wynosi 28°C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m2,
bardzo ciężkie prace fizyczne, tj. prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 8400 kJ, a u kobiet powyżej 4600 kJ,
ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 6300 kJ, a u kobiet - powyżej 4200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i/lub skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kg dla mężczyzn i 5 kg dla kobiet (wg metody OWAS pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej. (zobacz www.ciop.pl/41933 )
W praktyce wartość wydatku energetycznego odnosi się do przeciętnego dnia pracy na danym stanowisku, w czasie którego pracownik wykonuje czynności stanowiące jego podstawowy obowiązek w ramach ustalonego w umowie o pracę wymiaru czasu pracy.
Natomiast fakt występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników chemicznych nie stanowi podstawy do zakwalifikowania tych prac jako prac w szczególnych warunkach. Dla tych przypadków (dotyczy to również ołowiu) punktem odniesienia są bowiem najwyższe dopuszczalne stężenia tych czynników ustanowione rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. (Dz. U Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.), które zostały przyjęte jako graniczne wartości bezpieczne dla zdrowia. W razie przekroczenia wartości dopuszczalnych pracodawca był i jest, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (art. 226), zobowiązany do podjęcia wszelkich działań organizacyjno-technicznych zmierzających do doprowadzenia parametrów środowiska pracy do zgodności z ustalonymi wartościami. Do działań tych należą przede wszystkim zmiany organizacyjne, jak rotacja pracowników lub ograniczenie czasu pracy lub zmiany techniczne, polegające na zmianie technologii lub zastosowaniu odpowiednich, dostępnych środków ochrony zbiorowej (wentylacja ogólna i miejscowa), a w ostateczności właściwych środków ochrony indywidualnej (filtrujący sprzęt ochrony układu oddechowego).
Zgodnie z normą: „PN-EN 27243:2005 Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT", wskaźnik WBGT powinien być określany w okresach, w których występuje maksymalne obciążenie cieplne pracownika. tj. latem, w środku dnia lub/i w okresie, w którym działają urządzenia generujące ciepło.
W przypadku, jeżeli w okresie rozliczeniowym występują, ze względu na okresowe spadki zamówień na produkowane towary lub usługi, warunki pracy niespełniające kryteriów określonych w art. 3 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składki powinien, w trybie art. 39 cytowanej ustawy przekazać do Zakładu korygujące zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W tym przypadku przez okres, gdy praca nie spełnia kryteriów pracy w szczególnych warunkach płatnik nie płaci składki, a pracownik nie ma zaliczonego tego okresu do okresu pracy w szczególnych warunkach.
Prace bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub wyładunku pieców komorowych wyrobami ogniotrwałymi (pkt 16 zał. nr 1).
W tym przypadku, czynnikami ryzyka kwalifikującymi prace do prac w warunkach szczególnych są: mikroklimat gorący i bardzo ciężka praca fizyczna, określone w art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych. W przypadku konkretnych prac ich kwalifikacja do prac ujętych w pkt 16 zał. nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, odbywać się więc będzie poprzez sprawdzenie, czy spełnione są kryteria dotyczące pracy w warunkach gorącego mikroklimatu i (lub) bardzo ciężkiej pracy fizycznej.
O tym czy warunki pracy np. przy suszarni komorowej będą odpowiadać kryteriom pracy w szczególnych warunkach, zadecydują więc wyniki pomiaru mikroklimatu gorącego i (lub) wydatku energetycznego podczas tych prac.
Prace bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub rozładunku gorących wyrobów (pkt 17 zał. nr 1).
Analogicznie, jak w przypadku prac bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub wyładunku pieców komorowych wyrobami ogniotrwałymi, decydujące znaczenie do określenia czy praca jest wykonywana w szczególnych warunkach jest występowanie przy jego rozładunku lub załadunku bardzo ciężkiej pracy fizycznej lub gorącego mikroklimatu środowiska pracy (nie wyrobu), tak jak to określono w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych.
Prace bezpośrednio przy formowaniu wyrobów ogniotrwałych wielkogabarytowych przy użyciu ręcznych narzędzi wibracyjnych (pkt 18 zał.
nr 1).
Kryterium decydującym o zaliczeniu wykonywanych prac do prac ujętych w pkt 18 zał. nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych jest efektywny wydatek energetyczny.
Pojęcie "wyroby ogniotrwałe wielkogabarytowe" zostało użyte przez ustawodawcę, aby podkreślić, że przy formowaniu szczególnie takich wyrobów wydatek energetyczny może osiągać wartości ujęte w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Z tego względu ścisłe definiowanie pojęcia "wielkogabarytowe" w odniesieniu do wyrobów ogniotrwałych dla potrzeb kwalifikacji prac nie wydaje się konieczne. Niekiedy mogłoby nawet stanowić przeszkodę we właściwym zakwalifikowaniu określonych prac, gdyż o wartości wydatkowanej energii podczas danej pracy nie zawsze wprost decydują wymiary i (lub) ciężar przedmiotu pracy.
Prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem (pkt 32 zał. nr 1).
Prace te dotyczą prac wykonywanych bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prac rozbiórkowych związanych z jego usuwaniem.
Jednym z kryteriów kwalifikacji pracy ( oprócz kryteriów zawartych w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych) jest spełnienie warunku, że jej wykonywanie należy do podstawowych obowiązków pracownika.
W przypadku gdy pracownicy nie są zatrudnieni do przerobu bądź usuwania azbestu, a jedynie mają z nim styczność sporadycznie, prace te nie mogą być zakwalifikowane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.
Prace w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0 °C (pkt 35 zał. nr 1).
Prace te dotyczą prac wykonywanych w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0oC, tak więc do tej grupy nie kwalifikują się prace wykonywane na otwartej przestrzeni.
Jeżeli spadek temperatury, np. w halach produkcyjnych, poniżej 0oC nie jest wymuszony warunkami procesów technologicznych, w halach powinno się zastosować rozwiązania niedopuszczające do spadku temperatury (np. dodatkowa izolacja termiczna ścian (przegród), zamontowanie grzejników itp.). W takiej sytuacji nie ma również podstaw do kwalifikacji wykonywanych w tych halach prac jako prace w szczególnych warunkach. Jeżeli natomiast spadek temperatury poniżej 0oC wynika z warunków realizowanych procesów technologicznych i nie można go wyeliminować - prace wykonywane w tym środowisku powinny być zaliczone do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.
Kryterium kwalifikacji nie spełniają prace (w tym transportowe) wykonywane na zewnątrz pomieszczeń w niskiej temperaturze spowodowanej czynnikami atmosferycznymi, przed którymi należy pracownika chronić odpowiednią odzieżą roboczą/ochronną.
Prace tancerzy zawodowych związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym
(pkt 37 zał. nr 1).
Należy przyjąć domniemanie, iż przy wykonywaniu tego rodzaju pracy zawsze spełnione jest kryterium „bardzo ciężkiej pracy fizycznej", określone w art. 3 ust. 2, pkt 2 lit c ustawy o emeryturach pomostowych - jako wydatek energetyczny powyżej 8400 kJ u mężczyzn i powyżej 4600 kJ u kobiet.
To domniemanie należy stosować także (z uwagi na zapis art. 3 ust. 6 ustawy o emeryturach pomostowych) do ubezpieczonych, wykonujących ten rodzaj pracy w ramach działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych.
Prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym (pkt 38 zał. nr 1).
Sformułowanie „bardzo ciężki wysiłek fizyczny", występujące przy określeniu tych prac, dotyczy zarówno prac przy wywozie nieczystości stałych i płynnych, jak i prac na wysypiskach i wylewiskach nieczystości .
2. Prace o szczególnym charakterze, wymienione w wykazie prac
o szczególnym charakterze, stanowiącym zał. nr 2 do ustawy
o emeryturach pomostowych
Prace mechaników lotniczych związane z bezpośrednią obsługą potwierdzającą bezpieczeństwo statków powietrznych na płycie lotniska (pkt 3 zał. nr 2).
Zgodnie z art. 3 ust 3 ustawy o emeryturach pomostowych za pracę o szczególnym charakterze uważa się prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Przy czym, zgodnie z tym przepisem, wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.
W pkt 3 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych zaś za pracę o szczególnym charakterze uznano prace mechaników lotniczych związane z bezpośrednią obsługą potwierdzającą bezpieczeństwo statków powietrznych na płycie lotniska.
Mając na względzie wyżej przedstawione kryteria ustawowe należy podkreślić, że „pracy mechanika lotniczego wykonującego swoje obowiązki pracownicze poza płytą lotniska", jak również „pracy mechanika lotniczego wykonującego czynności obsługowe statków powietrznych na płycie hangarowej wewnątrz hangarów lotniczych oraz na płycie przedhangarowej," nie można uznać za pracę o szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.
Prace te nie spełniają bowiem wyraźnego kryterium ustawowego, zawartego
w pkt 3 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, tj. konieczności jej wykonywania „na płycie lotniska".
Prace nawigatorów na statkach morskich oraz pilotów morskich (pkt 4 zał. nr 2).
WYJAŚNIENIA DOT. MARYNARZY PŁYWAJĄCYCH NA STATKACH OBCYCH BANDER.
