Phương Pháp Viết Luận Văn

CHIẾN LƯỢC

cho

MỘT BÀI VIẾT HIỆU QUẢ

Viện Thần Học Tin Lành Việt Nam Union College of California 2006

NỘI DUNG

Khái Quát Phương Pháp Viết Luận Văn ........................5

Chương 1 Tiến Trình Chuẩn Bị Một Bài Viết Hiệu Quả ........17

Chương 2 Cách Viết Luận Đề .................................................43

Chương 3 Thiết Lập Dàn Bài ..................................................63

Chương 4 Cấu Trúc – Tổ Chức Bài Luận Văn ........................84

Chương 5 Cách Viết Phần Nhập Đề ......................................113

Chương 6 Phương Pháp Cấu Trúc – Xây Dựng Đoạn Văn....153

Chương 7 Cách Viết Phần Kết Luận .....................................194

Chương 8 Cách Trích Dẫn Tư Liệu Và Hệ Thống Thư Mục.221

Chương 9 Dấu Câu Và Chính Tả ...........................................248

Chương 10 Tiến Trình Duyệt Sửa Và Hoàn Thiện Bài Viết....276

Sách Tham Khảo .........................................................315

KHÁI QUÁT VỀ PHƯƠNG

PHÁP VIẾT LUẬN VĂN

Tài liệu học tập nầy sử dụng cả hai thuật ngữ “luận văn” và “khóa luận.” Ở Việt Nam, chữ “luận văn” vốn được sử dụng rất quen thuộc ở bậc trung học như một trong ba phần chính của môn Văn bao gồm: Tiếng Việt, Giảng văn và Luận văn; còn chữ “tiểu luận” hay “khóa luận” hầu như thường chỉ được sử dụng cho các bài luận văn tốt nghiệp ở bậc đại học và “sau đại học” hoặc các bài viết, công trình nghiên cứu khác mang tính học thuật. Ở nhiều trường đại học, chữ “luận văn” cũng được sử dụng theo các nghĩa trên như “Hội đồng xét duyệt luận văn tốt nghiệp,” sinh viên “Bảo vệ luận văn tốt nghiệp,” v.v... Vì vậy, việc phân biệt rạch ròi nghĩa của từng chữ cũng phải xét theo hình thức và ngữ cảnh (context) của bài viết. Tài liệu giáo khoa nầy được biên soạn nhằm mục đích hướng dẫn sinh viên đại học cách thức viết một bài Luận Văn (Essay) nói chung hay một bài Khóa Luận (Term Paper) nói riêng đúng phương pháp và hiệu quả. Ở bậc đại học, sinh viên được thách thức để “thử sức” với nhiều thể loại, hình thức luận văn phong phú, khác nhau chứ không chỉ giải thích, chứng minh, bình luận một vấn đề được nêu lên (nghị luận xã hội) hay hướng trọng tâm phân tích và trình bày một tác phẩm văn học (nghị luận văn học) như ở bậc trung học.

Cho đến nay, theo phương cách giáo dục truyền thống, sinh viên đại học vẫn thường xuyên “mất ăn mất ngủ” vì những kỳ thi (exams) căng thẳng và nặng nề. Ngoài những bài trắc nghiệm (quiz) kiểm tra kiến thức hằng tuần, việc “gạo bài,” ôn luyện kiến thức để chuẩn bị cho những bài thi giữa khóa (mid- term exam) và cuối khóa (final exam) là một trong những “mục tiêu hàng đầu” của sinh viên. Được giáo dục, đào tạo theo lối “tầm chương trích cú” như vậy nên rất nhiều sinh viên cảm thấy thật lúng túng khi được yêu cầu viết một bài Khóa Luận độc lập vì họ hầu như chưa được trang bị những kỹ năng (skills) cần thiết để viết đúng phương pháp và đạt hiệu quả. Đi xa hơn nữa, khái niệm về một Bài Nghiên Cứu Mang Tính Học Thuật (Academic Research Paper) thường được sinh viên đại học Việt Nam hiểu như hình thức của một bài tiểu luận tốt nghiệp ở bậc đại học hay cao học; hoặc một “công trình” nghiên cứu có “tầm vóc,” mang tính “học thuật,” được đánh giá cao và được đăng trên các tạp chí nghiên cứu uy tín của thành phố hay quốc gia. Do sự khác biệt trong phương pháp học tập, sinh viên đại học ở Việt Nam ít khi được thách thức phải “vật lộn” với một bài nghiên cứu độc lập, sáng tạo và thể hiện rõ nét phong cách, quan điểm cá nhân của người viết như vậy.

Trong quan điểm giáo dục tiên tiến, năng lực trí tuệ của sinh viên được bộc lộ rõ nét và được trau dồi sắc bén hơn qua nhiều thách thức trong những năm học ở đại học. Một trong những thách thức cam go ấy là khả năng tổng hợp, khái quát vấn đề để viết được một bài nghiên cứu độc lập, mang tính học thuật (academic) cao. Vì vậy, khái niệm nầy cần được các sinh viên ở bậc đại học hiểu rõ và áp dụng cách thường xuyên, hiệu quả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu của mình. Việc lựa chọn chủ đề/đề tài, tìm kiếm các nguồn tư liệu phong phú thích hợp, cấu trúc luận đề, phát thảo bố cục/đề cương và dành đủ thì giờ, năng lực cho bài viết là những yêu cầu căn bản, nền tảng cho “công trình” trí tuệ này.

Định nghĩa

Theo Đại Từ Điển Tiếng Việt (chủ biên: Nguyễn Như Ý, Nhà Xuất Bản Văn Hoá Thông Tin 1999), chữ Luận văn mang những nghĩa sau: 1. Bài nghiên cứu, trình bày về một vấn đề gì. Ví dụ: luận văn chính trị.

2. Công trình nghiên cứu, được trình bày trước hội đồng chấm thi để được công nhận tốt nghiệp đại học hay cao học. 3. Như Luận án. Còn chữ Khoá luận được định nghĩa là công trình nghiên cứu của sinh viên sau đợt thực tập hoặc một chương trình học nào đó, ví dụ: khoá luận năm thứ ba, làm khoá luận báo cáo chuyến thực tế ở miền núi.

Trong ý nghĩa sâu sắc hơn, một bài luận văn hay khóa luận là sự lý giải của những kinh nghiệm cá nhân. Điều mà bài luận muốn giao tiếp với người đọc không phải là những sự kiện hay thông tin mà là sự diễn giải, lý giải những sự kiện, thông tin ấy trong cách nhìn nhận và phán đoán của người viết. Có nhiều cách thức khác nhau trong việc trình bày nhưng điều quan trọng là lý giải chứ không phải tường thuật lại.

Đề tài của một bài khóa luận có thể là những vấn đề lớn lao, hệ trọng hay những chuyện mang tính cách đời thường, có khi khôi hài. Điều quan trọng là quan điểm và lập luận của người viết, qua đó phản ảnh cảm nghĩ của cá nhân người viết về vấn đề được nêu lên. Một bài khóa luận hoặc luận văn mang đậm dấu ấn của cá nhân người viết vì đó là những suy nghĩ, quan niệm và những lý giải của người ấy. Những sự kiện, thông tin mà qua đó người viết đặt nền tảng cho những lập luận của mình có thể là quan trọng hay tầm thường nhưng sự phản hồi, diễn đạt của cá nhân người ấy với những sự kiện, thông tin ấy mới thực sự là quan trọng.

Sự nhấn mạnh vào tính cách và quan điểm cá nhân của người viết gợi lại những gì mà cha đẻ của thể loại nầy muốn nhấn mạnh. Hình thức một bài luận văn được Montaigne, nhà văn, nhà triết học Pháp thế kỷ 16 (1580) “phát minh.” Ông đã đặt tên cho hình thức văn chương mới nầy là essais, nghĩa là “nỗ lực,” những nỗ lực để giao tiếp bằng những tư tưởng và ý kiến qua đó phản ánh tính cách của riêng ông. Montaigne nói: “Đó là chân dung của chính tôi.” Bắt đầu từ đó, các nhà văn đã “nỗ lực” chuyển tải, truyền đạt những suy tư của họ đến nhân loại mà qua đó, miêu tả sinh động chân dung của chính họ. Ngày hôm nay chúng ta dùng thuật ngữ nầy để chỉ những bài văn xuôi viết về những vấn đề, sự kiện thật (cũng có thể là một giả định nào đó) và chú trọng vào một ý tưởng chủ đạo hay một luận đề. Luận đề nầy sẽ được phát triển một cách chi tiết, rõ ràng và có hệ thống. Bài luận văn hay khóa luận là kết quả của sự sáng tạo, phản ánh kiến thức, tư tưởng, quan điểm, tâm hồn và phong cách của người viết. Một bài khóa luận hay luận văn hiệu quả cần đạt được những yếu tố căn bản sau đây:

• Tính phù hợp: bài viết có trả lời/giải đáp được những vấn đề nêu ra không? Một bài luận văn tốt phải đáp ứng được những yêu cầu, chuẩn mực của đề bài.

• Tính tổ chức: Mọi ý tưởng phải được sắp xếp và giới thiệu trong một trình tự rõ ràng, chặt chẽ.

• Tính trọng tâm: Luận đề đã giới thiệu trong phần nhập đề cần được trình bày một cách hệ thống, có tính trọng tâm trong từng phân đoạn của phần thân bài.

Sinh viên cần nhận thức được điều này: những sự quan sát qua loa, hời hợt và “linh tinh” về một đề tài nào đó không thể tạo thành một bài luận văn nghiêm túc và mang tính học thuật. Một bài luận văn mang tính học thuật cần phải có một sự tranh luận với đầy đủ các lý lẽ, lập luận và những dẫn chứng rõ ràng và thuyết phục. Bài viết ấy trả lời cho một (hay một vài) câu hỏi nào đó; giới thiệu, bàn bạc hay chứng minh cho một vấn đề; phát triển một luận đề nào đó và là sự kết hợp chặt chẽ của các ý tưởng và luận điểm bằng các lập luận và chứng cứ, đặc biệt bao gồm những ví dụ thích hợp cùng những trích dẫn vững vàng và đầy sức thuyết phục từ các sách giáo khoa, giáo trình hay những nguồn tài liệu tham khảo có giá trị. Trọng tâm của một bài luận văn hay khóa luận là thuyết phục người đọc về một ý.