Động vật nguyên sinh (protozoa):
- Amip
- Mao trùng, trùng lông (ciliates):
trong nước(ngọt+biển), đất ướt và cộng sinh trong ruột động vật (bệnh tiên mao trùng ở trâu bò)
ăn trùng roi,....
Là thức ăn nhỏ nhất cho cá bột: (bên cạnh moina (bo bo, rận nước), Ấu trùng artemia)
Trùng cỏ (infusoria) là những sinh vật nguyên sinh hiện diện ở hầu hết các vực nước như ao, hồ, sông và biển. Chúng có kích thước rất nhỏ và là thức ăn vô cùng quan trọng cho cá bột mới nở. Trong ngành chăn nuôi thủy hải sản ở các nước công nghiệp phát triển, người ta thường phân lập và nhân giống đại trà một số loại trùng cỏ như trùng bánh xe (rotifer) và trùng đế giày (paramecium). Những sinh vật này thuộc về một nhóm trùng cỏ quan trọng gọi là mao trùng (ciliates).
Trùng cỏ có kích thước nhỏ nhất (khoảng dưới 200 micro mét) so với các nguồn thức ăn khác như bo bo, artemia và trùn giấm. Thực ra, bo bo và artemia mới nở cũng rất nhỏ nhưng chúng tăng trưởng rất nhanh và trở nên quá to để cá bột có thể ăn được. Như vậy, trùng cỏ là thức ăn thích hợp nhất đối với những loại cá bột có kích thước nhỏ.
Ngoài tự nhiên, trùng cỏ hiện diện và tập trung nhiều ở ven bờ ao hồ, kênh rạch, cống rãnh và ruộng lúa; chúng thâm nhập vào cả các hòn non bộ và chậu cảnh qua nguồn thực vật thủy sinh hay thức ăn mà chúng ta mang vào đó. Thức ăn của chúng là vi khuẩn, vi tảo và các loại mùn bã hữu cơ lơ lửng trong nước.
Ví dụ: Paramecium có hình chiếc giầy, đặc biệt chứa 2 nhân: nhân nhỏ có chức năng sinh sản nhân lớn tổng hợp protein.
Một số ciliate chứa vi khuẩn nội cộng sinh (symbiosis như vi trong ruột con mối), ong và hoa; Còn: cá hề sống cạnh san hô (quan hệ lợi 1 phía, gọi là hội sinh)... miệng trai xanh khổng lồ có nhiều tảo sinh sống,
- Bào tử trùng (sporozoa):
Ký sinh (parasitism) bắt buộc; có giai đoạn tạo bào tử.
VD: kí sinh trùng sốt rét
- Trùng roi (flagellate):
tạo emzim xenlulô cho mối, trâu bò ăn cỏ