ประวัติความเป็นมา
โครงการนักเรียนสาธิตเสริมสมอง เป็นผลสืบเนื่องมาจากโครงการทุนเสริมสมอง ซึ่งเริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2525 โดยความเห็นชอบจากกระทรวงศึกษาธิการ (ในปีแรกของการให้ทุนนั้น รัฐบาลได้รับทุนเสริมสมองไว้ในโครงการจัดงานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี ในฐานะที่เป็นโครงการของฝ่ายเอกชน) เกิดขึ้นจากความริเริ่มของ ศ.ดร. วิจิตร ศรีสอ้าน อธิการบดีมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (ในขณะนั้น) ในฐานะกรรมการบริหารทุนการศึกษาเครือบริษัทเจริญโภคภัณฑ์ ได้เสนอความคิดต่อคณะกรรมการบริหารทุนการศึกษาเครือบริษัทเจริญโภคภัณฑ์ และเครือบริษัทเจริญโภคภัณฑ์ ได้ให้ความเห็นชอบในการจัดสรรเงินทุนการศึกษา ให้แก่เยาวชนที่จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่มีผลการเรียนดีเด่น มีความประพฤติดี แต่ขาดแคลนทุนทรัพย์ ให้ได้มีโอกาสศึกษาสูงขึ้นตามความสามารถของตน ซึ่งถ้าหากมิได้รับทุนการศึกษาอย่างเพียงพอ ก็ไม่อาจจะศึกษาต่อเกินการศึกษาภาคบังคับได้ โดยพิจารณาให้ทุนตั้งแต่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 (ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นตั้งแต่มัธยมศึกษาปีที่ 4) ถึงระดับปริญญาตรี (ภายในประเทศ) เป็นเวลาติดต่อกัน
โครงการนักเรียนสาธิตเสริมสมอง จัดเป็นโครงการสาธิตในระบบการศึกษาทางไกล ของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช โดยเปิดโอกาสให้นักเรียนที่ได้รับทุน เลือกเรียนในสถานศึกษาและสาขาวิชาตามที่ตนสนใจ และไม่มีข้อผูกมัดใดๆ ดังนั้น จึงมีนักเรียนสาธิตเสริมสมองเรียนอยู่ในโรงเรียนมัธยมศึกษาตามจังหวัดต่างๆ ที่นักเรียนมีภูมิลำเนาอยู่เป็นส่วนใหญ่ สำหรับผู้ที่เข้าเรียนในระดับอุดมศึกษา ก็สามารถสมัครเข้าเรียนต่อในสถาบันหรือมหาวิทยาลัยต่างๆ ตามที่นักเรียนสนใจ ปัจจุบันโครงการนี้บริหารโดย คณะทำงานทุนเสริมสมอง สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช