อำเภอสูงเม่นในอดีต

อำเภอสูงเม่นตั้งอยู่ที่บ้านสูงเม่น ท้องที่ลำน้ำแม่พวก เดิมเรียกชื่อเป็น อำเภอแม่พวกเรียกตามลำน้ำที่ตั้ง ในปี พ.ศ. 2445ทางราชการได้แบ่งตำบลออกจากอำเภอเมืองแพร่ จำนวน 17 ตำบล และยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอ เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2446 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ตั้งที่ทำการอยู่บ้านสูงเม่น หมู่ที่ 6 ตำบลสูงเม่น โดยมีหัวหน้าอำเภอเรียกว่า “นายแขวง”มีพระยาสุริยะภักดี ครองตำแหน่งนายแขวงคนแรก ต่อมาเมื่อ ปีพ.ศ. 2460ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อจาก“อำเภอแม่พวก” เป็น “อำเภอสูงเม่น” และได้ย้ายที่ตั้งมาอยู่ หมู่ที่ 3 ตำบลสูงเม่น โดยได้สร้างอาคารที่ว่าการอำเภอสูงเม่น เพื่อให้บริการประชาชน จนกระทั่งปี พ.ศ.2539 เมื่อมีส่วนราชการเพิ่มขึ้น กรมการปกครองได้จัดสรรงบประมาณในการก่อสร้างอาคารเฉลิมพระเกียรติฯที่ว่าการอำเภอสูงเม่น ในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชรัชกาลที่ 9 ฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี เปิดให้บริการเป็นศูนย์กลางการบริหารราชการ เพื่อให้บริการและบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้กับประชาชนชาวอำเภอสูงเม่น จนถึงปัจจุบันโดยมีนายอำเภอเป็นหัวหน้าปกครองบังคับบัญชา

คำว่า “สูงเม่น”ไม่ปรากฏว่ามีผู้ใดจัดทำประวัติไว้เป็นหลักฐาน เพียงแต่ได้รับทราบจากคำบอกเล่าจากบุคคลผู้ที่รู้ บอกว่าสถานที่ตั้งวัดสูงเม่นเดิมเป็นป่าไม้พงไพรหนาแน่น เป็นที่ชุมนุมของสัตว์ชนิดหนึ่ง คือ เม่น ได้มาชุมนุมอาศัยอยู่ ต่อมาบ้านเมืองได้เจริญขึ้น ป่าแห่งนี้ได้ถูกแผ้วถาง ราษฎรได้ใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันเป็นหมู่บ้านพร้อมกับได้สร้างวัดขึ้นชื่อ “วัดสูงเม่น ด้วยเหตุดังกล่าวทางราชการจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอแม่พวก มาเป็น อำเภอกสูงเม่น แต่คำว่า สูงเม่น เพี้ยนเสียงและรูปอักษาทางภาษไทยกลางที่เขียนขึ้นมาตามความเข้าใจของทางราชการในสมัยนั้น ซึ่งถ้าเขียนตามหลักการอ่านการเขียน และความหมายทางภาษาล้านนาแล้ว “สูงเม่น” จะต้องเขียนเป็น “สุ่งเหม้น” โดยคำว่า “สุ่ง” แปลว่า รู และ “เหม้น” แปลว่า“ตัวเม่น”

อำเภอสูงเม่นในปัจจุบัน

ในสภาพปัจจุบัน อำเภอสูงเม่นได้มีการพัฒนาและเจริญขึ้นในทุกด้านตามสภาพของเศรษฐกิจสังคม การเมืองการปกครอง เป็นอำเภอหนึ่งที่มีความสำคัญในด้านการคมนาคมซึ่งเป็นอำเภอที่เป็นเส้นทางผ่านจากจังหวัดอุตรดิตถ์ไปสู่จังหวัดภาคเหนือตอนบน คือ จังหวัดแพร่ น่าน พะเยา และเชียงราย ปัจจุบันมีการพัฒนาถนนสายหลักที่ผ่านอำเภอสูงเม่น คือ ถนนยันตรกิจโกศล เป็นถนนมาตรฐานแบบคู่ขนาน อำเภอสูงเม่น จึงนับว่าเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพในการพัฒนาค่อนข้างสูง โดยมีพื้นที่ ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดแพร่ห่างจากตัวจังหวัดแพร่ ประมาณ 11 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 367 ตารางกิโลเมตร มีแม่น้ำยมไหลผ่านทางทิศตะวันตกของอำเภอ

คำขวัญอำเภอสูงเม่น

คำขวัญเดิม

เมืองคัมภีร์โบราณที่ประดิษฐานพระธาตุเนิ้ง แอ่วชมเพลินผลิตภัณฑ์ไม้สัก งามยิ่งนักอ่างแม่มาน

พัฒนางานสามัคคี เสื้อผ้าดีหม้อห้อม อ่อนน้อมมีวัฒนธรรม นามเลิศล้ำเมืองสูงเม่น

ต่อมา อำเภอสูงเม่น ได้เปลี่ยนคำขวัญประจำอำเภอใหม่ โดยให้ประชาชนทั่วไปมีส่วนร่วมในการกำหนดคำขวัญประจำอำเภอ และประกาศใช้คำขวัญใหม่ ตั้งแต่ ปี พ.ศ.2556 เป็นต้นมา

คำขวัญใหม่

“สูงเม่นถิ่นตำนาน คัมภีร์ใบลานล้ำค่า บูชาพระธาตุเนิ้งคู่บ้าน

ตากธรรมงานประเพณี ผลิตภัณฑ์ดีไม้สัก อนุรักษ์อ่างแม่มาน”

อ่างแม่มาน