Poznać przeszłość...

Wprowadził do codziennego życia środki profilaktyczne (higienę, dietę), które miały zapobiegać chorobom. Zwalczał wszelkie nieracjonalne zabobony i przesądy na tematy chorób. Twierdził, że klimat i środowisko wpływa na stan zdrowia i kondycję człowieka. Do dziś określenie twarz Hipokratesa jest uznawane za oznakę zbliżającej się śmierci. Nazywa się go Ojcem Medycyny.

Stworzył wiele pojęć, które do dziś są używane:

• rak

• diagnosis (rozpoznanie)

• prognosis (rokowanie)

• therapia (leczenie)

• epidemia

Wyróżnił on w organizmie człowieka cztery soki (“humory”, płyny):

• żółć

• krew

• czarną żółć

• śluz zwierzęcy

Jeśli zaburzyła się między nimi równowaga dochodziło do tzw. patologii humoralnej. Miała być ona wtedy przyczyną określonego typu temperamentu: przewaga żółci - choleryczny, przewaga krwi - sangwiniczny, przewaga czarnej żółci - melancholiczny, przewaga śluzu zwierzęcego - flegmatyczny.

Stworzy przysięgę, którą muszą składać lekarze do dzisiejszych czasów, nazywa się ona dlatego Przysięgą Hipokratesa - [Świstoklik]

W średniowieczu doszło do zacofania i odstąpienia od poglądów wyznawanych w czasach starożytnych. Wszystko było podporządkowane Bogu. Zielarstwo mimo zastojów w naukach w owym czasie, było jedną z niewielu dziedzin, która i tak się rozwijała mimo powolnego tempa. W tamtych czasach często w medycynie rządziły zabobony i mity na temat chorób. Zielarstwem w tym czasie zajmowały się głównie znachorki i babcie - zielarki, które to swoją wiedzę przekazywały z pokolenia na pokolenie (ustnie).

W czasie późnego średniowiecza do Europy przybyła dżuma. Była ona niezmiernie okrutna dla zwykłej ludności i tylko nieliczne rejony starego kontynentu (m.in. okolice Krakowa - funkcjonuje tam do dzisiejszych czasów Opactwo Benedyktynów w Tyńcu) zdołały jej uniknąć.

Opat Gosbert sporządził w IX wieku plan klasztornego kompleksu, w którym znajdowała się m.in. ogród zielarski, szpital, mieszkanie dla lekarza oraz specjalne miejsce do przechowywania ziół.

W dobie renesansu zielarstwo zaczęło rozwijać się szybciej i przestało być głównie domeną zakonników. Pojawiać się zaczęli różnego typu osoby jak: aptekarze, "łowcy ziół", olejkarze, lekarze - botanicy. Wśród lekarzy - botaników popularni byli Polacy m.in. Marcin z Urzędowa, Jan Stańko i Szymon Syreński.

Czas renesansu to także czas wielkich odkryć kontynentalnych i kolonizacji. Wyprawy Hiszpanów i Portugalczyków (a później także Francuzów i Anglików) przyczyniły się do odkrycia nowych gatunków roślin na świecie, a także nowej wiedzy botaniczno - medycznej.

W czasach średniowiecza znachorzy zdobyli niewiarygodnie dużą popularność wśród miejscowej ludności. Było to głównie spowodowane brakami w profesjonalnej medycynie, nikt nie znał wtedy chociażby podstaw medycyny i pojawiło się wtedy dużo pseudo - lekarzy, którzy powoływali się na swoje rzekomo magiczne umiejętności. Ich sposoby "leczenia" przekazywane były z pokolenia na pokolenie.

Znachorzy w owych czasach zajmowali się dosłownie wszystkim od doradzania chłopom, poprzez wytwarzanie mikstur leczniczych, a kończąc na najzwyklejszym leczeniu.

Zatem można pomyśleć jakim cudem wiedza o ziołolecznictwie przetrwała, otóż dzięki zakonnikom, którzy skrupulatnie ją spisywali dotrwała do dziś. Oni też jako jedyni w miarę profesjonalni lekarze prowadzili szpitale, które patrząc na ówczesne czasy nie były wcale sterylne, ludzie nie zdawali sobie sprawy z istnienia bakterii, a co dopiero do chorób przenoszonych przez krew, więc o zakażenie nie było trudno. Najczęściej do szpitali trafiały osoby już w naprawdę ciężkim stanie. Szpitale w tych czasach były swoistymi "przedsionkami śmierci".

Mimo całej krytyki znachorów dokonali oni dość dobrej rzeczy, mianowicie podczas swojej pracy oznaczali oni rośliny odpowiednimi symbolami. Owe oznakowanie symbolami polega na przypisaniu danego koloru czy też kształtu rośliny do dobroczynnego działania na daną dolegliwość (np. kwiaty o żółtej barwie przeciwdziałają żółtej cerze, jeśli ktoś cierpi na żółtaczkę; czerwone liście lub korzenie stosowane są na leczenie ran i innych dolegliwości związanych z krwawieniem; fioletowe płatki roślin dobrze działają na stłuczenia oczywiście w formie okładów; liście w kształcie serca dobrze działają na serce; łodyga aloesu na żyły i ich udrażnianie).

Po średniowieczu rozwój zielarstwa gwałtownie zwiększył tempo swojego rozwoju m. in. dzięki wynalezieniu druku z czym wiązało się spopularyzowanie zielników, recept leczniczych itp.

W XIX wieku wielki rozwój w naukach przyrodniczych spowodował duży zwrot w zielarstwie, a było to konsekwencją odkrycia składów chemicznych roślin leczniczych, których używali w przeszłości nasi przodkowie oraz przez rozwój badań fitochemicznych, które zapoczątkowały proces wyodrębniania z ziół substancji czynnych.

Jedną z wielkich prób w przeszłości, była próba izolacji materiału zawierającego związki chemiczne z właściwościami leczniczymi. Pierwszą z osób, które się tego podjęły był aptekarz Carl Scheele.

Polacy w tym okresie wcale nie byli gorsi. W połowie XIX wieku niejaki Napoleon Ignacy Rafał Czerwiakowski (lekarz i botanik) wyróżnił się w popularyzacji roślin leczniczych. Wydał on książkę "Botanika lekarska do wykładów oraz dla użycia lekarzy i aptekarzy", który w jego czasach uważano za wspaniały podręcznik do ziołolecznictwa.

W XX wieku, dalszy rozwój chemii i nowe odkrycia (m.in. wynalezienie antybiotyków), doprowadził do spadku zainteresowania ziołolecznictwem. Praktykowanie ziołolecznictwa uważano wtedy wręcz za objaw zacofania. Na szczęście ta sytuacja nie trwała długo, u schyłku XX wieku ziołolecznictwo wróciło do łask.