8. Kỹ năng Tự lập (19 bài)

Tự lập, tự ăn, 0 -1 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 0 -1 TUỔI

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Cầm và ăn những thức ăn có hình dạng ngón tay không trợ giúp.

Dụng cụ: Thức ăn hình dạng ngón tay như xúc xích, bánh mì, cá rốt chín, được cắt thành khoanh đủ lớn để cầm dễ dàng.

Tiến trình:

- Cho trẻ ngồi vào ghế cao và đặt trước mặt trẻ một số lượng nhỏ thức ăn có dạng ngón tay mà bạn biết là trẻ thích. Bạn đảm bảo là trẻ quan sát bạn và bạn lượm từ từ một miếng thức ăn đưa về phía miệng của bạn. Bạn làm cử chỉ quá đáng để chỉ thức ăn này rất ngon. Cho trẻ hiểu là trẻ cũng phải làm như vậy.

- Nếu trẻ không bắt chước bạn hoặc không chơi với thức ăn, bạn hướng dẫn bàn tay trẻ cùng lúc bạn làm mẫu với bàn tay kia để trẻ bắt chước. Chú ý tất cả những cử động phải được chỉ dẫn rõ ràng và cho trẻ chú ý vào bàn tay của bạn trong lúc làm mẫu.

- Khen trẻ mỗi khi trẻ ăn dù nhờ vào sự trợ giúp của bạn. Cố gắng phát hiện những thức ăn dạng ngón tay mà trẻ thích và những thức ăn dạng ngón tay mà trẻ luôn từ chối. Bài tập này sẽ dễ dàng hơn nếu nó được thực hiện với những thức ăn mà trẻ muốn ăn. Từ từ khả năng vận động tinh của trẻ tiến bộ, bạn giảm dần kích thước của thức ăn.

Tự lập, tự ăn, 0 -1 tuổi

Mục đích: Uống bằng tách.

Mục tiêu: Cầm tách bằng hai tay và đưa gần đến miệng.

Dụng cụ: Tách lớn bằng nhựa nhẹ, nước trái cây được ưa thích.

Tiến trình:

- Bạn cầm tách cho trẻ uống nhưng trẻ không muốn tự sờ vào cái tách. Trẻ ghét tất cả sự thay đổi. Tuy nhiên bạn phải thay đổi từ từ sao cho trẻ có thể chấp nhận sự thay đổi đó mà không bị xáo trộn. Bạn trải qua những giai đoạn sau, đi dần từ giai đoạn này đến giai đoạn kia khi bạn thấy trẻ chấp nhận sự thay đổi.

+ Giai đoạn 1: Bạn đứng phía sau trẻ, cầm tách trong hai bàn tay bạn và đưa tách lên miệng trẻ.

+ Giai đoạn 2: Bạn đứng phía sau trẻ, đặt hai bàn tay trẻ lên tách và hai bàn tay bạn lên hai bàn tay trẻ và bạn đưa tách lên.

+ Giai đoạn 3: Cũng như giai đoạn 2 nhưng bạn cầm hai cổ tay trẻ để củng cố sự cầm nắm.

+ Giai đoạn 4: Giảm sự cầm nắm cổ tay trẻ chỉ vừa đủ để cho trẻ niềm tin nhưng việc chính là trẻ cầm tách.

+ Giai đoạn 5: Giảm dần sự trợ giúp của bạn chỉ tiếp xúc nhẹ ở cánh tay để nhắc nhở trẻ những gì trẻ phải làm.

Tự lập, tự ăn, 1 - 2 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 0 -1 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Ăn bằng cách dùng muỗng không rơi vãi nhiều.

Dụng cụ: Muỗng.

Tiến trình:

- Khi trẻ đã học xúc thức ăn và giữ thức ăn trong muỗng (xem bài tập 98), trẻ sẵn sàng bắt đầu sử dụng muỗng để ăn một cách độc lập.

- Khi trẻ dùng muỗng học ăn, bạn chuẩn bị những thức ăn trẻ thích và thức ăn đó dễ giữ lại trên muỗng như khoai tây nghiền, thạch, kem.

- Bạn đưa cho trẻ cái muỗng và để nhẹ bàn tay bạn trên bàn tay trẻ. Hướng dẫn trẻ ấn muỗng vào thức ăn và đưa muỗng lên từ từ về phía miệng trẻ.

- Sau mỗi thìa bạn khen trẻ đã “ăn giỏi”. Giảm dần sự kiểm soát của bạn trên bàn tay trẻ, trước tiên giảm áp lực bàn tay bạn trên bàn tay trẻ, sau đó bạn cầm cổ tay rồi cánh tay trước, cuối cùng bỏ sự cầm nắm hoàn toàn.

- Lặp lại bài tập với nhiều thức ăn khác nhau cho tới khi bạn đưa cho trẻ cái thìa để trẻ ăn không cần sự trợ giúp.

Tự lập, tự ăn,1 - 2 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 0 -1 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 0 - 1 TUỔI

XÃ HỘI HÓA, ĐỘC LẬP, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng tự ăn một cách độc lập và ngồi đúng vào bàn.

Mục tiêu: Ăn bằng muỗng một cách độc lập và đúng.

Dụng cụ: Muỗng.

Tiến trình:

- Trong bữa ăn bạn chỉ để những thức ăn mà không dùng được với ngón tay.

- Khi trẻ ngồi vào bàn, bạn đừng đặt liền dĩa trước mặt trẻ.

- Bạn ngồi xuống, nắm bắt sự chú ý của trẻ và nói “Chúng ta dùng muỗng để ăn”.

- Bạn cầm muỗng của bạn và với cử chỉ quá đáng, ấn từ từ thìa của bạn vào thức ăn và đưa muỗng lên miệng của bạn, lặp lại “Chúng ta dùng muỗng để ăn”.

- Bây giờ, bạn đặt dĩa trước mặt trẻ, đặt thìa vào tay trẻ và bạn hướng dẫn từng muỗng.

- Giảm dần sự kiểm soát của bạn trên bàn tay trẻ cho tới khi trẻ điểu khiển được cái muỗng.

- Nếu trẻ thử sử dụng ngón tay của trẻ, bạn dời dĩa của trẻ vào giữa bàn và nói “Không, chúng ta dùng muỗng để ăn”. Chỉ lại một lần nữa cách dùng muỗng bằng cách ấn từ từ thìa của bạn vào thức ăn và đưa muỗng lên miệng của bạn.

- Trả lại cái dĩa cho trẻ và đặt muỗng lại vào tay trẻ. Nếu trẻ sử dụng muỗng, bạn cười và nói “Con ăn giỏi”.

- Nếu trẻ lại dùng ngón tay, thì bạn lại cất dĩa của trẻ. Mỗi lần trẻ thử sử dụng ngón tay, bạn cất dĩa của trẻ trong một phút, chỉ cho trẻ cách sử dụng muỗng và trả lại dĩa cho trẻ và đặt muỗng vào tay trẻ.

- Tiến trình này cho trẻ hiểu rằng nếu trẻ muốn ăn trẻ phải dùng thìa. Vậy điều quan trọng là dùng những thức ăn mà trẻ thích.

- Để đạt những kết quả tốt, bạn không nên cho phép trẻ ăn vội trong những bữa ăn khá dài mà trẻ chưa làm chủ công dụng của muỗng. Chương trình này phải luôn luôn được áp dụng một cách thích hợp.

- Nếu trong vài trường hợp, ta cho phép trẻ ăn với ngón tay và không được trong những trường hợp khác, trẻ sẽ nản lòng và cảm thấy lúng túng. Vậy bữa ăn toàn vẹn gồm có những thức ăn mà trẻ phải ăn với muỗng để cho bài học trở nên hữu hiệu.

Tự lập, tự ăn,1 - 2 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC,1 - 2 TUỔI

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Uống bằng cái ca (ly) được cầm với hai tay không đổ.

Dụng cụ: Cái ca (ly) không bể.

Tiến trình:

- Cho trẻ ngồi vào bàn và bạn ngồi đối diện với trẻ. Bạn cho trẻ cái ca và để cho trẻ chơi với cái ca trong vài giây để trẻ làm quen cách cầm ca. Sau đó bạn cầm cái tách và chỉ cho trẻ cách cầm cái ca bằng hai bàn tay.

- Bạn đặt bàn tay trẻ xung quanh cái ca vào đúng vị trí và khen trẻ. Bạn đưa cái ca từ từ lên miệng bạn và sau đó để cái ca lại trên bàn. Rồi bạn đưa tách từ từ lên miệng trẻ và để cái ca lại trên bàn.

