Yn ôl yr elusen Maint Cymru, mae ardal chwe gwaith maint Cymru o goedwig drofannol yn cael ei dinistrio bob blwyddyn. 

Mae’r ddaear wedi’i hamgylchynu gan nwyon – dyna sy’n creu’r atmosffer yr ydym yn anadlu ynddo.  Mae’n gymysgedd o nwyon gwahanol, gan gynnwys ocsigen, sy’n ein cynnal, a nitrogen sy’n hanfodol i blanhigion dyfu.  Yn ogystal â’r rhain mae nwyon a elwir yn nwyon tŷ gwydr, sy’n cynnwys carbon deuocsid, methan ac anwedd dŵr a rhai nwyon eraill.

Mae nwyon tŷ gwydr yn effeithio ar atmosffer y ddaear fel blanced gynnes – mae crynoadau uwch yn cynhesu tymheredd y ddaear drwy gynnal mwy o egni’r haul a’i ryddhau yn ôl i’r atmosffer. Fel arfer, mae llawer o belydriad yr haul yn cael ei adlewyrchu’n ôl i’r gofod, ond mae nwyon tŷ gwydr yn atal y golau hwn ar y ffordd allan, gan gadw’r gwres o fewn atmosffer y ddaear.  Mae’n gweithio yn yr un ffordd ag y mae tŷ gwydr yn cadw eich planhigion yn gynnes yn ystod y gaeaf. Yn y modd hwn, mae’r effaith tŷ gwydr wedi cefnogi bywyd ar y ddaear am filiynau o flynyddoedd, gan ddarparu’r cynhesrwydd angenrheidiol i fywyd dyfu a ffynnu.  Heddiw, fodd bynnag, mae’r effaith tŷ gwydr allan o reolaeth.

Felly – po fwyaf o nwyon tŷ gwydr yr ydym yn eu hallyrru i’r atmosffer, y cynhesaf fydd pethau ar gyfartaledd, a’r mwyaf y bydd yr hinsawdd yn dechrau newid. Pa mor gyflym ydyn ni’n disgwyl i bethau newid a beth allwn ni ei wneud am hyn?

Yn ogystal â’r creiddiau iâ, gallwn ddefnyddio mathau eraill o dystiolaeth i arsylwi newidiadau yn hinsawdd y ddaear – mae cylchoedd coed, gwaddodion cefnforoedd, riffiau cwrel a chreigiau gwaddodol hefyd yn cyfrannu at gofnod naturiol o hinsawdd y ddaear. Mae pob un ohonynt yn cyfeirio at batrwm o gynhesu cyflym.

Gall y newid hinsawdd deimlo fel her aruthrol heb obaith o’i goresgyn, fodd bynnag fel cymuned ryngwladol, rydym wedi dod at ein gilydd yn y gorffennol i fynd i’r afael â bygythiadau byd-eang: efallai y byddwch yn cofio’r twll yn yr haen osôn a achoswyd gan oeryddion a ddefnyddir yn gyffredin mewn oergelloedd, systemau aerdymheru a rhewgelloedd, a oedd yn gollwng i’r atmosffer ac yn dinistrio’r haen osôn amddiffynnol yn yr atmosffer, gan achosi cyfraddau cynyddol o ganser y croen a phryder eang. Pasiwyd rheoliad ym Montreal ym 1987 i roi’r gorau i ddefnyddio’r cemegau hyn yn raddol, a datblygu dewisiadau eraill. Mae Protocol Montreal, fel y gelwir, yn cael ei ystyried yn un o’r cytundebau amgylcheddol mwyaf llwyddiannus mewn hanes ac yn dempled ar gyfer ysbrydoli polisi hinsawdd heddiw.