Przepisy ustawy o emeryturach pomostowych, która zastąpiła dotychczasowe uregulowania dotyczące wcześniejszych emerytur, przyznawanych na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43, z późn. zm.), adresowane są do osób objętych ubezpieczeniami społecznymi z tytułu zatrudnienia wykonywanego w ramach stosunku pracy.
Przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze (zgodnie z kryteriami określonymi w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych), wymaganego do nabycia emerytury pomostowej, uwzględnia się wyłącznie okresy wykonywania takiego zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Emerytura pomostowa jest bowiem dodatkowym - poza systemem emerytalnym - okresowym świadczeniem. Osoba uprawniona będzie je otrzymywać pomiędzy zakończeniem swojej kariery zawodowej, a osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Emerytura pomostowa ma zatem formę świadczenia przedemerytalnego, do którego prawo ustanie
w momencie osiągnięcia wieku wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, uprawniającego do uzyskania emerytury na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z póź. zm.).
Regulacje zawarte w ustawie o emeryturach pomostowych nie przewidują możliwości dobrowolnego opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Fundusz ten został utworzony bezpośrednio przepisem art. 29 ustawy o emeryturach pomostowych. Obowiązkiem opłacania składki na FEP, która wynosi jedynie 1,5% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, zostali obciążeni pracodawcy. Tak niska składka nie rekompensuje w pełni wydatków związanych z wypłacaniem emerytur pomostowych, a zatem większość kosztów finansowania tych świadczeń pokrywa budżet państwa.
W konsekwencji przepisy omawianej ustawy nie mogą mieć zastosowania do marynarzy pływających na statkach obcych bander. Osoba przystępująca dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu pracy za granicą nie jest pracownikiem
w rozumieniu obowiązujących przepisów emerytalnych. Okres objęcia tymi ubezpieczeniami może jedynie podlegać uwzględnieniu przy ustalaniu 25-letniego stażu pracy, uprawniającego marynarza do nabycia emerytury w wieku powszechnym. Skorzystanie w przyszłości ze świadczenia przed osiągnięciem tego wieku będzie natomiast możliwe wyłącznie w ramach dodatkowego dobrowolnego ubezpieczenia, np. udziału w pracowniczym programie emerytalnym lub po indywidualnym zgromadzeniu oszczędności, np. na indywidualnym koncie emerytalnym.
Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) i kierowników pociągów (pkt 5 zał. nr 2).
Prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra) - pkt 6 zał. nr 2.
Wykonywanie prac wymienionych w pkt 5 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych rodzi obowiązek odprowadzania składek na FEP także w przypadku, gdy prace te wykonywane są w ramach transportu wewnątrzzakładowego.
Natomiast prace wymienione w pkt 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, jeżeli są wykonywane w ramach wewnątrzzakładowego transportu kolejowego, nie spełniają warunków wymaganych do zakwalifikowania ich jako prace o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych i nie rodzą obowiązku odprowadzania składek na FEP.
W pkt 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych wymienione zostały dwa rodzaje pojazdów: jeden - to pociągi, drugi - to pojazdy metra. Tak więc pozycja ta jest adresowana zarówno do pracowników kolei, jak i do pracowników metra.
Prace wymienione w punkcie 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych to prace, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu stanowisk bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego i warunków, jakie powinny spełniać osoby zatrudnione na tych stanowiskach oraz prowadzący pojazdy kolejowe (Dz. U. Nr 212 poz. 2152, z póź. zm.). Tylko prace wymienione w tym rozporządzeniu mogą być rozważane jako możliwe do zakwalifikowania do prac o szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.
Prace funkcjonariuszy straży ochrony kolei (pkt 7 zał. nr 2).
Prace te, obejmują funkcjonariuszy operacyjnych straży ochrony. Prace te nie obejmują funkcjonariuszy administracyjnych, gdyż tylko prace wykonywane przez tą pierwszą grupę spełniają kryteria kwalifikujące do prac o szczególnym charakterze.
Należy zaznaczyć, że funkcjonariuszem straży ochrony kolei, zgodnie z art. 59 ust. 4 pkt 6 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.) może, być osoba, która, między innymi, posiada zdolność fizyczną
i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych.
Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów
w transporcie publicznym (pkt 8 zał. nr 2).
Użycie w pkt 8 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, pojęcia transportu publicznego oznacza, że punkt ten dotyczy prac wykonywanych na drogach publicznych objętych zakresem ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r., Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Tak więc wykonywanie przewozu osób autobusem (powyżej 9 osób łącznie z kierowcą), które nie jest przewozem prywatnym lub wewnątrzzakładowym powinno być uznawane za transport publiczny. Nie ma również w przypadku transportu publicznego znaczenia, czy transport ten jest organizowany w ramach samorządowych, czy też jest to transport zakładowy.
Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy autobusu spełniają kryteria kwalifikujące wykonywane przez nich prace do pracy o szczególnym charakterze, tylko w przypadku, jeśli prace te należą do ich podstawowych obowiązków pracowniczych.
Doraźny przewóz autobusem zorganizowanych grup osób nie stanowi podstawy do uznania takiego przewozu jako pracy, o której mowa w pkt 8 zał. 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.
Prace kierowcy autobusu związane z przewozem dzieci szkolnych wg określonego harmonogramu spełniają kryteria zaliczenia ich do prac o szczególnym charakterze określonych w pkt 8 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (jako dotyczące kierowcy autobusu w transporcie publicznym).
Spełnione są bowiem w tym przypadku warunki zawarte w definicji pracy o szczególnym charakterze, zgodnie z którą jest to praca wymagająca szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, której możliwości należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób (w tym przypadku dzieci szkolnych), zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
Prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych ( pkt 9 zał. nr 2).
Prace o szczególnym charakterze są to (zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych) prace, wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
W pracach tych istotna jest gotowość i sprawność psychofizyczna osób uczestniczących w ich wykonywaniu.
Aby zakwalifikować prace danego pracownika jako prace o szczególnym charakterze np. pracę kierowcy pojazdu uprzywilejowanego, istotne jest przede wszystkim ustalenie do wykonywania jakiego rodzaju pracy zatrudniony został ten pracownik, przy czym nie jest konieczne aby pracownik wykonywał tę pracę przez cały czas pracy.
W przypadku, gdy pracownik ma powierzone różne obowiązki istotny jest podstawowy rodzaj pracy, do jakiej został on zatrudniony. Definicja pojazdu uprzywilejowanego zamieszczona jest w art. 2 pkt 38 i art. 53 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.)
Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego (pkt 13 zał. nr 2).
Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego (pkt 14 zał. nr 2).
Warunkiem niezbędnym i przesądzającym o możliwości zakwalifikowania prac do "prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi spowodować zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" (pkt 13 zał. nr 2) jest zaliczenie danego zakładu (instalacji) do kategorii dużego (ZDR) 1ub zwiększonego (ZZR) ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo do zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 30, poz. 208), przy czym, warunkiem decydującym jest wykonywanie pracy polegającej nabezpośrednim sterowaniu, to jest pracy wykonywanej przez osoby wyspecjalizowane w obsłudze urządzeń, maszyn i instalacji, niezbędne do zapewnienia pełnej kontroli parametrów sterowanych urządzeń (a nie ich naprawiania lub konserwowania). Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na odchylenia (poza dopuszczalne granice) parametrów sterowanego procesu/instalacji, przed zadziałaniem automatyki zabezpieczeniowej lub podejmowanie działań korygujących tak, aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii.
"Bezpieczeństwo publiczne" w aspekcie prac o szczególnym charakterze oznacza brak bezpośredniego zagrożenia środowiska, w tym zdrowia lub życia obywateli w zakresie szerszym niż populacja pracowników danego zakładu.
W bardziej ogólnym podejściu "bezpieczeństwo publiczne" jest to ogół warunków
i instytucji chroniących życie, zdrowie, mienie obywateli oraz majątek ogólnonarodowy, ustrój i suwerenność państwa przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego.
Skutki dla bezpieczeństwa publicznego w tym przypadku zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r., Nr 5, poz. 58).
Do prac, które mogą być zakwalifikowane do prac wymienionych w pkt 14 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych należą prace wykonywane na instalacjach technologicznych lub obiektach technicznych:
które nie są zaliczone do kategorii dużego (ZDR) lub zwiększonego (ZZR) ryzyka wystąpienia poważnej awarii na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 30, poz. 208), oraz
na których awaria techniczna, w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.), może spowodować skutki stanowiące podstawę do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej (art. 2 ustawy o stanie klęski żywiołowej), przy czym skutki te będą co najmniej równoważne skutkom poważnej awarii przemysłowej, określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłaszania do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003, Nr 5, poz. 58).
Z powyższego zapisu jednoznacznie wynika, że prace, które mogą być rozpatrywane jako możliwe do zaliczenia do rodzajów prac ujętych w pkt 14 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, muszą spełniać wymogi związane z bezpośrednim sterowaniem co w rozumieniu przedmiotowej ustawy obejmuje prace wykonywane przez osoby wyspecjalizowane w obsłudze urządzeń, maszyn i instalacji, niezbędne do zapewnienia pełnej kontroli parametrów sterowanych urządzeń (a nie naprawianych, konserwowanych). Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na odchylenia (poza dopuszczalne granice) parametrów sterowanego procesu/instalacji przed zadziałaniem automatyki zabezpieczeniowej lub podejmowanie działań korygujących, tak aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.
