Những Lời Nói Giá Trị

Một bà vợ kia than như sau:

Tôi lập gia đình đã mười ba năm, chồng tôi không uống rượu, không hút thuốc, không chạy theo các bà các cô; ông lo đi làm nuôi gia đình và cũng dành thì giờ giúp tôi chăm sóc con cái. Theo tiêu chuẩn chung, ông là một người chồng tốt, tuy nhiên có một điều nơi ông mà tôi không chấp nhận được, đó là khi có lỗi ông không bao giờ xin lỗi. Mỗi khi ông nói hay làm điều gì khiến tôi bị tổn thương hay xấu hổ, ông không nhận là ông có lỗi và cũng không bao giờ xin lỗi. Nếu tôi nói cho chồng tôi biết là tôi không thích những việc ông làm hay những lời ông nói, vì tôi bị tổn thương, thì ông nói: "Ngày nào anh thật sự có lỗi, anh sẽ xin" lỗi. Tôi không thích nghe câu đó, tôi rất khó chịu và rất giận mà không biết làm sao.

Có lỗi mà không xin lỗi là điều rất tai hại, nó khiến người bị tổn thương buồn giận, uất ức và dần dần mất lòng kính trọng, thương yêu đối với chúng ta. Theo các nhà tâm lý học, ba câu nói hay ba lời nói có tính cách xây dựng rất đặc biệt mà chúng ta cần dùng đến thường xuyên để có mối quan hệ tốt đẹp với người thân yêu là: lời xin lỗi, lời cảm ơn và lời nói yêu thương. Nhìn lại cách người trong gia đình trò chuyện với nhau, chúng ta phải nhận rằng đây là ba lời chúng ta ít dùng đến hơn hết. Có người không bao giờ nói những lời tốt đẹp này vì không quen nói, những người khác thì cho những lời đó là thừa và không cần thiết. Họ lý luận rằng, mình là người trong gia đình chứ đâu phải xa lạ mà phải cảm ơn nhau, phải khách sáo với nhau. Lời yêu thương thì người thân đã biết là mình thương rồi, đâu cần phải nói ra làm gì. Lời xin lỗi, cũng ít ai muốn nói vì lý luận rằng khi người có lỗi yên lặng, không cãi lại, ta phải hiểu là người đó đã nhận lỗi. Vì lập luận như thế, chúng ta ít khi nào nói lời cảm ơn, lời xin lỗi hay lời yêu thương với người thân, nhất là với người phối ngẫu.

Trong thực tế chúng ta cần sử dụng ba lời nói này thường xuyên, vì đây là những lời sẽ giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với người thân yêu. Khi người thân làm điều tốt hay ích lợi cho ta, ta hãy nhớ cảm ơn. Khi chính mình làm điều gì lỗi, dù chỉ là vô tình, hãy nhớ xin lỗi; và mỗi ngày nhớ nói lời thương yêu để bày tỏ tình cảm của ta với người phối ngẫu. Có những người, thường là các ông, có thể nói lời xin lỗi, lời cảm ơn nhưng lời yêu thương thì không bao giờ nói được. Có những ông có thể nói với con: Ba thương con, nhưng chẳng bao giờ nói với vợ: Anh yêu em, hay: Tôi thương bà. Lý do một phần vì bản tính các ông khô khan, ít biểu lộ tình cảm, nhưng cũng vì người Á đông chúng ta không quen nói những lời yêu thương. Cũng có người không biểu lộ tình cảm với vợ vì nghĩ rằng làm như thế là yếu đuối, ủy mị, nhưng khi có người tình thì không ngại nói lời yêu thương. Các nhà tâm lý học cho biết rằng người đàn bà nào cũng muốn nghe và cần được nghe những lời yêu thương của chồng. Chúng tôi mong rằng quý vị là những người thuộc thế hệ trẻ, sẽ cố gắng vượt lên trên những thiếu sót của người lớn tuổi và sẽ tập để có thể nói những lời yêu thương với vợ, với chồng.

