Félagsfærni og félagsfærniþjálfun

Félagsfærni er sú geta eða færni sem einstaklingur hefur til þess að eiga samskipti við annað fólk og leysa úr þeim vandamálum eða ágreiningi í samskiptum sem það mætir á lífsleið sinni. Félagsfærni er í raun og veru yfirhugtak yfir öll þau hugtök sem felast í félagsþroska einstaklings. 

Félagsfærni er ein sú mikilvægasta færni sem við þurfum að ná tökum af á okkar lífsskeiði. Mikilvægt er að einstaklingur fái viðeigandi aðstoð við að ná upp þessari færni ef koma fram erfiðleikar með félagsfærnina. 

Þeir sem hljóta viðeigandi félagsfærniþjálfun öðlast aukin lífsgæði og með því getur hamingja fólks aukist. Þau sem þurfa á félagsfærniþjálfun að halda eru þeir sem eiga í erfiðleikum með félagsleg samskipti. Það eru oft þeir sem hafa einhverjar taugaþroskaraskanir eða fatlanir. Hér að neðan er hægt að finna smávegis upplýsingar um nokkrar taugaþroskaraskanir. En vert er að taka fram að þetta eru dæmi af einkennum og geta þau breyst á milli einstaklinga.

Taugaþroskaraskanir

Í flokki taugaþroskaraskana eru: þroskaraskanir, málþroskaraskanir, einhverfurófsraskanir, námserfiðleikar, hreyfiþroskaraskanir, athyglisbrestur og ofvirkni - ADHD, kippraskanir. 

Allar þessar raskanir geta haft áhrif á félagsfærni ungra barna. Félagsfærniþjálfun er ætluð öllum börnum, burt séð frá því hvort þau séu með raskanir eða ekki. Öll börn græða á því að fá félagsfærniþjálfun en börn með þessar raskanir hafa sérstakan hag af því að tileinka sér félagsfærniþjálfun.

Einhverfa

Einhverfa er taugaþroskaröskun og eru einkenni hennar einstaklingsbundin þrátt fyrir að hægt sé að finna tengingu á milli einstaklinga. Einhverfir einstaklingar eiga oft erfitt með að mynda og halda í félagsleg tengsl og þurfa þar með á félagsfærniþjálfun að halda til að ná þeirri hæfni upp.

Dæmi af einkennum: 

• Minna eða ekkert augnsamband

• Bregðast ekki við brosum frá öðrum

• Litla tilfinningu og skilning fyrir tilfinningum annarra

• Svara ekki nafninu sínu

• Hægur eða enginn málþroski

• Hermir ekki eftir

• Erfitt að skiptast á 

• Sýnir jafnöldrum sínum ekki áhuga

• Sérkennilegar og endurteknar hreyfingar

• Taka ekki þátt í hlutverkaleikjum

• Áráttur og þráhyggjur

• Viðkvæm fyrir hávaða

Félagsfælni

Fólk sem hefur félagsfælni á það til að forðast félagslegar aðstæður, aðstæður þar sem þau þurfa að eiga í félagslegum samskiptum.
Þetta getur ollið því að einstaklingar fara að einangra sig frá samfélaginu og kjósa frekar að halda sig heima. 

Þessir einstaklingar upplifa kvíða ótta þegar félagslegar aðstæður koma upp og hræðast þeir að verða sjálfum sér til skammar.

Dæmi um einkenni:

• Óttast að koma fram og tala fyrir framan áheyrendur

• Hræðast að vera í hópi

• Upplifa mikinn vanlíða þegar þeir þurfa að hitta ókunnugt fólk

• Ýmis líkamleg einkenni geta komið fram, hér eru nokkur þeirra:

  • Skjálfti

  • Svitna mikið

  • Roðna

  • Þurrkur á munni

  • Höfuðverkur

  • Ógleði

Þeir sem eru með félagsfælni þurfa á félagsfærniþjálfun að halda til þess að fá hvatningu og getu til þess að takast á við félagsleg samskipti af öryggi. 

ADHD

ADHD er taugaþroskaröskun og stendur fyrir athyglisbrestur og ofvirkni. Algengi hennar hefur aukist á síðastliðnum árum og getur hún haft ýmis áhrif á daglegt líf einstaklings. Í kringum 5-10% af hverjum hundrað börnum glíma við ADHD. Til eru þrjár tegundir af ADHD en þær eru ADHD þar sem ofvirknin er ríkjandi, ADHD þar sem athyglisbresturinn er ríkjandi og síðan ADHD þar sem blanda er af báðu.

Börn með ADHD eiga oft erfitt með félagsleg samskipti og getur félagsleg einangrun komið fram hjá þessum börnum og veldur það oft á tíðum slakri sjálfsmynd og sjálfstrausti. Þar af leiðandi telst það mikilvægt að veita börnum með ADHD félagsfærniþjálfun.  

Ýmsar fylgiraskanir geta fylgt ADHD en meðal annars eru það sértækir námsörðugleikar, málþroskaraskanir, félags- og hegðunarerfiðleikar, kvíði, depurð og  þráhyggjur eða ofurást á einstaka hlutum. 

Dæmi um einkenni: 

• Hugsar illa um smáatriði

• Flýtir sér mikið og gerir fljótfærnisvillur

• Á erfitt með að halda uppi athygli

• Hvatvísi - eiga erfitt með að bíða og eiga það til að grípa fram í fólki eða ryðjast

• Eiga það til að tala mikið

• Hreyfióróleiki

• Kyrrseta reynist erfið

• Erfitt að hlusta þegar talað er við sig, á það til að detta út

• Á það til að forðast verkefni sem barninu finnst erfið eða krefjandi

• Erfitt með að hafa hljóð

• Erfitt að skipuleggja sig í lífinu og getur orðið yfirþyrmandi þegar mikið er að gerast

• Á það til að truflast mikið og gleyma sér