باستان شناسی چیست؟ - ? Archaeology

معرفی باستان شناسی

باستان­ شناسی، نظامی (As a Discipline) برای شناخت انسان از رهگذر فرهنگ و با واسطۀ فرهنگ است. در باستان­ شناسی، انسان در رتبه دوم و به عنوانِ سازنده و سازمان­دهنده فرهنگ مد نظر قرار می گیرد. در این نظام پژوهشی-آموزشی، فرهنگ، وجه تمایز انسان از دیگر موجودات بوده و دو وجه ملموس (Tangible) و غیر ملموس (Intangible) دارد.

زمان، مکان و ماده چارچوب­های شناخت باستان ­شناسانه هستند. فرهنگ در معنای باستان­ شناختی آن با انسان ها عینّت (Objectivity) و فعلیت (Subjectivity) می یابد و عاملیت (Agency) انسان­ها در آن نمود دارد. موضوع باستان­ شناسی با فرهنگ انسان و انسان به عنوان سازنده و سازمان دهندۀ فرهنگ مرزبندی می شود. آنچه در ارتباط با این موضوع (فرهنگِ انسان و فاعل آن) است، در گستره شناخت باستان شناسانه قرار می گیرد.

آثار و کم و کیف آنها، از جمله سرگذشت­شان در فرایند زمان و ظرف مکان برای باستان­ شناس تعیین کننده اند. داده­ های باستان شناختی (Archaeological Visibility) در بافت­ها (Contexts) و چشم اندازهای طبیعی و فرهنگی­شان(Natural and Cultural Landscape) برای باستان­ شناس موضوعیت دارند. بکارگیری نظریه­ ها و روش­ها (Theory and Methods ) در باستان­ شناسی محدودیتی ندارد و متناسب با داده ­ها در پیوند با بافت­ها و چشم­ اندازهای طبیعی و فرهنگی انتخاب، ارزیابی و مدیریت می شوند.

اصالت (Originality) و برگشت ناپذیری دست افزارها (Artifacts) بافت ها و چشم انداز های باستان­ شناختی به عنوان منابع فرهنگی (Cultural Resource)، تعهد «جامعه باستان­ شناسی ایران» در قبال حفاظت و صیانت از آنها را پدید می آورد. تعهدی مبتنی بر تخصص که فراتر از مرزهای سیاسی و جغرافیایی ایران زمین است. چراکه آثار یاد شده میراثی متعلق به بشریت در گذشته، حال و آینده هستند.