Một ông cụ góa vợï tâm sự như sau:

Tôi gặp người yêu khi tôi còn trẻ, mới vừa bước vào quân ngũ. Hai năm sau chúng tôi cưới nhau. Sau 57 năm sống hạnh phúc bên nhau, người yêu của tôi đã từ giã cõi đời. Dù chúng tôi đã đồng ý với nhau rằng khi chết, tro tàn của mỗi người sẽ được đem rải trên núi để không ai phải thăm ai, nhưng khi vợ tôi chết, tôi không đành lòng nào làm như thế. Khi còn sống, vợ tôi thường nói với tôi: Anh không biết em yêu anh nhiều đến chừng nào. Những lúc đó tôi chỉ trả lời: Anh cũng vậy. Không bao giờ tôi nói với vợ tôi ba tiếng Anh yêu em mà nàng mong ước được nghe. Bây giờ, tôi để cái bình đựng nắm tro của vợ tôi trên đầu tủ, và mỗi ngày tôi nói với bình tro, không chỉ một lần nhưng nhiều lần: Anh yêu em, nhưng đã quá trễ, vợ tôi không còn nghe được câu mà suốt cả đời nàng mong muốn được nghe. Và ông cụ kết luận như sau: Tôi viết lên những lời này để nhắc nhở và kêu gọi các ông hãy bày tỏ tình yêu bằng lời nói với vợ khi vợ còn sống. Đừng như tôi, không nói để rồi bây giờ phải ân hận hối tiếc cho đến cuối cuộc đời.

Trong quyển sách tựa đề: Năm Ngôn Ngữ của Tình Yêu, Tiến sĩ Gary Chapman cho biết, để có một hôn nhân hạnh phúc, vợ chồng phải biết trao đổi với nhau những ngôn ngữ của tình yêu. Năm ngôn ngữ tình yêu mà Tiến sĩ Chapman đề cập đến là:

(1) Nói lời xây dựng và khích lệ.

(2) Dành thì giờ cho nhau.

(3) Tặng và nhận quà.

(4) Phục vụ nhau.

(5) Trao đổi những cử chỉ âu yếm, trìu mến. Trong năm ngôn ngữ này, ngôn ngữ đầu tiên liên quan đến lời nói. Điều này cho thấy lời nói thật quan trọng trong việc xây dựng một hôn nhân hạnh phúc. Thật ra, đây là những điều chúng ta đã biết nhưng không để ý đến hoặc cho là không quan trọng nên không áp dụng. Chúng tôi chia xẻ những điều này với ước mong chúng ta sẽ ghi nhớ và áp dụng để mối quan hệ giữa chúng ta và người phối ngẫu được tốt đẹp.

Theo Tiến sĩ Chapman, ngôn ngữ tình yêu đầu tiên mà chúng ta cần sử dụng là nói lời xây dựng và tôn quý. Đây là những lời bày tỏ lòng quý mến và tôn cao giá trị của người nghe, là những lời khiến người nghe cảm thấy sung sướng vì được khích lệ, thấy mình có giá trị và được quý chuộng. Thường thường, vợ chồng vì quá gần và quá quen, chúng ta ít cẩn thận khi nói năng với nhau. Thật ra phải nói, vợ chồng thường nói những lời làm tổn thương nhau hơn là lời bày tỏ lòng quý trọng hay khích lệ nhau. Nếu để ý nghe các đôi vợ chồng chung quanh chúng ta nói chuyện, chúng ta sẽ thấy họ thường nói những lời thiếu nhân từ, thiếu yêu thương, những lời làm đau lòng nhau chứ ít ai nói những lời tôn quý nhau. Đây là điều chúng ta cần tránh. Để mối quan hệ vợ chồng được tốt đẹp, chúng ta cần thường xuyên nói với nhau những lời xây dựng, như: lời khen, lời cảm ơn, lời khích lệ, lời ân hậu và lời khiêm nhường.

1. Lời khen

Khi vợ chăm sóc con cái, nhà cửa và lo bữa ăn cho gia đình mỗi ngày, các ông dễ xem đó là chuyện tự nhiên, là bổn phận của vợ nên chẳng bao giờ khen. Trái lại, nếu các bà thiếu sót hay vấp váp trong những trách nhiệm đó là sẽ có lời chê trách. Tương tự như thế, khi chồng đi làm đem tiền về nuôi gia đình đều đặn hằng tháng, các bà vợ cũng chẳng bao giờ khen vì cho đó là trách nhiệm của người chủ gia đình, nhưng nếu chồng mất việc hoặc vì tính toán sai lầm mà gây khó khăn về tài chánh cho gia đình thì chắc sẽ có tiếng nặng tiếng nhẹ. Chung quanh chúng ta có biết bao nhiêu người không trưởng thành và ích kỷ, không trọn trách nhiệm với gia đình mà còn là gánh nặng cho vợ con hay chồng con. Vì vậy, nếu vợ chu toàn trách nhiệm, thông cảm và nâng đỡ chồng, nhớ nói lời khen. Nếu chồng kiên nhẫn phụ giúp việc nhà, dành thì giờ chăm sóc con, hãy nhớ nói lời khen. Vợ chồng cần ghi nhận công khó của nhau để khen và khích lệ nhau. Lời khen là cách bày tỏ tình yêu hiệu quả nhất, nhưng lời khen phải thành thật. Chẳng hạn như, thỉnh thoảng các ông nên nói với vợ: Em thật là người vợ hiền, người nội trợ đảm đang, Anh thật là có phúc có người vợ như em. Khi vợ dành thì giờ nấu một món ăn đặc biệt cho gia đình, chồng nên ghi nhận công khó và khen. Các bà cũng vậy, khi chồng giúp chăm sóc con nhớ nói lời khen. Chẳng hạn như nói: Anh lo cho con giỏi quá, hay: Em thật là vui khi anh dành thì giờ chơi với con. Đây là những lời khen thành thật, không tốn kém tiền bạc nhưng đem lại niềm vui cho người phối ngẫu.