- Khi trẻ bắt đầu cảm thấy thoải mái lúc cầm cái ca, bạn đổ vào ca một số lượng rất ít chất lỏng. Từ bàn tay bạn cầm chắc tay trẻ trên cái ca, bạn đưa từ từ ca lên miệng bạn. Bạn nói “uống” và nghiêng nhẹ cái tách để uống một ngụm chất lỏng. Sau đó bạn để tách trên bàn.

- Bạn đưa từ từ cái ca lên môi trẻ và nói “uống”. Bạn nghiêng nhẹ cái ca để cho số lượng nhỏ chất lỏng chảy lên môi trẻ. Nếu đó là chất lỏng mà trẻ thích, trẻ sẽ mở miệng để uống. Bạn để từ từ cái ca trên bàn. Bạn gỡ bàn tay trẻ khỏi cái ca và nói “uống ngon”.

- Khi trẻ bắt đầu cảm thấy thoải mái lúc uống bằng cái ca với sự trợ giúp của bạn, bạn loại giai đoạn mà bạn đưa cái ca lên môi bạn.

- Bạn giảm dần sự kiểm soát của bạn vào bàn tay trẻ, lúc đầu để trẻ tự đặt cái ca trên bàn, sau đó để trẻ uống một mình, và sau cùng để trẻ cầm cái ca và làm bài tập một mình.

- Lúc đầu bài tập, trẻ sẽ làm đổ. Bạn đừng để ý. Tất cả các bực mình mà bạn biểu lộ sẽ rõ rệt đối với trẻ. Trong lúc làm bài tập, bạn đừng ngưng lại để lau chùi những gì đã đổ. Trẻ cần sự liên tục để đạt được thói quen.

Tự lập, tự mặc quần áo, 1 - 2 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Tự cởi quần áo một cách độc lập.

Mục tiêu: Cởi vớ chân không trợ giúp.

Dụng cụ: Vớ chân loại lớn, chai hoặc hũ được đậy kín.

Tiến trình:

- Bạn bắt đầu sử dụng chiếc vớ chân loại lớn đàn ông và một cái hũ hoặc một cái chai có thể đậy lại (tốt nhất bằng nhựa). Bạn bảo đảm rằng trẻ quan sát bạn và bạn bỏ bánh kẹo vào trong chai như là một hột đậu phọng hoặc viên kẹo, đậy nắp lỏng lẻo. Sau đó kéo chiếc tất ở phía trên hũ (xem bài tập 103).

- Bạn cầm bàn tay trẻ và giúp trẻ kéo chiếc vớ chân ra khỏi chai. Sau đó giúp trẻ tìm sự ngạc nhiên.

- Lặp lại bài tập này nhiều lần cho tới khi trẻ có thể kéo tất không cần sự trợ giúp.

- Khi trẻ có thể kéo vớ chân không khó khăn, bạn xỏ chiếc vớ đó vào bàn chân trẻ một cách lỏng lẻo (đảm bảo là trẻ ngồi thăng bằng), đặt phần còn lại trên chiếc vớ để trẻ có thể cầm đầu chiếc vớ một cách dễ dàng và kéo ra.

- Lặp lại bài tập này nhiều lần với chiếc vớ thật lớn trước khi qua đôi vớ của trẻ.

- Bắt đầu bảo trẻ kéo chiếc vớ của trẻ ra khỏi chai, sau đó xỏ chiếc vớ vào những ngón chân của trẻ và bảo trẻ tập kéo vớ ra.

- Bạn kéo vớ từ từ sâu hơn vào bàn chân trẻ và chỉ giúp trẻ trong trường hợp cần thiết nhưng đừng để trẻ chán nản.

Tự lập, tự ăn, 2 - 3 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Ăn bằng cách dùng nĩa.

Dụng cụ: Nĩa nhựa.

Tiến trình:

- Khi trẻ đã học dùng thìa để ăn, bạn bắt đầu hướng dẫn dần cách dùng nĩa.

- Thử sử dụng nĩa nhựa nhẹ mà đầu răng hơi cùn. Dùng thức ăn dễ thao tác với nĩa như miếng xúc xích, cà rốt chín, đậu ve. Bài tập sẽ dễ dàng hơn nếu đó là những thức ăn trẻ thích.

