โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจังหวัดชัยนาท เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นตามยุทธศาสตร์ราชภัฏสถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม

ข้อมูลทั่วไป

วิสัยทัศน์ :

เมืองเกษตรมาตรฐาน ย่านท่องเที่ยวเพื่อการเรียนรู้
มุ่งสู่สิ่งแวดล้อมสมดุลและสังคมเป็นสุข

คำนิยาม

เมืองเกษตรมาตรฐาน หมายถึง เมืองที่ผลผลิตทางการเกษตรที่มีศักยภาพ มีความปลอดภัย ได้มาตรฐานตามกระบวนการตรวจประเมินของสินค้าเกษตรแต่ละชนิด

ย่านท่องเที่ยวเพื่อการเรียนรู้ หมายถึง การท่องเที่ยวที่มีจุดประสงค์สอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาในชุมชนให้เกิดความยั่งยืน มีการจัดกิจกรรมและท่องเที่ยวที่สอดคล้องและสัมพันธ์กับประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ตลอดจนวิถีชีวิตในชุมชนในเชิงการเรียนรู้

สิ่งแวดล้อมสมดุล หมายถึง ทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ และคุณภาพสิ่งแวดล้อมอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน

สังคมเป็นสุข หมายถึง คนในสังคมมีสุขภาพดี มีความรู้หรือโอกาสทางการศึกษาเท่าเทียมกัน ครอบครัวอบอุ่นมีอาชีพและรายได้มั่นคง ชุมชนเข้มแข็ง มีความปลอดภัยในชีวิต และทรัพย์สิน

ตราประจำจังหวัดชัยนาท

ประกอบด้วย : รูปธรรมจักรรองรับด้วยพญาครุฑเบื้องหลังเป็นแม่น้ำและภูเขา

รูปพระธรรมจักร : สัญลักษณ์รูปธรรมจักรที่ฝ่าพระหัตถ์ข้างขวาของหลวงพ่อธรรมจักร (พระพุทธรูปปางห้ามญาติ) ที่ประดิษฐานอยู่ ณ บริเวณวัดธรรมามูล วรวิหาร (พระอารามหลวง) ตั้งอยู่บนไหล่เขาธรรมมามูลที่ชาวชัยนาท มีความศรัทธาเคารพนับถือ เป็นพระสำคัญประจำเมืองชัยนาท

รูปพญาครุฑ : มีความหมายว่า “แม้นแต่พญาครุฑศักดานุภาพก็ยังซาบซึ้ง ในพระธรรมจักรอันเป็นสัญลักษณ์สูงสุดของพระศาสนา”

แม่น้ำและภูเขา : เพื่อแสดงให้เห็นสภาพทางภูมิศาสตร์ของจังหวัดชัยนาท

ธงประจำจังหวัดชัยนาท

ดอกไม้ประจำจังหวัด ชื่อดอกไม้
ดอกชัยพฤกษ์

ต้นไม้ประจำจังหวัด ต้นมะตูม

คำขวัญประจำจังหวัด :

หลวงปู่ศุขลือชา เขื่อนเจ้าพระยาลือชื่อ
นามระบือสวนนก ส้มโอดกขาวแตงกวา

หลวงปู่ศุข ลือชา หมายถึง พระครูวิมลคุณากร (ศุข) พระเกจิอาจารย์ชื่อดัง เป็นที่เคารพสักการะของชาวชัยนาทและชาวไทยทั่วประเทศ ว่าทรงวิทยาคุณสูงส่งในทุก ๆ ด้าน มีเมตตามหานิยมสูง อีกทั้งเป็นพระอาจารย์ของสมเด็จกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์

เขื่อนเจ้าพระยา ลือชื่อ หมายถึง เขื่อนเจ้าพระยา เป็นเขื่อนแห่งแรกของประเทศไทยเป็นเขื่อนทดน้ำที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ให้ประโยชน์กว้างขวางในด้านเกษตรกรรม เศรษฐกิจ และการป้องกันอุทกภัย

