ผ้าหมักโคลนบ้านนาต้นจั่น เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวบ้านที่นำผ้าที่ทอแล้วมาหมักโคลนหนึ่งคืนและนำไปซักจนกว่าน้ำจะใสสะอาดจากนั้นนำไปย้อมทับด้วยสีตามที่ต้องการ ลักษณะเด่นของการหมักโคลนจะทำให้ผ้านิ่มและสีผ้ามีความเป็นเอกลักษณ์และสวยงามและเมื่อนำไปสวมใส่แล้วจะรู้สึกสบายจึงเป็นที่นิยมของผู้ที่รักการสวมใส่ผ้าไทย

ความเป็นมา

มีต้นกำเนิดที่บ้านนาต้นจั่น ต.บ้านตึก อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย จากการบอกเล่าสืบต่อกันมาผ้าหมักโคลนเกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สังเกตได้ว่าเมื่อออกไปทำไร่ ทำนา ชายผ้าถุงที่ถูกกับดินโคลนเมื่อนำมาซักล้างและนำกลับมาใช้ใหม่พบว่าเนื้อผ้ามีความนิ่ม และจากการวิเคราะห์ในทางวิทยาศาสตร์สาเหตุที่ผ้านิ่มนั้นเพราะในดินโคลนมีส่วนประกอบของธาตุเหล็กเส้นใยผ้าที่สัมผัสกับดินโคลนจะมีการขยายตัว ส่งผลให้เนื้อผ้า

มีความนิ่ม ส่วนดินโคลนที่ใช้ในการหมักนั้นหาได้จาก บึง หนองน้ำ ท้องนา หลังหมักโคลนไว้หนึ่งคืนนำผ้าที่หมักโคลนไปซักน้ำจนกว่าจนน้ำจะใสสะอาดแล้วจึงย้อมทับด้วยสีตามต้องการ

กรรมวิธีในการผลิต

กระบวนการทำผ้าหมักโคลนสุโขทัยเริ่มจากการย้อมเส้นฝ้ายขาวด้วยคราม ใช้เวลาหลายชั่วโมงให้สีติดดี จากนั้นนำไปผึ่งแดด ซักออก แล้วทอตามลวดลายเอกลักษณ์ของผ้าทอบ้านนาต้นจั่น เช่น ลายขิด ลายดอกพิกุล เสร็จแล้วนำผ้าทอหมักในโคลนที่ผสมกับน้ำและเกลือหนึ่งคืน ซักให้สะอาด ผึ่งแห้ง แล้วเข้าสู่กระบวนการย้อมสีธรรมชาติ เช่น สีเขียวจากใบสะเดา สีเหลืองอมเขียวจากแก่นขนุน โดยเติมเกลือกันสีตก ใช้เวลาย้อมประมาณชั่วโมงครึ่ง พร้อมเติมผงซักฟอกกันหดตัว

วัตถุดิบต่างๆ ในการผลิต ผ้าหมักโคลนและการย้อมสี

ขั้นตอนการย้อมสี

ผ้าหมักโคลนบ้านนาต้นจั่นที่ทำเสร็จ

วิดีทัศน์จาก : ท่องเที่ยวสะดุดตา sadoodta (@Sadoodta)
เรื่อง ชมการทำผ้าหมักโคลน สุโขทัย (Visit Mud fabric production)

Page updated

Report abuse