- Bạn làm mẫu cho trẻ cách cầm nĩa trong bàn tay và làm thế nào đưa nĩa vào miệng bạn. Rồi bạn đặt nĩa trong nắm tay của trẻ, dùng tay bạn nắm bàn tay trẻ, bạn đưa nĩa từ từ vào miệng trẻ sau đó đưa tay về bàn.

- Lặp lại động tác này một số lần, hướng dẫn từ từ xen kẽ đưa nĩa về miệng bạn rồi đưa nĩa về miệng trẻ.

- Khi trẻ quen cách cầm nĩa và động tác, bạn đặt vài miếng thức ăn vào dĩa trẻ, củng cố sự cầm nắm nĩa của trẻ và hướng dẫn bàn tay trẻ để cắm từ từ nĩa vào miếng thức ăn. Bạn đưa từ từ nĩa về phía miệng bạn (đảm bảo là trẻ nhìn bạn kỹ khi bạn bỏ thức ăn vào trong miệng bạn và kéo từ từ nĩa ra).

- Bạn đưa nĩa về lại bàn và lặp lại tiến trình nhưng lần này bạn đưa thức ăn vào miệng trẻ và nói “Con ăn đi” và bạn bỏ từ từ thức ăn vào trong miệng trẻ, cho trẻ ngậm miệng lại và kéo từ từ nĩa ra. Rồi bạn đặt nĩa lại trên bàn và khen trẻ đã “ăn tốt”.

- Tiếp tục tiến trình này bằng cách giảm dần sự giúp đỡ của bạn trên bàn tay trẻ (ghi nhận những thức ăn mà trẻ thích để việc sử dụng nĩa để ăn là một phần thưởng cho trẻ).

Tự lập, tự ăn, 2 - 3 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, SẮP XẾP CÙNG LOẠI, 2 - 3 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 1 -2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Phân biệt giữa chất ăn được và những chất không ăn được không trợ giúp.

Dụng cụ: Thức ăn, đồ vật không ăn được (nhưng không độc), như hình khối, hạt chuỗi và sỏi.

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn với trẻ, đặt một miếng thức ăn và một đồ vật không ăn được trên bàn trước mặt trẻ, ví dụ như hòn sỏi và một viên kẹo. Bạn nói “Con ăn” và làm dấu hiệu cho trẻ ăn một vật đặt trên bàn.

- Nếu trẻ chọn hòn sỏi, bạn giữ tay trẻ lại, hướng sự chú ý của trẻ về hòn sỏi, lắc đầu và nói “Không ăn được”. Sau đó bạn hướng tay trẻ về phía viên kẹo và nói “An được”. Bạn khen trẻ ngay đã “ăn tốt”.

- Bạn lấy nhanh chóng vật không ăn được ra khỏi bàn và thay thế bằng một cặp đồ vật mới.

- Lặp lại tiến trình bằng cách đa dạng hóa mỗi lần những vật ăn được và không ăn được. Bạn thử đưa vào càng nhiều đồ ăn và nhiều đồ vật khác nhau (như xà bông, đất mùn, bút chì, v,v…) để trẻ hiểu. Khen trẻ mỗi lần trẻ chọn đúng đồ vật và loại ra đồ vật không ăn được.

Tự lập, tự mặc quần áo, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Tự mặc quần áo một cách độc lập.

Mục tiêu: Mặc áo len không cổ cài giữa, áo len đan hoặc áo sơ mi không trợ giúp.

Dụng cụ: Áo len không cổ cài giữa, áo len đan hoặc áo sơ mi.

Tiến trình:

- Lặp lại hoàn toàn tiến trình sau đây mỗi lần bạn giúp trẻ mặc áo sơ mi hoặc áo len dài tay cao cổ.

- Bạn xỏ cánh tay trái của trẻ vào tay áo trái và choàng tay áo phải lên vai phải của trẻ và nói “Con mặc áo len vào”. Bạn hướng dẫn cánh tay phải của trẻ trong tay áo. Bạn khen trẻ ngay.

- Lặp lại giai đoạn đơn giản này nhiều lần bằng cách giảm dần sự trợ giúp của bạn cho tới khi trẻ xỏ cánh tay vào tay áo đúng và cánh tay kia vào tay áo còn lại. Khi trẻ thực hiện giai đoạn này không sự trợ giúp của bạn, bạn có thể qua giai đoạn kế tiếp.

- Bạn chỉ cho trẻ cách cầm áo len hở ra và xỏ cánh tay trong tay áo thứ nhất. Bạn chỉ cho trẻ cùng một cách cầm áo len hở ra, rồi bạn choàng tay áo kia trên vai trẻ và bảo trẻ tiếp tục làm như trước.

- Khi trẻ quen làm được hai giai đoạn với hai tay áo, bạn ngập ngừng trước khi choàng tay áo thứ hai trên vai trẻ để xem trẻ có tự tìm ra tay áo hay không. Bạn đừng quên nói “Con mặc áo len” và để trẻ tự mặc nếu cần.

- Phải một thời gian cho trẻ học cách đặt đúng áo len để bắt đầu.

Tự lập, tự mặc quần áo, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Tự mặc quần áo một cách độc lập.

Mục tiêu: Mặc quần dài không trợ giúp.

Dụng cụ: Quần dài.

Tiến trình:

- Khi bạn mặc đồ cho trẻ, bạn kéo quần dài của trẻ cho tới ngang đùi và đặt bàn tay trẻ ở phía trên quần dài. Bạn đặt bàn tay bạn vào bàn tay trẻ và nói “Con kéo quần lên”. Bạn giúp trẻ kéo quần lên tới eo. Khen trẻ đã “mặc đồ tốt”.

- Lặp lại giai đoạn này cho tới khi bạn cảm thấy trẻ bắt đầu giúp bạn kéo quần. Rồi bạn giảm từ từ sự trợ giúp của bạn cho giai đoạn này cho tới khi trẻ tự làm.

- Khi trẻ kéo quần từ đùi không trợ giúp, bạn áp dụng cùng tiến trình để trẻ kéo quần từ đầu gối sau đó bạn cũng áp dụng tiến trình đó để trẻ kéo quần từ mắt cá.

- Ở giai đọan này trẻ phải gập người lại đồng thời bạn cũng đôn đốc từ từ. Bạn luôn đảm bảo trẻ có khả năng thực hiện giai đọan trước không khó khăn trước khi đi qua tư thế kế tiếp. Mỗi lần bạn đừng quên nói: “Con kéo quần lên”.

- Khi trẻ có khả năng gập người và kéo quần từ mắt cá không trợ giúp, bạn bắt đầu dạy trẻ xỏ bàn chân vào ống quần.

- Cho trẻ ngồi trên ghế và sửa quần lại ngay ngắn để ống quần thẳng phía trước đúng vị trí. Bạn nói:”Con mặc quần vào”, rồi bạn hướng dẫn bàn tay trẻ giữ quần được mở ra, sau đó chỉ cho trẻ cách đút chân vào từng chân một trong ống quần. Bạn lại nói: “Con, mặc quần vào” và bảo trẻ đứng lên và tiếp tục như đã mô tả phía trên.

- Lúc đầu, bạn phải giúp trẻ tìm ra mặt trước của quần, chú ý sao cho 2 bàn chân trẻ vô đúng ống quần và giúp trẻ gài quần lại.

- Sau khi học kéo quần, phải có một thời gian để trẻ đạt được những khả năng này.

- Khen trẻ sau mỗi giai đọan và bạn thử để trẻ làm dần phần lớn công việc.

- Bạn luôn cầm quần sao cho trẻ bắt đầu thấy bên nào là mặt trước của quần.

Tự lập, đi vệ sinh, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Cải thiện vệ sinh cá nhân.

Mục tiêu: Đi vệ sinh đúng và một cách độc lập.

Dụng cụ: Bô trẻ em.

Tiến trình:

• Hướng dẫn tổng quát:

– Khi dạy trẻ, yếu tố quan trọng nhất là tính bất biến của thái độ tích cực. Tất cả biểu hiện bất bình, kể cả cái nhìn phản đối có thể làm cho trẻ rối. Dùng cách dạy này cho tất cả các khả năng khác. Bạn nhắc nhở với khỏang cách đều đặn và dùng từ đơn giản như “tiểu”, “ướt” và “khô”.