นามระบือ สวนนก หมายถึง สวนนกจังหวัดชัยนาท มีกรงนกที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียมีนกนานาชนิด มีหุ่นฟางนกจัดแสดงให้ชมตลอดปี เป็นสถานที่จัดงานมหกรรมหุ่นฟางนก

ส้มโอดก ขาวแตงกวา หมายถึง ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา ซึ่งเป็นส้มโอที่มีรสชาติดีที่สุด มีต้นกำเนิดที่อำเภอ มโนรมย์ จังหวัดชัยนาท ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ชาวบ้านได้นำส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวาถวายพระองค์ท่านเมื่อคราวที่พระองค์เสด็จประพาสเมืองชัยนาท เมื่อปี พ.ศ. 2449 ทรงตรัสชมว่า เป็นส้มโอที่อร่อยมาก จึงเป็นที่เลื่องลือ และขยายพันธุ์ไปปลูกกันแพร่หลายทั้งจังหวัด แม้จะได้นำไปปลูกที่จังหวัดอื่นจะไม่อร่อยเหมือนปลูกที่จังหวัดชัยนาท ด้วยเหตุที่ลักษณะของดินแตกต่างกัน

ชัยนาท แปลตามศัพท์มีความหมายว่า ชัยชนะที่มีเสียงบันลือ เป็นเมืองโบราณเมืองหนึ่ง ตัวเมืองเดิมอยู่บริเวณฝั่งขวาแม่น้ำเจ้าพระยาที่ปากคลองแพรกศรีราชาใต้ปากลำน้ำเก่า ตั้งขึ้นหลังเมืองพันธุมวดี (สุพรรณบุรี) เป็นเมืองหน้าด่านของกรุงสุโขทัย สร้างในสมัยพญาเลอไทแห่งกรุงสุโขทัย ระหว่าง พ.ศ. 1860 - 1879 เมือง ๆ นี้จึงได้ชื่อว่า เมืองแพรก หรือเมืองสรรค์ มีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านทางใต้ เมื่อกรุงสุโขทัย เสื่อมอำนาจลง เมืองแพรกได้กลายเป็นเมืองหน้าด่านทางตอนเหนือของกรุงศรีอยุธยา ต่อมาได้เกิดชุมชนใหม่ไม่ไกลจากเมืองสรรค์ มีเจ้าสามพระยาเป็นผู้ครองเมือง

ซึ่งต่อมาได้ขึ้นครองกรุงศรีอยุธยา ทรงพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 เมืองที่เกิดขึ้นใหม่นี้เป็นเมืองใหญ่ มีชื่อว่า ชัยนาท ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ย้ายตัวเมืองจากบริเวณแหลมยางมาตั้งตรงฝั่งซ้ายแม่น้ำเจ้าพระยา ส่วนเมืองสรรค์นั้นเสื่อมลงเรื่อย ๆ เพราะผู้คนอพยพมาอยู่ที่ชัยนาท เป็นส่วนใหญ่ในที่สุดก็กลายเป็นเพียงอำเภอหนึ่งของชัยนาทเท่านั้น ชัยนาทเป็นเมืองยุทธศาสตร์ที่สำคัญเคยใช้เป็นที่ตั้งทัพรับศึกพม่าหลายครั้ง และมีชัยทุกครั้งไป จึงเป็นที่มาของชื่อ เมืองชัยนาทแห่งนี้ นอกจากชัยนาทจะเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์มายาวนาน แต่ปัจจุบันชัยนาทก็มีชื่อเสียงและมีสินค้าด้านหัตถกรรมการจักสาน การปั้น การทอ การทำ เครื่องเบญจรงค์ ที่มีฝีมือประณีต รูปแบบทันสมัย ราคาย่อมเยา มีตลาดการจำหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศโดยฝีมือของชาวบ้านกลุ่มต่าง ๆ อีกด้วย