องค์ประกอบการแสดงนาฏศิลป์ไทย

1.เรื่องที่ใช้ในการแสดง

ละคร คือการแสดงที่เป็นเรื่องราว การดำเนินเรื่องราวจะนำ เรื่องราวจะนำเสนอให้ดำเนินไปผ่านบทพูดของตัวละคร บทเจรจาจะบ่งบอกฐานะของตัวละครยุคสมัย วิถีชีวิต ผู้ชมสามารถศึกษาเรื่องราวมาก่อนและจะได้รับอรรถรสในการชมการแสดงตามความต้องการของการจัดการแสดง

2.ผู้แสดงหรือตัวละคร

ตัวละคร คือ ผู้สื่อสารการแสดงไปยังผู้ชมให้เข้าใจเนื้อเรื่องที่แสดงผู้แสดงจึงต้องแสดงให้เหมาะสมกับบุคลิกของตัวละครในเรื่องโดยผ่านน้ำเสียงและกิริยาท่าทางในการแสดงออก 

3.ฉากและสถานที่

ผู้ชมจะรู้สึกคล้อยตามไปกับการดำเนินเรื่อง จึงต้องสร้างบรรยากาศในการแสดง เช่น เครื่องแต่งกาย ฉาก แสง สี เสียงให้เหมาะสมกับสถานภาพของผู้แสดงและบรรยากาศในเรื่องราวที่เกิดขึ้น

4.เพลงและดนตรีใช้ประกอบการแสดง 

การแสดงนาฏศิลป์จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้เครื่องดนตรีบรรเลงประกอบการแสดง ดังนั้นผู้แสดงจะต้องรำให้สอดคล้องตามเนื้อร้องและทำนองเพลงในขณะเดียวกัน ดนตรีก็เป็นองค์ประกอบหลักที่สำคัญในการช่วยเสริมให้การ แสดงสมบูรณ์ และสามารถสื่อความหมายได้ชัดเจนมากขึ้น อีกทั้งยังช่วยเสริมสร้างบรรยากาศในการแสดงให้สมจริงยิ่งขึ้นด้วย 

เพลงและดนตรีใช้ประกอบการแสดง 

• ละครชาตรี ละครชาตรี การร้องมีต้นเสียงและลูกคู่รับเพลงที่ขับร้องและบรรเลงจะมีลักษณะเฉพาะ

• ละครใน มีการปรับปรุงอารมณ์ทำนองเพลงให้มีความไพเราะนุ่มนวลน่าฟังมากขึ้นมักมีชื่อเพลงลงท้ายด้วย “ใน”

• ละครนอก ใช้วงปี่พาทย์เครื่องห้าเพลงที่นำละครนอกใช้วงปี่พาทย์เครื่องห้าเพลงที่นำมาใช้จัดให้อารมณ์เพลงตามเนื้อร้องมักใช้เพลงที่มีชื่อ “นอก” ปิดท้ายกับเพลง

• ละครพันทาง มีการขับร้องและบรรเลงเพลงสำเนียงภาษาของชาติต่างๆ ตามเนื้อร้องโดยใช้ทำนองอย่างไทยมีอารมณ์เพลงตามเนื้อหาของเรื่อง

การแต่งกายสร้างสรรค์

เป็นการแต่งกายที่ประดิษฐ์ขึ้นใหม่ตามแนวคิดของ          ผู้สร้างสรรค์ผลงาน โดยมีพื้นฐานของนาฏศิลป์ไทย

6.การแต่งหน้า

 การแต่งกายที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์ไทยจะมีความสวยงามวิจิตรและบ่งบอกถึงความเป็นไทยทำให้การแสดงมีเอกลักษณ์ เช่น การแสดงโขนที่มีการแต่งกายที่งดงาม มีศีรษะโขนที่ตกแต่งลวดลายประดิษฐ์ขึ้นอย่างวิจิตร ซึ่งศีรษะโขนก็จะแตกต่างกันไปตามลักษณะของตัวละครทำให้ผู้ชมเข้าใจการแสดงได้มากขึ้น 

 การแต่งหน้าเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่ทำให้ผู้แสดงสวยงามและอำพรางข้อบกพร่องของใบหน้าของผู้แสดงได้ นอกจากนี้ก็ยังสามารถใช้วิธีการแต่งหน้าเพื่อบอกวัย บอกลักษณะเฉพาะของตัวละครได้ เช่น แต่งหน้าคนหนุ่มให้เป็นคนแก่แต่งหน้าให้ผู้แสดง เป็นตัวตลก เป็นต้น 

8.การฟ้อนรำหรือลีลาท่ารำ

  การฟ้อนรำหรือลีลาท่ารำเป็นท่าทางของการเยื้องกรายฟ้อนรำที่สวยงาม โดยมีมนุษย์เป็นผู้ประดิษฐ์ ท่ารำเหล่านั้นได้ถูกต้องตามแบบแผน รวมทั้งบทบาทและลักษณะของตัวละคร ประเภทของการแสดง และการสื่อความหมายที่ชัดเจน