Do tej kategorii nie powinny być zaliczane m. in. prace wykonywane przez pracowników utrzymania ruchu, prace naprawcze, monterskie, itp. Niewątpliwie bardzo odpowiedzialne z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa oraz właściwych parametrów biznesowych prace naprawcze i monterskie, nie spełniają warunku bezpośredniego sterowania procesem, obiektem technicznym.
Należy także dodać, że takie przesłanki jak na przykład zmienne warunki klimatyczne, gazoniebezpieczne rodzaje prac, zagrożenia wybuchem, warunki pracy, hałas, zagrożenia porażenia prądem, upadkiem z wysokości i inne uwarunkowania dotyczące charakterystyk miejsca pracy oraz występujących zagrożeń zawodowych, nie mają związku z kwalifikowaniem prac do rodzaju prac o szczególnym charakterze. Stanowią one bowiem zagrożenie czynnikami szkodliwymi, które powinny być eliminowane zgodnie z wymogami Kodeksu pracy.
W sprawie kwalifikowania prac o szczególnym charakterze wymienionych w pkt 13
i 14 zał. 2 do ustawy o emeryturach pomostowych informuje się, że co do zasady nie zalicza się do tych prac wykonywanych w ramach nadzoru, na stanowiskach kierowniczych.
Ewentualne odstępstwa od tej zasady zależą od zakresu czynności, jakie kierownik wykonuje w ramach nadzoru, a przede wszystkim ustalenia czy w ramach nadzoru wykonuje on prace bezpośrednio przy sterowaniu procesami technologicznymi lub decyduje o odstępstwach od procedur w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i sprzętu lub zmianach i korektach parametrów pracy instalacji lub realizacji procesów technologicznych w czasie sytuacji awaryjnych.
Chodzi o to, że kierownik nie musi sam sterować, ale wskazuje, jak należy postąpić w sytuacji zagrożenia lub awarii. Podejmowanie decyzji i wydawanie poleceń w realnym czasie trwania zagrożenia awarią ma zatem znaczenie dla zapobiegania awariom zagrażającym bezpieczeństwu publicznemu lub/i ograniczeniu ich skutków. Powyższe działania powinny być ujęte w zakresie jego obowiązków.
Praca dyspozytora dotyczy kontroli parametrów ilościowych "produkcji", czyli dostarczania ciepła, ale nie są to elementy, które oznaczają bezpośrednie sterowanie parametrami decydującymi o bezpieczeństwie sieci, których ewentualne niekontrolowane zmiany mogą doprowadzić do katastrofy przemysłowej.
Prace obchodowych mają charakter typowy dla prac służb utrzymania ruchu. W tym miejscu należy dodać, że nawet w przypadku instalacji, procesów przemysłowych, które faktycznie zagrażają poważnymi awariami i katastrofami przemysłowymi, prace wykonywane przez pracowników służb utrzymania ruchu, brygad remontowych i podobnych zespołów - nie powinny być kwalifikowane do prac ujętych w pozycjach 13 lub 14 załącznika 2 do ustawy, gdyż prace te nie stanowią bezpośredniego sterowania instalacją lub procesem.
Za prace przy bezpośrednim sterowaniu można uznać prace wykonywane przez kierownika instalacji produkcyjnej zakwalifikowanej do ZDR lub ZZR po spełnieniu warunku pracy „bezpośrednio przy sterowaniu" lub przy jednoczesnym wykonywaniu zadań zapisanych w zakresie obowiązków decydujących o:
odstępstwach od procedur w sytuacjach nagłego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i sprzętu lub
zmianach i korektach parametrów pracy instalacji w czasie sytuacji awaryjnych.
Prace bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu (pkt 15 zał. nr 2).
Zapis ten należy rozumieć jako prace wykonywane przez operatorów urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i pokrewnych, którzy przetwarzają w skali przemysłowej substancje chemiczne i inne składniki stosowane w produkcji amunicji i innych materiałów wybuchowych, w warunkach wymagających specjalnych środków ostrożności. Wykonywane przez operatorów prace to:
obsługiwanie, nadzorowanie i kontrolowanie urządzeń do napełniania skorup materiałami wybuchowymi kruszącymi, do montażu pocisków, bomb i min oraz do produkcji ładunków miotających,
obsługiwanie, nadzorowanie i kontrolowanie aparatury i instalacji do produkcji materiałów wybuchowych kruszących, inicjujących, pirotechnicznych oraz prochów i paliw rakietowych,
obsługiwanie, nadzorowanie i kontrolowanie urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych będących mieszaninami utleniaczy i paliw, stosowanych w górnictwie.
Prace te wykonywane są przez osoby zatrudnione na stanowisku operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych lub na stanowisku o innej nazwie, lecz obejmującym identyczny zakres czynności i obowiązków.