-Mỗi lần trẻ thành công, khen trẻ một cách bình tĩnh và vui vẻ. Thường sẽ hữu hiệu hơn khi ta khen trẻ một cách rộng lượng về những cố gắng đến thành công hơn là phạt trẻ hoặc tỏ thái độ phản kháng sau một sự cố. Chỉ thay đồ cho trẻ trong phòng tắm và nếu có sự cố, chú ý chỉ thay quần trong phòng tắm. Như vậy sẽ giúp trẻ thiết lập mối liên kết giữa vấn đề vệ sinh và phòng tắm.

• Tiến trình đặc thù:

– Cho trẻ ngồi bô mỗi giờ 5 phút hoặc hơn. Chú ý dẫn dắt trẻ từ từ và bình tĩnh không tỏ ra bất bình dối với những sự cố của trẻ. Bạn luôn ở cạnh trẻ khi trẻ ngồi bô.

- Trong phòng tắm, bạn hãy có cái gì trong tay để thưởng trẻ ngay nếu trẻ sử dụng đúng cái bô.

- Sau 5 phút,nếu không có kết quả, bạn lấy bô ra từ từ và nhẹ nhàng nhưng không khen cũng không thưởng.

- Ghi nhận giờ của tất cả sự cố của trẻ để phát hiện quy trình sinh lý của trẻ.

- Cho trẻ ngồi bô buổi sáng khi thức dậy, trước mỗi bữa ăn, trước khi đi chơi và trước khi đi ngủ.

- Thiết lập bảng ngồi bô và chỉ bảng đó cho trẻ. Bạn vẽ ngôi sao vàng trên bảng cho mỗi lần trẻ thành công để trẻ thấy và hãnh diện về trẻ.

Tự lập, tự tắm rửa, 2 - 3 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Tự tắm rửa một cách độc lập.

Mục tiêu: Dùng găng tắm ẩm để sát xà phòng.

Dụng cụ: Găng tắm, xà phòng.

Tiến trình:

- Khi bạn tắm cho trẻ, bạn xát xà phòng lên cánh tay trẻ để có nhiều bọt dễ thấy. Tạo sự chú ý của trẻ trên bong bóng xà phòng.

-Bạn mang găng tắm vào một bàn tay của trẻ, hướng dẫn trẻ nhúng găng tắm trong nước và nói: “Con chà cánh tay” và giúp trẻ lau xà phòng trên cánh tay.

- Mỗi lần tắm trẻ, bạn lặp lại tiến trình này cho mỗi phần của thân thể.

- Khi nhận ra trẻ bắt đầu quan tân điều đó, bạn giảm sự kiểm soát trên tay trẻ.

- Khi trẻ lau hết xà phòng, bạn nói: “Xong rồi”. Sau đó bạn chỉ trẻ cách vắt và treo găng tắm.

- Bạn đặt 2 bàn tay trẻ đúng trên găng tắm và giúp trẻ vắt nước ra. Đây là yếu tố quan trọng của bài tập vì điều đó tăng lực tay và thiết lập rõ ràng phần cuối của công việc.

Tự lập, tự mặc quần áo, 3 - 4 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, PHỐI HỢP HAI BÀN TAY, 2 - 3 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Tự mặc quần áo một cách độc lập và cải thiện phối hợp vận động tinh.

Mục tiêu: Cài và mở nút áo len không trợ giúp.

Dụng cụ: Áo len có nút lớn.

Tiến trình:

- Lúc đầu bạn có thể thay đổi một áo len của trẻ để cho nút và khuy lớn hơn bình thường. Bạn bảo đảm những nút được kết một cách lỏng và không quá cứng, điều này làm dễ dàng cho sự thành công và an tâm cho trẻ.

- Khi trẻ làm xong bìa cứng cài nút đơn giản (xem bài tập 238), bạn chỉ cho trẻ cách tháo nút trên áo len của trẻ. Vậy khi trẻ mặc áo len, bạn hướng dẫn đôi tay trẻ tháo từng nút.

- Bạn bảo trẻ một tay cầm một bên áo len, tay kia cầm nút với ngón cái và ngón trỏ. Bạn nói “Cài vô” và hướng dẫn tay trẻ đẩy nút qua khuy. Khen trẻ ngay và lặp lại tiến trình cho mỗi nút.

- Sau khi lặp lại tiến trình nhiều lần, bạn giảm dần sự làm chủ của bạn trên bàn tay trẻ cho tới khi trẻ tháo hết nút một mình trên áo len, rồi lặp lại tiến trình bằng cách chỉ cho trẻ cách cài nút. Bạn đừng quên giúp trẻ cài đúng nút và khuy.

- Trẻ sẽ học dễ dàng hơn để thực hiện một mình sự nối kết này nếu bạn luôn bắt đầu từ dưới lên cài nút hoặc tháo nút.

Tự lập, tự tắm rửa, 3 - 4 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Phát triển việc giữ vệ sinh cá nhân tốt.

Mục tiêu: Tự đánh răng một cách độc lập.

Dụng cụ: Bàn chải đánh răng (lông mềm), kem đánh răng.

Tiến trình:

- Cho trẻ ngồi trước gương và bảo trẻ quan sát hình ảnh của bạn khi bạn tự đánh răng (bạn đảm bảo là trẻ quan sát hình ảnh của bạn trong gương hơn là chính khuôn mặt của bạn).

- Sau đó, bạn cho trẻ cầm bàn chải đánh răng của trẻ trong khi đó bạn bóp kem đánh răng lên bàn chải.

- Bạn đứng sau lưng trẻ, trước gương, hướng dẫn từ từ bàn tay trẻ vào miệng trẻ. và nói với trẻ một cách bình tĩnh và trấn an. Bàn tay kia của bạn giữ chắc hàm của trẻ và giúp trẻ di chuyển bàn chải nhè nhẹ trên răng phía trước từ trên xuống dưới.

- Bạn giảm dần sự kiểm sóat của bạn trên bàn tay trẻ khi bạn cảm thấy trẻ bắt đầu cử động từ trên xuống dưới.

- Lúc đầu, bạn lấy một chút kem đánh răng để trên đầu ngón tay của bạn và xoa nhẹ nướu của trẻ để trẻ quen với mùi kem (chú ý, bàn chải của trẻ phải mềm và và đừng để trẻ tự đánh răng một cách cẩu thả).

- Lúc đầu có thể chấp nhận một hai cử động nhưng bạn cố gắng tăng dần thời gian. Trong thời gian đó trẻ đánh răng mặt ngòai. Nếu trẻ cắn bàn chải, bạn nghiêng nhẹ đầu trẻ ra phía sau để hàm mở ra một cách tự nhiên.

Tự lập, tự mặc quần áo, 4 - 5 tuổi

XÃ HỘI HÓA, ĐỘC LẬP, 4 - 5 TUỔI

Mục đích: Tự mặc quần áo nhanh một cách độc lập.

Mục tiêu: Tắt đồng hồ báo thức và tự mặc quần áo toàn bộ một cách độc lập trong một thời gian nhất định.

Dụng cụ: Đồng hồ báo thức, đồng hồ canh giờ.

Tiến trình:

- Trước khi đi ngủ, bạn giúp trẻ chọn những gì trẻ phải mặc ngày mai. Bạn để tất cả quần áo mà trẻ cần ở một nơi nhất định để trẻ tìm thấy chúng dễ dàng.

- Bạn chỉ cho trẻ đồng hồ báo thức và giải thích cho trẻ bây giờ con sẽ có “đồng hồ báo thức của con như mẹ và ba”. Bạn chỉ cho trẻ cách tắt đồng hồ báo thức, bảo trẻ làm nhiều lần bài tập tắt đồng hồ báo thức trước khi đi tiếp chương trình.

- Khi bạn chắc chắn là trẻ biết tắt đồng hồ báo thức như thế nào, bạn chỉ cho trẻ đồng hồ canh giờ, giải thích cho trẻ là nếu trẻ mặc đồ xong trước khi đồng hồ canh giờ chỉ vào một nơi nhất định (bạn chỉ cho trẻ vị trí), trẻ sẽ nhận phần thưởng.

- Bạn để đồng hồ canh giờ một chu kỳ dài sao cho trẻ chắc chắn đạt được. Khi đồng hồ báo thức reo, bạn để ý trẻ đứng lên để tắt đồng hồ báo thức và chỉnh lại đồng hồ canh giờ.

- Bạn bận tâm đến việc khác trong phòng nhưng quan sát trẻ xem trẻ có quậy hoặc lo ra không. Bạn chỉ giúp trẻ khi cần, khen trẻ nếu trẻ có cố gắng để tự mặc quần áo. Nếu trẻ mặc quần áo xong trong thời gian được ấn định, bạn thưởng trẻ một cái gì đặc biệt mà bạn biết là trẻ thích.

Tự lập, tự ăn, 5 - 6 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 4 - 5 TUỔI

XÃ HỘI HÓA, ĐỘC LẬP, 4 - 5 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Chuẩn bị một bữa ăn qua loa đơn giản một cách độc lập.

Dụng cụ: Thức ăn cho bữa ăn qua loa, dụng cụ nhà bếp cần thiết.

Tiến trình:

- Bạn dự tính bữa ăn qua loa đơn giản mà trẻ có thể tự chuẩn bị sau trưa khi trẻ đi học về hoặc trước khi đi chơi.

- Bữa ăn qua loa mà trẻ có thể chuẩn bị là bánh mì khô phết sôcôla, cọng cần tây phết pho mát, v,v… Dùng trí tưởng tượng và sự hiểu biết sở thích của trẻ, bạn nhớ lại và chuẩn bị một loạt bữa ăn qua loa (bạn đảm bảo là trẻ có khả năng hoàn thành tất cả công việc cho mỗi bữa ăn qua loa).

- Nếu một bữa ăn qua loa bao gồm số lượng thành phần phải đong đo, bạn hãy đong đo trước và để chúng trong những bình chứa riêng biệt.

- Lúc đầu hướng dẫn trẻ suốt giai đoạn của mỗi bữa ăn qua loa. Khi trẻ học được cách tự chuẩn bị những bữa ăn qua loa, bạn để trẻ tự do lựa chọn những gì trẻ thích và trẻ muốn chuẩn bị như thế nào. Cố gắng đa dạng hóa những bữa ăn qua loa để trẻ có nhiều công việc phải hoàn thành như: cắt, trải ra, nhúng, dùng thìa, đổ và quậy.

Tự lập, tự tắm rửa, 5 - 6 tuổi

KHẢ NĂNG BẰNG LỜI, TỪ VỰNG, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Tắm hoặc tắm vòi sen không cần sự giúp đỡ.

Mục tiêu: Chỉnh nhiệt độ của nước không gây nguy hiểm.

Dụng cụ: Cục gôm nhỏ màu đỏ và màu xanh biển.

Tiến trình:

- Trước khi để trẻ sờ vào vòi tắm, bạn dạy trẻ chỉnh nhiệt độ bằng cách sử dụng vòi của bồn rửa chén.

- Bạn đặt một cục gôm đỏ phía trên vòi nước nóng và nói với trẻ là cái này có nghĩa là nóng. Cho nước nóng chảy vào bồn rửa chén cho tới khi nước nóng vừa phải nhưng không quá nóng. Bạn đặt bàn tay của bạn và bàn tay trẻ trong nước và lặp lại “Nóng, nóng”.

- Bây giờ bạn thêm nước nóng cho tới khi nước nóng hơn nước mà bạn muốn trẻ sử dụng, rồi bạn đưa bàn tay của bạn và bàn tay của trẻ nhanh, chỉ trong một thời gian ngắn và nói “Ô, nóng quá, nóng quá”. Bạn biểu lộ một cách quá đáng sự ghê sợ cái nóng bằng cách nhăn mặt để trẻ hiểu là bạn không thích cái nóng này.

- Bây giờ bạn đặt cục gôm xanh trên vòi nước lạnh và chỉ cho trẻ cách sử dụng vòi và cảm giác lạnh. Sau đó dạy cho trẻ mở vòi nước lạnh khi nước “nóng quá”.

- Bạn làm bài tập này mỗi ngày tại bồn rửa chén cho tới khi trẻ hiểu.

- Bây giờ bạn cũng để cục gôm nhỏ trên vòi sen, chỉ cho trẻ cách vặn nút và thử nước với bàn tay của bạn, bảo trẻ làm. Sau đó bảo trẻ vặn nút, đặt bàn tay trẻ trong nước và xem nước có “nóng quá” hoặc “nóng vừa” không.

- Khi trẻ có khả năng chỉnh đúng độ nóng và bạn thấy sự nhận định của trẻ phù hợp với những gì bạn muốn, bạn có thể bảo trẻ chỉ gọi bạn để kiểm tra nước trước khi trẻ tắm dưới vòi sen. Bây giờ bạn có thể để trẻ độc lập hơn và để cho trẻ tắm vòi sen một mình.