Có người không bao giờ khen người khác mà chỉ khen chính mình. Những người này thường nói: Cái gì tôi cũng làm được, hoặc: Thấy không, nhờ tôi nói một câu mà giải quyết được nan đề. Có người nói với vợ: Nhờ lấy tôi mà cuộc đời bà mới khá ra hoặc nói với chồng: Anh may mắn lắm mới có người vợ như em. Kinh Thánh dạy chúng ta nên nói lời khen và khích lệ người khác nhưng tránh nói lời khen chính mình. Sách Châm Ngôn dạy: Hãy để cho kẻ khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm. Để cho một người ngoài tán mỹ con, môi con đừng làm (27:2). Sách Châm Ngôn chương 31 trong Cựu Ước ghi lại lời một người chồng khen vợ không tiếc lời. Người chồng này nói: Có nhiều người con gái làm lụng cách tài đức, nhưng nàng (vợ tôi) trỗi hơn hết thảy (c.29). Ông hàm ý rằng: trên đời có nhiều bà nội trợ rất tài đức nhưng vợ tôi là nhất, bà giỏi hơn tất cả những phụ nữ khác. Chính nhờ lời khen và sự ghi nhận công khó của chồng mà người nữ tài đức này đã làm được bao nhiêu công việc ích lợi cho chồng và cho gia đình.

Những Lời Nói Giá Trị

Cảm tạ Chúa cho chúng tôi có cơ hội đem Lời Chúa đến với quý vị hằng tuần, qua Chương Trình Phát Thanh Tin Lành. Chúng tôi cũng chân thành cảm ơn lòng ưu ái quý vị dành cho chúng tôi. Điều mong ước lớn nhất của chúng tôi là quý vị được làm con của Chúa và sống theo Lời Chúa dạy để gia đình quý vị trở nên những gia đình êm ấm và hạnh phúc. Trong Câu Chuyện Gia Đình kỳ trước, chúng tôi có nói rằng, theo Tiến sĩ Gary Chapman, trong quyển sách tựa đề: Năm Ngôn Ngữ Của Tình Yêu, để tình cảm vợ chồng được ngọt ngào, chúng ta tránh nói những lời gây tổn thương hay hạ giá trị của nhau, nhưng cần nói những lời xây dựng để bày tỏ lòng yêu quý nhau và nâng cao giá trị của nhau. Những lời xây dựng gồm có lời khen, lời cảm ơn, lời khích lệ, lời ân hậu và lời khiêm nhường. Trong bài trước chúng tôi đã nói về lời khen nên hôm nay sẽ nói về lời cảm ơn và những lời xây dựng khác.

Có một bà vợ kia một hôm rủ bạn đi chợ. Đi chợ xong, bà mời bạn ghé về nhà chơi. Khi hai người về đến nhà, người chồng của bà chạy ra, chào hỏi bạn của vợ một cách vui vẻ và hăng hái giúp vợ đem những món đồ mới mua vào nhà. Bà bạn thấy vậy thầm nghĩ: Bạn mình có ông chồng tốt quá, vợ chưa nhờ đã chạy đến giúp. Rồi chị nói với bạn: Chồng chị lúc nào cũng hăng hái giúp vợ như vậy hay là tại bữa nay có khách? Người vợ trả lời: Không, nhà em được lắm, lúc nào cũng vui vẻ, sẵn sàng giúp em. Bao nhiêu việc nặng trong nhà là ảnh làm hết. Nhiều người nói em có phước mới có ông chồng như vậy. Bà bạn nghe vậy nói: Họ nói đúng đó, chồng tôi mà được như vậy thì tôi mừng biết chừng nào. Mà chị có bao giờ nói cho ảnh biết là chị có phước và cảm ơn ảnh không? Nghe bạn hỏi, người vợ cảm thấy xấu hổ vì thấy mình thật là thiếu sót. Có người chồng tốt, thương yêu, chăm sóc cho mọi sự mà chẳng bao giờ nói một lời cảm ơn hay bày tỏ lòng biết ơn. Tối hôm đó, khi bà bạn về rồi, người vợ đến ôm chồng và nói: Ai cũng nói em có phước được chồng thương, em cảm ơn anh lúc nào cũng thương em và chăm sóc em. Nhiều người trong chúng ta có người vợ hoặc người chồng rất tốt, rất đáng quý nhưng lắm khi vì quá thoải mái và quá quen với những điều quý đó mà chúng ta quen, không nghĩ đến công khó của nhau và không bao giờ nói hai tiếng cảm ơn.

2. Lời cảm ơn

Khi nghe phải nói lời cảm ơn với vợ chồng, có lẽ nhiều người không đồng ý vì cho là không cần thiết. Tuy nhiên, vợ hay chồng là người yêu thương chúng ta, cam kết cả cuộc đời để ở bên cạnh, chia xẻ ngọt bùi và chăm sóc chúng ta trong mọi sự mà chúng ta không thể nói lời cảm ơn sao? Nếu chúng ta biết ơn ông bà, cha mẹ thì cũng phải biết ơn người bạn đời, là người cũng yêu thương và hy sinh cho chúng ta rất nhiều. Nếu các ông có người vợ yêu thương, chăm lo cho mình mỗi ngày; khi khỏe mạnh cũng như lúc đau ốm, hết năm này qua năm khác, các ông cần bày tỏ lòng biết ơn qua lời nói. Khi các bà có người chồng yêu thương tận tụy chăm lo cho vợ con, chúng ta cũng đừng quên bày tỏ lòng biết ơn. Dù vợ hay chồng làm những việc thuộc trách nhiệm của mình, chúng ta vẫn nên nói lời cảm ơn. Lời cảm ơn khiến người phối ngẫu của ta quên hết mệt nhọc vì thấy công khó của mình được ghi nhận. Ví dụ ngày nào chồng cũng lo việc đưa đón con đi học, ngày nào vợ cũng lo nấu ăn, giặt giũ quần áo, chúng ta hãy ghi nhận công khó của vợ hay chồng và nói lời cảm ơn. Khi vợ hay chồng làm cho chúng ta một điều gì đặc biệt như nấu một món ăn mà mình thích hay mua về một vật dụng gia đình đang cần, chúng ta nhớ cảm ơn. Đối với Chúa chúng ta cần bày tỏ lòng biết ơn như thế nào thì đối với người chung quanh ta, ta cũng cần bày tỏ lòng biết ơn như thế.

3. Lời khích lệ

Trong gia đình chúng ta thường nghe lời phàn nàn nhưng ít nghe lời khích lệ. Là con người yếu đuối, tội lỗi, chúng ta đều có khuyết điểm và sai sót. Tuy nhiên người nào cũng có ưu điểm và những điều tốt, đáng khen. Trong đời sống vợ chồng, chúng ta cần bỏ qua khuyết điểm và lỗi lầm của nhau và chú ý vào ưu điểm để nói lời khích lệ nhau. Lời khích lệ không những khiến chúng ta muốn loại bỏ tính xấu nhưng cũng giúp ta hăng hái làm trọn trách nhiệm, cho ta thêm nghị lực để vượt qua những thách thức, khó khăn trong đời sống. Châm ngôn 16:24 dạy rằng: Lời lành giống như tàng ong, ngon ngọt cho tâm hồn và khỏe mạnh cho xương cốt. Nếu không quen nói lời khích lệ nhau cách trực tiếp, các bạn có thể nói qua giấy mực. Có một bà vợ kia có ông chồng có nhiều thói xấu mà bà không thích. Bà than phiền với một người bạn. Người bạn khuyên bà nên nghĩ đến những tính tốt của chồng và nói lời khích lệ ông. Nghe lời bạn, người vợ lấy một tấm thiệp nhỏ thật đẹp, viết ra những ưu điểm của chồng. Bà viết: Em cảm tạ Chúa ban cho em một người chồng thật là đáng quý: siêng năng, hiền lành, chung thủy, thương vợ thương con, biết lo cho gia đình. Bà để tấm thiệp trong giỏ đựng thức ăn trưa cho chồng đem đi làm. Chiều hôm đó, ông chồng về, sung sướng đem tấm thiệp gắn lên tấm gương trong phòng ngủ, ông ôm hôn vợ và cảm ơn vợ. Không những thế, từ đó người chồng tự nhiên sửa đổi những thói quen mà vợ không thích. Tấm thiệp của vợ đã đem lại khích lệ cho ông và ông muốn cố gắng hơn để xứng đáng với lời khen của vợ.

4. Lời ân hậu

Lời ân hậu và lời nhân từ là những lời khi nghe ta cảmt hấy mát ruột. Và khi nghĩ lại hay nhớ lại, ta cảm thấy sung sướng vì những lời đó mang lại cho ta niềm an ủi. Lời ân hậu sẽ đem lại hòa khí và niềm vui trong gia đình. Vợ chồng cần tránh nói với nhau những lời chê bai, chỉ trích, phàn nàn. Thánh Kinh dạy chúng ta phải nói lời ân hậu luôn luôn. Cô-lô-se 4:6 khuyên: Lời nói anh em phải có ân hậu theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp với mỗi người là thể nào. Phái nữ thường có tính phàn nàn nhiều hơn phái nam nên chúng ta cần cẩn thận, nói lời ân hậu chứ đừng cằn nhằn, phàn nàn khiến chồng phải khổ tâm. Lời cằn nhằn của vợ là điều các ông rất sợ. Sách Châm ngôn trong Thánh Kinh Cựu Ước ít nhất ba lần nói rằng thà ở một mình, thà ở nơi xó nóc nhà, hoặc ở nơi vắng vẻ hơn là ở chung nhà với một người đàn bà hay cằn nhằn. Người hay cằn nhằn làm khổ người chung quanh, làm khổ chính mình mà không giải quyết được vấn đề gì cả. Chúng ta cần tập nói với nhau những lời ân hậu, để những lúc vợ chồng phải vắng mặt hay xa nhau, nghĩ đến những lời ân hậu đó chúng ta được an ủi và thấy ngọt ngào, bình an trong lòng.

5. Lời khiêm nhường

Lời khiêm nhường là những lời nói nhẹ nhàng, không có tính cách ra lệnh hay đòi hỏi. Người khiêm nhường sẽ nói lời khiêm nhường. Khi có nhu cầu người khiêm nhường chỉ đề nghị hay nhắc nhở chứ không đòi hỏi. Khi chúng ta có việc cần người phối ngẫu giúp, dù đó là điều chính đáng và hợp lý, và dù là điều ta có quyền đòi hỏi, chúng ta cũng nên nói hay nhờ giúp một cách nhẹ nhàng, đừng ra lệnh hay đòi hỏi. Ví dụ, cuối tuần chồng muốn vợ nấu một món đặc biệt, người chồng nên nói: Cuối tuần này em có rảnh không? Em nấu phở cho cả nhà ăn được không? Anh thích phở em nấu hơn ở tiệm. Lời nói nhẹ nhàng đó khiến người vợ dù bận cũng sẽ muốn nấu phở để chiều chồng. Ngược lại, nếu người chồng nói: Lúc này em bận quá, chẳng nấu món gì đặc biệt cho gia đình, cuối tuần này nấu phở đi nhen. Lời ra lệnh đó sẽ khiến người vợ cảm thấy mệt mỏi vì thấy đó là một gánh nặng, một đòi hỏi mình phải chu toàn. Tương tự như thế, khi các bà cần chồng giúp những việc nặng trong nhà, cũng nên nói nhẹ nhàng. Ví dụ, nhà có ống nước bị hư, chúng ta có thể nói: Bữa nào có thì giờ anh sửa giùm em cái ống nước trong bếp nhen. Lời nói đó chồng nghe không bực bội nhưng sẵn sàng giúp hơn là nói: Cái vòi trước trong bếp hư cả mấy tháng nay rồi. Anh thay giùm đi chớ để nước chảy ngày đêm tốn hao quá. Đó là trách nhiệm của anh, trong nhà này đâu có ai làm được chuyện đó! Lời nói đó sẽ làm ông chồng bực mình, không muốn làm vì cảm thấy là vợ chê trách mình không làm trọn bổn phận. Và vì nghĩ như thế, tình cảm đối với vợ cũng bị ảnh hưởng.

Nhiều người tưởng rằng phải nói khích, nói cho người kia bị chạm tự ái hay bực bội tức giận thì mới chịu làm những việc chúng ta cần. Tuy nhiên, để giữ cho tình cảm giữa vợ chồng được tốt đẹp, chúng ta cần nói những lời quý trọng, yêu thương, và tránh nói những lời đòi hỏi, ra lệnh, khiến người bạn đời cảm thấy mình như là người giúp việc, là đầy tớ phải làm vui lòng chủ.