Podstawą zaliczenia tych prac jako prac o szczególnym charakterze jest występowanie konieczności działania w sytuacji "presji czasu" wymuszonej procesem produkcji, co z kolei nie ma miejsca w przypadku prowadzenia prac badawczych, czy dotyczących obsługi serwisowej. Przy kwalifikacji analizowanych prac nie powinno być również brane pod uwagę bezpieczeństwo związane z ewentualnym późniejszym użytkowaniem materiałów wybuchowych.
Podsumowując, należy stwierdzić, że przepisy ustawy o emeryturach pomostowych obejmują operatorów urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych lub osoby wykonujące prace obejmujące identyczny zakres czynności i obowiązków w skali przemysłowej.
Prace bezpośrednio przy produkcji to wykonywanie czynności związanych
z przetwarzaniem surowca lub produktów przejściowych w wyrób lub produkt finalny. Do prac wykonywanych bezpośrednio przy produkcji możemy zaliczyć dostarczanie materiałów (surowców) lub półproduktów do stref obróbki, ich przetwarzanie ręczne lub z użyciem narzędzi, odbieranie wyrobów ze stref obróbki itp., jeśli w trakcie ich wykonywania występują czynniki ujęte w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych.
Konfekcjonowanie to czynności (prace) polegające na manualnym lub
z użyciem narzędzi mieszaniu, odzyskiwaniu, rozdzielaniu (segregacji), znakowaniu, przygotowywaniu do dostawy materiałów (substancji, półwyrobów, elementów) z dostarczonych ładunków i elaborowaniu (zestawianiu, scalaniu, napełnianiu, montowaniu, wykonaniu) w zestawy o innej konfiguracji. Konfekcjonowanie to także zestawianie materiałów (towarów, produktów, elementów) pochodzących od różnych dostawców.
Prace członków zespołów ratownictwa medycznego (pkt 18 zał. nr 2).
Do prac o szczególnym charakterze, wymienionych w pkt 18 zał. 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, kwalifikują się jedynie prace członków zespołów ratownictwa medycznego
w rozumieniu ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1410).
Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 3 i art. 37 ust. 1 powyższej ustawy, w skład zespołów ratownictwa medycznego mogą wchodzić: lekarz systemu, pielęgniarka systemu, ratownik medyczny, pilot zawodowy, kierowca.
Prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (pkt 21 zał. nr 2).
W pkt 21 załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych umieszczono jako prace w szczególnym charakterze prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, które funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.). Z tego względu składka na FEP z tytułu wykonywania prac o szczególnym charakterze powinna być opłacana jedynie za tych nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, którzy są zatrudnieni w placówkach, w których przebywają nieletni, skierowani przez sąd rodzinny - wskutek zastosowania wobec nich środka wychowawczego, poprawczego lub środka tymczasowego (w postaci umieszczenia w schronisku dla nieletnich).
Bursa jest zakładem opiekuńczym dla młodzieży uczącej się poza miejscem zamieszkania, prowadzonym przez powiat i działającym na podstawie ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.)
i rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 52, poz. 467 z późn. zm.).
Opiekę w bursie sprawują nauczyciele i wychowawcy, których prawa i obowiązki wynikają z ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.).
Przepisy ustawy o emeryturach pomostowych nie obejmują tej grupy zawodowej,
a zatem nie ma obowiązku odprowadzania za nich składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy nie jest ośrodkiem szkolno- wychowawczym, o którym mowa w pkt. 21 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Ośrodek szkolno-wychowawczy, o którym mowa w przepisach ustawy o emeryturach pomostowych, to jeden ze środków zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich, który mógł zastosować sąd rodzinny wobec nieletnich na podstawie art. 6 pkt 9 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich w brzmieniu sprzed 23 sierpnia 2008 r.
Tak więc ośrodek szkolno-wychowawczy, o którym mowa w ustawie o emeryturach pomostowych, to placówka dla nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z zasadami współżycia społecznego, wobec których sąd rodzinny zastosował środek wychowawczy w postaci umieszczenia w takiej placówce. Obecnie funkcje tych ośrodków pełnią młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz młodzieżowe ośrodki socjoterapii.
Nieletni, wobec którego sąd rodzinny zastosował środek wychowawczy w postaci umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii, kierowany był do ośrodka wskazanego przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie, przez starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego, a w przypadku braku miejsca zamieszkania - starostę właściwego ze względu na miejsce pobytu nieletniego. Z dniem 1 stycznia 2010 r. funkcję tę przejął Ośrodek Rozwoju Edukacji, który powstał w wyniku połączenia Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli i Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Zasady kierowania nieletnich do tych ośrodków regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz młodzieżowym ośrodku socjoterapii .
