MỘT SỐ VẤN ĐỀ TIẾP CẬN XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH DUNG TÍCH MÔI TRƯỜNG

Mở đầu

Như đã nói trong [7],  trên quan điểm sử dụng hợp lý tài nguyên môi trường và phát triển bền vững, chúng ta phải dự tính được tốc độ gia tăng ô nhiễm môi trường nền trong những khoảng thời gian dài, chẳng hạn trong suốt giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đổi lại sự phát triển kinh tế xã hội, phát triển sản xuất công nghiệp, chúng ta cho phép phông môi trường sẽ bị ô nhiễm như thế nào so với các tiêu chuẩn cho phép.

Muốn thế, trước hết chúng ta phải xác định được dự trữ chịu tải môi trường – một dạng tài nguyên đặc biệt. Từ đó xác định xem chiến lược sử dụng dự trữ tài nguyên hạn chế đó ra sao. Yêu cầu chung là sử dụng dự trữ đó một cách dè sẻn, không lạm dụng dự trữ đó cho những mục tiêu ngắn hạn. Ví dụ, với tốc độ phát triển kinh tế xã hội (tức là gia tăng nguồn thải và đa dạng hóa nguồn thải) hiện nay, trong vòng 20-30 năm nữa, phông môi trường của ta chỉ được tăng khoảng 15-20% tiêu chuẩn cho phép.

Đây là vấn đề mang tính chiến lược.

Trong đánh giá tác động môi trường, trong qui hoạch phát triển hạ tầng đô thị và các khu công nghiệp, chúng ta phải tích hợp vấn đề sử dụng hợp lý tài nguyên môi trường sao cho một mặt, đảm bảo các tiêu chuẩn chất lượng các môi trường cấu thành, đảm bảo điều kiện phục hồi và tái tạo các tài nguyên môi trường cho phát triển bền vững, mặt khác tạo được cơ chế quản lý phát thải một cách chủ động và cơ chế cấp phép phát thải.

Nhiều nước chưa có phương pháp đánh giá chính thống dạng tài nguyên đặc biệt này. Nhiều nước lại coi tài nguyên này cùng phương pháp xác định chúng là một trong những bí mật không công bố nhưng đã có nhiều ứng dụng triển khai trong sử dụng chúng.

Các phương pháp tiếp cận xây dựng phương pháp xác định dung tích môi trường khá phong phú và là những nội dung mang tính học thuật phức tạp và khó khăn. Chẳng hạn, chỉ riêng danh mục các chất gây ô nhiễm không khí hiện nay có tới khoảng 1700 chất. Xác định khả năng chịu tải ô nhiễm của môi trường không khí trong giới hạn an toàn môi trường đối với danh mục này cũng đòi hỏi khối lượng nghiên cứu cơ bản, kiểm chứng và triển khai khá lớn. Ấy là chưa kể tới sự chuyển hóa tác nhân ô nhiễm giữa các môi trường thành phần.

Trong tình hình đó, theo tôi cần phải có một chương trình riêng, tập trung tài lực để giải quyết dần vấn đề này cũng như các vấn đề liên quan bậc một tới phát triển bền vững. Làm điều này vì lợi ích lâu dài của quốc gia và cũng góp phần phát triển hội nhập trong giai đoạn hiện nay.

Viết bài này, tôi nghĩ có thể góp phần giải đáp mấy câu hỏi sau:

1. Dung tích môi trường là gì?

2. Tại sao lại phải xác định dung tích môi trường vào giai đoạn này?

3. Những vấn đề gì cần lưu ý trong xây dựng phương pháp xác định dung tích môi trường?

Các cụm từ quan trọng: Thế năng chuyển hóa của môi trường, giới hạn an toàn môi trường, mật độ tập trung tải môi trường, dung tích thế năng môi trường, dung tích chuẩn, dung tích môi trường biến động, dung tích tới hạn.

_____________________________________

Xem trong file đính kèm !!

Bạn đọc có thể tham khảo bản tiếng Nga và lời nhận xét của GS.TSKH.Kokin