Pojęcie „specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego" funkcjonuje na gruncie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty jako jeden ze środków wychowawczych dla dzieci i młodzieży, które z powodu niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do szkoły, przedszkola w miejscu zamieszkania.
Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze są prowadzone w szczególności dla dzieci i młodzieży:
1) niesłyszących i słabosłyszących;
2) niewidomych i słabowidzących;
3) z niepełnosprawnością ruchową;
4) z autyzmem;
5) ze sprzężonymi niepełnosprawnościami;
z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym.
Kwestie te regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia
7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach .
Reasumując, składka na FEP z tytułu wykonywania prac o szczególnym charakterze powinna być opłacana jedynie za tych nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, którzy są zatrudnieni w placówkach, w których przebywają nieletni, skierowani przez sąd rodzinny - wskutek zastosowania wobec nich środka wychowawczego lub środka tymczasowego (w postaci umieszczenia w schronisku dla nieletnich).
Natomiast prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, wykonywane w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym dla dzieci i młodzieży, nie są pracami o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych i nie rodzą obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (pkt 22 zał. nr 2).
W punkcie 22 zał nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych występuje wyraźne odesłanie do ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.), a więc to przepisy tej ustawy powinny decydować (łącznie z przepisami wykonawczymi) zarówno o pojęciu personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych, jak i statusie (prawnym) domu pomocy społecznej.
Zgodnie z art. 56 i 56 a ust. 1 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej, prace wymienione w pkt 22 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, mogą być wykonywane w domach pomocy społecznej przeznaczonych dla:
osób przewlekle psychicznie chorych,
dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, lub
osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie.
Warunkiem formalnoprawnym prowadzenia takich domów jest zezwolenie wojewody właściwego ze względu na położenie domu (art. 57 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej), który prowadzi rejestr domów pomocy społecznej (art. 57 ust. 6 tej ustawy).
W postępowaniu wyjaśniającym organ rentowy może więc dokonać sprawdzenia, czy dom pomocy społecznej, w którym są wykonywane prace, określone w pkt 22 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, ma status zgodny z postanowieniami art. 56 i 56a ust. 1 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej.
Przepisy ustawy o pomocy społecznej, w art. 55 określają również rodzaje usług, które świadczą domy pomocy społecznej. Należą do nich usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne. Natomiast § 5 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. Nr 217, poz. 1837) wskazuje, na czym polegają poszczególne rodzaje usług.
To przy uwzględnieniu tych regulacji powinny zostać zakwalifikowane prace,
o których jest mowa w pkt 22 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.
Należy jednak podkreślić, że do prac o szczególnym charakterze, wypełniających kryteria, zawarte zarówno w art. 3 ust. 3, jak i pkt 22 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych mogą być zaliczone wyłącznie prace wykonywane na takich stanowiskach pracy, które wiążą się bezpośrednio ze sprawowaniem opieki nad mieszkańcami domów pomocy społecznej.
Prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (pkt 23 zał. nr 2).
Pod pojęciem „personelu medycznego", występującym w pkt 23 i 24 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, należy rozumieć „osoby wykonujące zawód medyczny", zdefiniowane w art. 18 d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, z póź. zm.). Są to zatem osoby, które na podstawie odrębnych przepisów uprawnione są do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoby legitymujące się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.
Z powyższego wynika, iż ustawodawca wyodrębnia dwie grupy osób wykonujących zawód medyczny. Jedną grupę stanowią osoby, które na podstawie odrębnych przepisów uprawnione są do udzielania świadczeń zdrowotnych. Do grupy tej zaliczyć należy: lekarzy, lekarzy dentystów, felczerów, pielęgniarki, położne, diagnostów laboratoryjnych, farmaceutów.
Drugą grupę osób wykonujących zawód medyczny stanowią osoby, które legitymują się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny. W przypadku tej grupy osób uzależniono zakwalifikowanie danej osoby do osób wykonujących zawód medyczny od posiadania fachowych kwalifikacji. Kwalifikacje te muszą być odpowiednie do udzielanych świadczeń zdrowotnych. Brak jest jednak przepisów, które zawierałyby szczególne uregulowania dotyczące wykonywania zawodów medycznych innych, niż objęte pierwszą częścią definicji zawartej w art. 18d ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej. Szczątkową regulację w tym zakresie stanowi rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 30, poz. 300 z późn. zm.), które w załączniku zawiera taryfikator kwalifikacyjny pracowników działalności podstawowej.
Zgodnie z informacją uzyskaną z Ministerstwa Zdrowia - do czasu przyjęcia ustawy o niektórych zawodach medycznych i zasadach uzyskiwania tytułu specjalisty w innych dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, której projekt był przedmiotem rozpatrzenia przez Komitet Rady Ministrów, ww. rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. może być posiłkowo stosowane przy wykładni pojęcia „osoby wykonującej zawód medyczny".
Przy interpretacji pojęcia „personelu medycznego" należy również wziąć pod uwagę elementy niezbędne do zakwalifikowania pracy tego personelu jako pracy o szczególnym charakterze, wymienione w definicji zawartej w art. 3. ust.3 ustawy o emeryturach pomostowych. Chodzi tu przede wszystkim o prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej i szczególnej odpowiedzialności gwarantujących, że ich wykonywanie nie zagraża bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób.
Przy interpretacji pojęcia „oddział psychiatryczny i leczenia uzależnień", występującego w pkt 23 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych powinny być brane pod uwagę przede wszystkim (ze względu na wyraźne odesłanie występujące w tym punkcie załącznika) przepisy art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), gdzie wskazano, że pojęcie „szpitala psychiatrycznego", odnosi się również do :
oddziału psychiatrycznego w szpitalu ogólnym,
kliniki psychiatrycznej,
sanatorium dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
innego zakładu opieki zdrowotnej, sprawującego całodobową opiekę psychiatryczną lub odwykową, niezależnie od podmiotu, który je tworzy i utrzymuje,
Ponadto należy mieć na uwadze przepisy cz. 2 i 4 zał. nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 lipca 2004 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych dla zakładów opieki zdrowotnej oraz szczegółowych zasad ich nadawania (Dz. U. Nr 170, poz. 1797, z póź. zm.), w których zostały wymienione odpowiednie komórki organizacyjne ośrodków (zespołów) opieki pozaszpitalnej albo szpitali, zajmujących się leczeniem psychiatrycznym i leczeniem uzależnień.
Praca personelu izb wytrzeźwień nie spełnia ww. kryteriów stąd też nie została umieszczona w wykazie prac o szczególnym charakterze.
Izby wytrzeźwień jako całodobowe placówki, tworzone przez organy jednostek samorządu terytorialnego, funkcjonujące na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) stanowią jedynie miejsce czasowego pobytu osób nietrzeźwych, które swoim zachowaniem zakłócają spokój, dają powód do zgorszenia w miejscach publicznych, bądź na skutek nadużywania alkoholu stanowią niebezpieczeństwo dla otoczenia lub zdrowia własnego.
Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru (pkt 24 zał. nr 2) .
Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia z dnia 22.07.2009 r. w sprawie rozumienia pojęcia "w warunkach ostrego dyżuru" zawartego w pkt 24 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru to nie tylko prace wykonywane w ramach obowiązków pracowniczych, polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym (wynikającym ze wskazań życiowych), ale również inne prace tego personelu (w ramach obowiązków pracowniczych), które są wykonywane w ramach czasu pracy, kiedy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, skutkującego koniecznością podjęcia działań w trybie nagłym.
Pojęcie "w warunkach ostrego dyżuru" oznacza nieuchronność wystąpienia zdarzenia, które powoduje konieczność, udzielania świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych. Nieuchronność występowania takich zdarzeń skutkuje tym, że od pracowników pracujących w tych warunkach wymagane są kryteria określone w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych (szczególna odpowiedzialność oraz szczególna sprawność psychofizyczna).
Komunikat Ministerstwa Zdrowia w sprawie rozumienia pojęcia „w warunkach ostrego dyżuru” zawartego w pkt 24 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) W dniu 1 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656). Pkt 24 załącznika nr 2 do tej ustawy „Wykaz prac o szczególnym charakterze” stanowi, że pracami o szczególnym charakterze są prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. W związku z licznymi zapytaniami publicznych zakładów opieki zdrowotnej dotyczącymi rozumienia pojęcia „w warunkach ostrego dyżuru”, Ministerstwo Zdrowia informuje, że prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru to nie tylko prace wykonywane (w ramach obowiązków pracowniczych), polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych, ale również inne prace tego personelu (w ramach obowiązków pracowniczych), które są wykonywane w ramach czasu pracy, kiedy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, skutkującego koniecznością podjęcia działań w trybie nagłym. Pojecie „w warunkach ostrego dyżuru” oznacza nieuchronność wystąpienia zdarzenia, które powoduje konieczność udzielania świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych. Nieuchronność występowania takich zdarzeń skutkuje tym, że od pracowników pracujących w tych warunkach wymagane są kryteria określone w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (szczególna odpowiedzialność oraz szczególna sprawność psychofizyczna).Zgodnie z art. 3 ust. 5 ww. ustawy warunkiem zaliczenia wykonywania ww. prac do okresu, od którego zależy uzyskanie prawa do emerytury pomostowej jest ich wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy.