6. Vận động tinh (26 bài)

Vận động tinh, nắm bắt, 0 - 1 tuổi

TỰ LẬP, TỰ ĂN, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Cải thiện việc cầm một đồ vật và khả năng tự ăn một cách độc lập.

Mục tiêu: Nắm bắt thìa một tay và giữ nó không trợ giúp.

Dụng cụ: Thìa.

Tiến trình:

- Bạn cầm thìa trong tầm nhìn của trẻ và đạt được sự chú ý của trẻ.

- Khi trẻ nhìn cái thìa, bạn nói “thìa”.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và cuốn ngón tay trẻ xung quanh cán thìa với lưng bàn tay hướng lên trên, làm sao cho trẻ nắm được.

- Bạn dùng bàn tay bạn giữ chắc việc nắm bắt của trẻ để chặn thìa rơi hoặc ném thìa.

- Giúp trẻ cầm thìa trong vài giây bằng cách nói nhỏ nhẹ với trẻ để khuyến khích trẻ.

- Trước khi chấm dứt bài tập, tăng dần khoảng thời gian trẻ phải cầm thìa.

- Khi bạn nhận ra bàn tay trẻ làm chủ được cái thìa, giảm áp lực bàn tay bạn trên bàn tay trẻ.

- Sau cùng rút hoàn toàn bàn tay bạn ra và xem trẻ có thể tự cầm thìa trong vài giây.

Vận động tinh, nắm bắt, 0 - 1 tuổi

CẢM NHẬN XÚC GIÁC, 0 -1 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng nắm bắt đồ vật không được thấy.

Mục tiêu: Lấy ra ba đồ vật trong hộp được đóng kín.

Dụng cụ: Hộp bằng giấy cứng, 3 vật thường dùng trong nhà cỡ trung bình (ví dụ: khối, cốc bằng giấy và muỗng).

Tiến trình:

- Cắt một lỗ khá lớn trong hộp giấy bìa cứng để bàn tay trẻ có thể được đưa vô dễ dàng.

- Để 3 đồ vật khá nhỏ xuyên qua lỗ dễ dàng vào hộp.

- Đóng hộp lại, hoặc bạn dùng hộp không nắp, bạn để đồ vật trên bàn và lấy hộp bao phủ lại sao cho trẻ không thấy những đồ vật đó.

- Bảo đảm trẻ quan sát bạn, bạn lấy bàn tay tiến đến lỗ và rút ra một đồ vật (gây sự ngạc nhiên khi rút đồ vật ra).

- Sau đó hướng dẫn bàn tay trẻ vào lỗ và lặp lại tiến trình. Thưởng trẻ mỗi lần trẻ rút ra một đồ vật.

- Sau khi lặp lại bài tập 2 hoặc 3 lần, hướng dẫn bàn tay trẻ vào lỗ và để trẻ một mình đưa bàn tay vô để tìm đồ vật.

- Dần dần trẻ làm chủ được bài tập, bạn có thể tăng hoặc bớt số lượng đồ vật và nới rộng hộp sao cho trẻ thăm dò nhiều hơn để tìm những đồ vật được giấu.

Vận động tinh, nắm bắt, 0 - 1 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 0 -1 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự nắm bắt bằng hai ngón tay và làm chủ vận động tinh.

Mục tiêu: Lượm 10 đồ vật với nhiều lọai kích cỡ và bỏ chúng vào chén.

Dụng cụ: Chén nhỏ, 10 đồ vật (ví dụ nho, đậu phụng, nút áo, khối, hạt chuỗi, đinh ốc, ngòi viết, chìa khóa, bóng, tiền xu)

Tiến trình:

- Bạn cho trẻ ngồi vào bàn và nói với trẻ bây giờ đến giờ làm việc.

- Trải những đồ vật trên bàn trước mặt trẻ vừa tầm tay của trẻ.

- Lượm một đồ vật bằng cách sử dụng rất rõ ràng việc nắm bắt qua ngón cái và hai ngón đầu.

- Bạn nói “trong chén” và để đồ vật trong chén.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và hướng dẫn ngón cái và hai ngón đầu để lượm một đồ vật. Bạn nói “trong chén” và di chuyển bàn tay trẻ về hướng cái chén.

- Bạn dùng bàn tay bạn để giúp trẻ thả đồ vật trong chén (khen và thưởng trẻ tức thì).

- Lặp lại bài tập nhiều lần cho tới khi bạn nhận ra trẻ bắt đầu tự làm những động tác. (ghi chú xem đồ vật nào khó lượm nhất và giúp trẻ hoàn thành. Đừng quên mỗi lần nói với trẻ “trong chén”).

Vận động tinh, nắm bắt, 1 - 2 tuổi

Mục đích: Phát triển việc cầm tốt bằng hai ngón tay và cải thiện làm chủ vận động tinh.

Mục tiêu: Rứt ra những miếng đất sét nhỏ và bỏ chúng vào lọ

Dụng cụ: Đất sét, lọ.

Tiến trình:

- Bạn cho trẻ ngồi vào bàn với đất sét trước mặt trẻ.

- Bạn lấy đất sét ra khỏi lọ và để lọ ở tầm tay trẻ.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và giúp trẻ lăn đất sét để làm một sợi dây nhỏ khoảng 1cm bề dày.

- Bảo đảm trẻ quan sát bạn và chỉ cho trẻ cách ấn như thế nào ở đầu sợi dây để rứt ra một miếng đất sét nhỏ bằng cách dùng ngón cái và ngón trỏ.

- Bạn để miếng đất sét trước mặt trẻ để trẻ thấy bạn cầm như thế nào.

- Bạn nói “trong lọ”và để miếng đất sét trong lọ.

- Bạn cầm ngón cái và ngón trỏ của trẻ và giúp trẻ rứt một miếng đất sét nhỏ.

- Bạn nói “trong lọ” và giúp trẻ thả đất sét trong lọ.

- Lặp lại bài tập nhiều lần bằng cách giảm sự hướng dẫn của bạn trên bàn tay trẻ khi bạn cảm thấy trẻ bắt đầu sử dụng thành thạo ngón cái và ngón trỏ.

- Bạn cho trẻ hiểu trẻ phải thực hiện bài tập này bao nhiêu lần bằng cách để một số lượng nhất định bánh kẹo trên bàn trước mặt bạn. (trẻ sẽ nhận bánh kẹo mỗi lần trẻ để đất sét vào lọ)

Vận động tinh, thao tác, 1 - 2 tuổi

TỰ LẬP, TỰ ĂN, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện việc cầm nắm và thao tác đồ vật và phát triển khả năng tự ăn một cách độc lâp.

Mục tiêu: Dùng muỗng để chuyển đường từ lọ này sang lọ kia.

Dụng cụ: Muỗng, đường (hoặc tất cả chất liệu rắn có hạt khác), hai chén hoặc các đồ chứa khác.

Tiến trình:

- Khi trẻ có thể cầm muỗng dễ dàng trong vài giây (xem bài tập 94), bạn bắt đầu dạy trẻ công dụng của muỗng.

- Để một chén đường và bình chứa rỗng trên bàn trước mặt trẻ.

- Cho muỗng vào bàn tay trẻ và bàn tay bạn cầm nắm chặt bàn tay trẻ. Bằng một cử động chậm và xúc, bạn hướng dẫn trẻ cầm thìa cho vào đường.

- Lặp lại cử động này nhiều lần trước khi chuyển đường trong chén rỗng.

- Khi bạn nhận thấy trẻ bắt đầu học động tác, bạn giúp trẻ xúc một muỗng nhỏ đường và chuyển qua chén khác.

- Lúc đầu, những chén phải đặt cạnh nhau nhưng khi trẻ thành thạo, những chén đó phải được để xa hơn.

- Mỗi buổi học bạn bắt đầu cho trẻ chuyển một hoặc hai muỗng đường và dần dần tăng công việc cho tới khi trẻ chuyển hết số đường.

- Bạn giảm sự hướng dẫn bàn tay trẻ, trước tiên bạn rút bàn tay bạn đến cổ tay trẻ, kế đến tới cánh tay và sau cùng rút bàn tay bạn ra hoàn toàn.

Vận động tinh, nắm bắt, 1 - 2 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh và khả năng nắm bắt.

Mục tiêu: Lư ợm 10 đồng tiền xu và bỏ chúng vào lọ.

Dụng cụ: Tiền xu, bình cà phê hoặc hộp bơ thực vật bằng nhựa có nắp.

Tiến trình:

- Cắt một đường nứt nhỏ trên nắp hộp để đồng tiền xu có thể lọt vô dễ dàng.

- Bạn bắt đầu để 2 đồng tiền trên bàn trước mặt trẻ. Bạn nói “con nhìn kìa” và lượm từ từ một đồng tiền bằng ngón cái và ngón trỏ như một cái kềm.

- Lay động đồng tiền trước mặt trẻ để gây sự chú ý và bỏ đồng tiền trong lỗ.

- Bạn cầm tay trẻ và hướng dẫn ngón tay trẻ để lặp lại tiến trình với đồng tiền thứ hai.

- Thưởng trẻ liền và để trẻ rời khỏi bàn một lúc.

- Lặp lại nhiều lần tiến trình này, thêm từ từ nhiều đồng tiền hơn khi trẻ thành thạo.

- Đặt tất cả đồng tiền của buổi khám trên bàn để trẻ có thể thấy trẻ phải làm bài tập bao nhiêu lần. Nhắc lại cho trẻ bỏ đồng tiền vào lọ bằng cách chỉ đồng tiền và nói “ Con bỏ vào “ và sau đó chỉ đường nứt trên nắp lọ.

Vận động tinh, phối hợp 2 bàn tay, 1 - 2 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1- 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh, sự rắn rỏi của bàn tay và sự phối hợp của 2 bàn tay.

Mục tiêu: Mở 4 nắp vật chứạ khác nhau để được thưởng

Dụng cụ: Hộp giày, hộp diêm lớn (mở bằng cách đẩy), bình cà phê có nắp nhựa, hộp nữ trang, bánh kẹo.

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn, dưới đất hoặc nơi nào mà bạn và trẻ cảm thấy thoải mái. Bạn lấy một cái hộp, gây sự chú ý cho trẻ bằng cách nói “con nhìn đây” và di chuyển bánh kẹo trong tầm nhìn của trẻ.

- Bạn di chuyển từ từ bánh kẹo về phía hộp, bỏ kẹo vào trong hộp và đậy nắp lại (bạn đảm bảo là trẻ quan sát bàn tay của bạn và bạn mở từ từ cái hộp)

- Bạn giả vờ ngạc nhiên và chỉ cho trẻ bánh kẹo ở bên trong. Bạn đóng hộp lại và đưa hộp cho trẻ. Bạn ra hiệu cho trẻ mở nắp bình ra.

- Nếu trẻ thử nhưng không nản, bạn giúp trẻ bắt đầu.

- Nếu trẻ không hiểu trẻ phải làm gì, bạn cầm bàn tay trẻ va hướng dẫn trẻ mở hộp.

- Khi trẻ mở hộp, trẻ nhận bánh kẹo và hộp được để sang một bên.

- Lặp lại tiến trình này với nhiều bình chứa khác nhau. Bạn ghi nhận bình chứa nào trẻ mở dễ dàng và bình chứa nào khó khăn hơn. Nếu một trong những bình chứa đặc biệt khó, bạn thay nó bằng bình chứa khác dễ hơn. Mục đích là để trẻ mở được bình chứa nhiều cách.

Vận động tinh, nắm bắt, 1 - 2 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 1 - 2 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự cầm nắm và buông đồ vật và phát triển khả năng tương tác.

Mục tiêu: Lấy 4 đồ vật trong hộp và đưa chúng cho người khác, lấy 4 đồ vật của một người và để chúng trong hộp.

Dụng cụ: Hai hộp kích cỡ trung, 4 đồ vật kích cỡ và hình dáng khác nhau (ví dụ hình khối, hạt chuỗi, chìa khóa, lược).

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn đối diện trẻ và đặt hai hộp cạnh nhau giữa bạn và trẻ. Đặt 4 đồ vật vào một trong hai hộp. Bạn để tay vào hộp lấy một trong những vật đo và đưa cho trẻ. Bạn nói “con cầm đi” và bạn ra hiệu cho trẻ lấy đồ vật.

- Nếu cần, bạn cầm bàn tay trẻ, bỏ đồ vật vào bàn tay và giúp trẻ nắm lại. Rồi bạn nói “con để nó vào” và chỉ vào hộp trống. Hướng bàn tay trẻ về phía hộp, giúp trẻ thả đồ vật vào và thưởng trẻ liền.

- Bạn lặp lại tiến trình này cho đến khi tất cả các đồ vật được chuyển từ hộp này sang hộp khác.

- Lặp lại bài tập này và giảm dần sự trợ giúp của bạn cho đến khi trẻ có thể lấy một đồ vật trong bàn tay bạn và đặt vào hộp phù hợp.

- Khi trẻ đã học lấy đồ vật trong bàn tay bạn, hãy động viên trẻ tìm trong hộp và đưa cho bạn một đồ vật. Bạn chỉ một đồ vật trong hộp và nói “cho cô đi”. Khi bạn nói “cho cô đi” bạn đưa bàn tay ra.

- Nếu trẻ không phản ứng, bạn tiếp tục đưa bàn tay và dùng bàn tay kia của bạn, giúp trẻ lượm 1 đồ vật và để vào bàn tay bạn đang mở.

- Khi trẻ đưa cho bạn một đồ vật, bạn hãy để nó vào trong hộp và thưởng trẻ.

- Bạn lặp lại bài tập này cho đến khi trẻ lấy hết đồ vật trong một hộp đưa cho bạn để vào hộp khác.

- Khi trẻ đã học hai động tác này, bạn thay đổi thói quen bằng cách làm việc một ngày trên hành động cho và ngày khác trên hành động lấy. Với cách này trẻ phải nghe lệnh để hiểu trẻ phải làm điều gì.

Vận động tinh, thao tác, 1 - 2 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động và phát triển khả năng điều khiển ngón tay đến một điểm

Mục tiêu: Đẩy nút đồ chơi không trợ giúp để đạt kết quả được mong muốn.

Dụng cụ: Tất cả đồ chơi hoặc tất cả vật dụng trong đó việc đẩy nút tạo ra kết quả thú vị (ví dụ con rối lò xo, hộp nhạc, hộp ghi âm, chuông)

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn với trẻ và đặt đồ chơi trước trẻ. Bạn tạo sự chú ý của trẻ và chỉ cho trẻ cách đẩy nút để đồ chơi họat động.

- Đưa ngón trỏ của bạn trước mặt trẻ và di chuyển từ từ ngón trỏ về hứơng cái nút để trẻ có thể thấy mối liên hệ giữa hành động và ngón tay của bạn và kết quả.

- Khi bạn đẩy nút, bạn hãy cười và vỗ tay và giả vờ nhún nhảy để chỉ cho trẻ là bài tập này vui.

- Đặt đồ chơi vào vị trí của trẻ và bạn cầm bàn tay trẻ. Hướng ngón tay của trẻ về phía nút và giúp trẻ đẩy nút đó.

- Bạn lặp lại bài tập này nhiều lần nhưng bỏ bớt sự trợ giúp của bạn bằng cách đầu tiên cầm cổ tay trẻ, sau đó cầm khuỷu tay trẻ và cuối cùng bỏ hòan tòan.

- Khi trẻ có thể đẩy nút đồ chơi không trợ giúp, bạn đưa đồ chơi thứ hai tương tự và bạn xem trẻ có thể đẩy nút không cần trợ giúp khi bạn chỉ cho trẻ.

Vận động tinh, thao tác, 1 - 2 tuổi

TỰ LẬP, TỰ MẶC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Khám phá đồ vật bằng cách nắm bắt và kéo đồ che phủ và phát triển khả năng cần thiết để tự mặc và tự cởi một cách độc lập.

Mục tiêu: Khám phá một phần thưởng bằng cách gở chiếc tất được gắn một cách lỏng lẻo trên lọ.

Dụng cụ: Tất lớn, chai hoặc hũ bằng nhựa không bể, bánh kẹo.

Tiến trình:

- Tạo sự chú ý của trẻ bằng cách đu đưa một trong những kẹo bánh trẻ ưa thích trong tầm nhìn của trẻ. Rồi bạn để kẹo bánh đó trong chai hoặc hũ không đậy nắp.

- Bạn đem chiếc tất để trên nắp bình sao cho miệng bình được che phủ một cách lỏng lẻo.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và giúp trẻ cầm đầu tất và kéo, sau đó giúp trẻ lấy kẹo bánh trong chai ra.

- Lặp lại bài tập này nhiều lần và bạn chắc chắn là mỗi lần như thế trẻ thấy bạn để phần thưởng trong hộp chứa.

- Bạn giảm sự trợ giúp của bạn cho tới khi trẻ cầm được một đầu tất và kéo ra không có sự trợ giúp của bạn.

- Dần dần trẻ học được kéo tất một mình, bạn ấn từ từ chiếc tất sâu hơn sao cho mỗi lần kéo trẻ phải kéo mạnh hơn.

Vận động tinh, thao tác, 1 - 2 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng vận động tinh bằng cách học xếp giấy.

Mục tiêu: Xếp tờ giấy 2 lần không trợ giúp.

Dụng cụ: Tờ giấy (21cm x 30cm)

Tiến trình:

- Trẻ ngồi vào bàn và bạn đứng sau chỉ cho trẻ cách xếp tờ giấy lớn (bạn chắc chắn trẻ nhìn tờ giấy).

- Bạn làm những động tác chậm và rõ ràng.

- Sau khi làm mẫu, bạn lấy tờ giấy khác và hướng dẫn chậm đôi bàn tay trẻ để gấp tờ giấy làm hai.

- Lặp lại bài tập này cho tới khi trẻ tự gấp tờ giấy (bạn đừng bận tâm nếu đường gấp không thẳng hoặc không rõ).

- Bạn để tờ giấy được xếp một bên vào chồng “đã làm xong”.

- Giảm từ từ sự hướng dẫn bàn tay trẻ cho tới khi trẻ có thể tự xếp.

- Khi trẻ xếp được tờ giấy một lần không trợ giúp, bạn bảo trẻ xếp lần thứ hai. Bạn ngồi cạnh trẻ và đưa cho trẻ một tờ giấy trong khi đó bạn cũng có một tờ.

- Bạn xếp tờ giấy một lần và bảo trẻ làm giống bạn, nhưng thay vì để tờ giấy lên chồng “đã xong”, bạn nói “con nhìn lần nữa” và bạn xếp tờ giấy của bạn lần thứ hai. Bạn chỉ giúp trẻ khi trẻ có vẻ lúng túng.

Vận động tinh, thao tác, 1 - 2 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, VẼ, 1 - 2 TUỔI

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1- 2 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng sơ đẳng về tô màu.

Mục tiêu: Cầm bút chì bột màu và vẽ ngẫu nhiên 2 hoặc 3 đường trên mảnh giấy.

Dụng cụ: 2 bút chì bột màu to, giấy, hộp nhỏ.

Tiến trình:

- Bạn ngồi cạnh trẻ vào bàn học với bút chì bột màu, giấy và một hộp trước mặt bạn.

- Bạn lấy giấy, bút chì bột màu và vẽ nguệch ngoạc hai ba đường nét.

- Bạn sử dụng cùng tờ giấy, cùng bút chì và thử bảo trẻ vẽ hai ba đường nét.

- Bạn để bút chì vào nắm tay của trẻ và dùng bàn tay bạn nắm bàn tay trẻ. Giúp trẻ vẽ nguệch ngoạc trong vài giây rồi khen trẻ.

- Bạn để tờ giấy vào chồng “đã xong” và bỏ bút chì vào hộp.

- Lặp lại bài tập này với bút chì bột màu thứ hai.

- Bạn giảm dần sự trợ giúp của bạn cho tới khi trẻ có thể cầm bút chì bột màu và vẽ nguệch ngoạc một mình. Động viên trẻ vẽ lâu hơn, nhưng chỉ cho trẻ vài cây bút chì bột màu để trẻ thấy bài tập gồm bao nhiêu phần.

Vận động tinh, thao tác, 2 - 3 tuổi VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh và khả năng nắm bắt

Mục tiêu: Mở nắp hũ bong bóng xà phòng và sử dụng que chính xác.

Dụng cụ: Hũ bong bóng xà phòng (với que và nắp).

Tiến trình:

- Bạn chắc chắn nắp của hũ bong bóng xà phòng không siết chặt và bạn để hũ đó trên bàn trước mặt trẻ.

- Bạn nắm bắt chú ý của trẻ và chỉ cho trẻ cách vặn và mở nắp. Sau đó bạn lấy cái que ra và làm vài bong bóng bằng cách lay động que.

- Bạn bỏ que trong hũ và vặn nắp nhẹ nhẹ.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và giúp trẻ mở nắp, sau đó hướng dẩn trẻ tìm que trong hũ và lay động que để tạo ra những bong bóng. Sau vài giây, bỏ que vào hũ và vặn nắp.

- Bạn để hũ trước mặt trẻ và ra hiệu cho trẻ mở nắp.

- Nhại lại cử động nếu cần, bạn đặt bàn tay trẻ trên hũ cho đúng.

- Bạn tiếp tục nhại lại những cử động khi bạn chắc chắn trẻ nhìn vào bàn tay bạn.

- Lặp lại bài tập cho tới khi trẻ mở nắp không trợ giúp (lúc đầu bạn mong đợi trẻ sẽ làm đổ, trước khi trẻ học cách làm chủ bàn tay, cái hũ và cái que).

Vận động tinh, phối hợp hai bàn tay, 2 - 3 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh. Sự phối hợp hai bàn tay, sự rắn rỏi bàn tay và sự xoay cổ tay.

Mục tiêu: Mở nắp lọ nhỏ không trợ giúp.

Dụng cụ: 3 lọ nhỏ có nắp để mở, bánh kẹo.

Tiến trình:

- Để 3 lọ trên bàn trước mặt trẻ. Bạn đu đưa bánh kẹo mà trẻ thích trong tầm nhìn của trẻ.

- Khi bạn nắm bắt được sự chú ý của trẻ, bạn mở nắp một trong 3 lọ và để bánh kẹo vào trong. Bạn đóng nhẹ cái nắp.

- Cho trẻ một cái lọ và ra hiệu cho trẻ mở nắp lọ bằng cách bắt chước hành động với bàn tay bạn. Sau đó bạn để bàn tay trẻ trên lọ một cách thích hợp và giúp trẻ mở nắp để lấy bánh kẹo.

- Lặp lại bài tập này với những lọ khác. Giảm sự trợ giúp của bạn cho tới khi trẻ mở một mình 3 lọ. Bạn đừng quên kiểm tra mỗi lần nắp không được đóng chặt quá.

Vận động tinh, thao tác, 2 - 3 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 2 - 3 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, PHỐI HỢP HAI BÀN TAY, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ ngón tay.

Mục tiêu: Thực hành cử động đơn giản các ngón tay không trợ giúp.

Dụng cụ: Không có.

Tiến trình:

- Bạn chỉ cho trẻ những cử động đơn giản về ngón tay và cho trẻ bắt chước những cử động sau (ví dụ bạn dùng ngón cái trái sờ liên tục vào mỗi ngón của bàn tay phải của bạn).

- Bạn ra hiệu cho trẻ phải bắt chước bạn. Nếu trẻ muốn bắt chước bạn, bạn dùng bàn tay bạn hướng dẫn bàn tay trẻ theo ý muốn. Bạn khen thưởng tức thì.

- Các động tác khác về ngón tay có thể được là: a) cử động ngón cái bằng cách nắm tay lại.

b) cử động các ngón tay bằng cách để lòng bàn tay hướng lên cao.

c) cử động rời từng ngón bằng cách để lòng bàn tay hướng phía dưới.

- Lặp lại bài tập bằng cách sử dụng những động tác khác đơn giản về ngón tay để cho trẻ học cử động ngón tay chung với nhau và rời từng ngón.

Vận động tinh, thao tác, 2 - 3 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 2 - 3 TUỔI

CẢM NHẬN THÍNH GIÁC, 1 -2 TUỔI

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự cầm nắm và làm chủ vận động tinh.

Mục tiêu: Kéo dây của một đồ chơi hoặc thú nhồi bông để cho nó nói.

Dụng cụ: Búp bê hoặc thú nhồi bông biết nói hoặc phát âm khi ta kéo sợi dây.

Tiến trình:

- Bạn chỉ cho trẻ đồ chơi hoặc thú nhồi bông và nói “con nhìn kìa”.

- Bạn chắc chắn trẻ quan sát bạn và chỉ cho trẻ cách kéo sợi dây đồ chơi để cho nó nói.

- Sau khi đồ chơi hết kêu, bạn đưa đồ chơi cho trẻ và hướng dẫn tay trẻ kéo sợi dây (bạn thưởng liền cho trẻ khi trẻ kéo đúng sợi dây).

- Bạn cho trẻ một đồ chơi khác và khuyến khích trẻ tự kéo sợi dây. Bạn chỉ cho trẻ sợi dây ở đâu và bắt chước hành động kéo. (bạn chỉ giúp trẻ khi trẻ lúng túng).

- Sau cùng, bạn dạy trẻ cầm đồ chơi và kéo không trợ giúp, bằng cách sử dụng hai bàn tay hợp tác với nhau.

Vận động tinh, nắm bắt, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Cải thiện sự rắn rỏi của bàn tay.

Mục tiêu: Mỗi bàn tay bóp miếng xốp và trái bóng bằng cao su mút 5 lần.

Dụng cụ: Miếng xốp, bóng bằng cao su mút.

Tiến trình:

- Bạn ngồi bên phải trẻ với bàn tay phải của bạn dang thẳng về phía trước, lòng bàn tay hướng lên cao.

- Bàn tay trái của bạn cầm bàn tay phải của trẻ dang thẳng giống như vậy trước mặt trẻ.

- Bạn nói “đóng” và gập bàn tay lại từ từ để trở thành cái nắm tay. Sau đó bạn nói “mở” và trở lại vị trí ban đầu.

- Lặp lại tiến trình bằng cách sử dụng bây giờ bàn tay trái của bạn để giúp trẻ cử động các ngón tay (bạn đừng quên mỗi lần cho lệnh “đóng” và “mở”).

- Lặp lại bài tập cho tới khi trẻ đóng và mở nắm tay phải 5 lần theo lệnh miệng của bạn.

- Khi trẻ làm được, bạn qua phía bên kia và dùng bàn tay phải của bạn giúp trẻ cử động bàn tay trái của trẻ.

- Khi trẻ mở và đóng mỗi nắm tay 5 lần không trợ giúp, bạn để một miếng xốp trong bàn tay trẻ và lặp lại bài tập. (cho trẻ bóp miếng xốp ít nhất 5 lần cho mỗi bàn tay)

- Sau cùng, thay thế miếng xốp bằng một trái bóng bằng cao su mềm và bạn tiếp tục bài tập. Bạn nhớ nói “đóng” và “mở” mỗi lần và bạn tiếp tục cử động bàn tay bạn cho trẻ có mẫu để bắt chước.

Vận động tinh, thao tác, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh vàsự rắn rỏi của bàn tay.

Mục tiêu: Cột 6 kẹp phơi đồ ở các cạnh của hộp nhỏ.

Dụng cụ: 6 kẹp phơi đồ nhẹ bằng nhựa, hộp giày.

Tiến trình:

- Trước khi bắt đầu bài tập, bạn kiểm tra các kẹp phơi đồ để bạn chắc chắn chúng không quá cứng để được mở dễ dàng.

- Bạn cầm kẹp phơi đồ trước mặt trẻ và chỉ cách bấm hai đầu để mở và đóng. Sau đó bạn nói “con nhìn nè” và bạn kẹp một góc cạnh của hộp giày.

- Bạn để một kẹp trong bàn tay trẻ và dùng bàn tay bạn để giúp trẻ mở kẹp ra.

- Bạn hướng dẫn bàn tay trẻ kẹp một góc cạnh của hộp giày. Khen trẻ và cho trẻ cái kẹp khác.

- Bạn giảm dần dần áp lực của bàn tay bạn cho tới khi trẻ tự làm phần chính của công việc.

- Khi trẻ kẹp một cái kẹp ở hộp không trợ giúp, bạn để 6 kẹp trước mặt trẻ và hướng dẫn trẻ kẹp hết tất cả các góc cạnh của hộp.

- Sau đó bảo trẻ gỡ các kẹp và bỏ chúng vào hộp. (Thưởng trẻ mỗi lần trẻ làm xong bài tập).

Vận động tinh, thao tác, 3 - 4 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 3 - 4 TUỔI

CẢM NHẬN XÚC GIÁC, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ bàn tay và ngón tay.

Mục tiêu: Chỉ sử dụng một ngón tay vẽ chậm và nhẹ đường viền các hình thể.

Dụng cụ: Đồ thường dùng (ví dụ bóng, bàn, sách).

Tiến trình:

- Bạn cầm ngón tay trỏ của trẻ và đi chậm và nhẹ theo đường viền của một loạt đồ vật như quyển sách, cái bàn và trái bóng.

- Bạn nói nhỏ nhẹ với trẻ một cách trấn an khi hướng dẫn ngón tay của trẻ.

- Giảm dần sự hướng dẫn của bạn vào bàn tay trẻ và xem trẻ có tiếp tục vẽ đường nét một mình (khen trẻ khi trẻ di chuyển chậm ngón tay).

- Nếu trẻ bắt đầu cử động bàn tay theo bản năng, bạn bảo chậm lại, nếu được nói bằng miệng, nếu cần bằng cơ thể.

- Khi trẻ quen với xúc giác, bạn thay đổi đồ vật đã được sử dụng để có xúc giác đa dạng. Ví dụ bạn có thể cho trẻ vẽ đường viền của thú nhồi bông, sau đó viên đá lỏm chỏm và sau cùng một cái mâm trơn láng.

Vận động tinh, thao tác, 3 - 4 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 3 - 4 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 3 - 4 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC).

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh, sự phối hợp bàn tay và sự phân biệt màu sắc.

Mục tiêu: Làm một đồ chơi nhỏ hình lò xo bằng cách xếp giấy.

Dụng cụ: Hai tờ giấy màu khác nhau (mỗi tờ chiều dài 15 cm và chiều rộng 3 cm).

Tiến trình:

- Dán hai đầu của hai tờ giấy chồng lên nhau tạo góc vuông.

- Chỉ cho trẻ cách xếp tờ giấy ở dưới lên trên tờ giấy ở trên.

- Nếu trẻ phản ứng tích cực với tên của màu sắc, bạn cho trẻ xếp tiếp và nói “xếp màu đỏ”.

Nếu cần, chỉ cho trẻ màu nào phải xếp cho đúng chiều.

- Nếu trẻ không còn phản ứng với tên của màu sắc, bạn chỉ tờ giấy ở dưới và nói “xếp”.

- Cho trẻ bắt chước lại động tác xếp. Nếu trẻ còn do dự, hướng dẫn bàn tay trẻ cho tới hết bài tập. Bạn tiếp tục xếp xen kẻ tờ giấy ở dưới chồng lên tờ giấy ở trên cho tới khi đồ chơi được xếp hoàn toàn.

Hình 4.1 – Động tác liên tiếp để làm một đồ chơi

Vận động tinh, thao tác, 4 - 5 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, THAO TÁC, 4 - 5 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh và học cách sử dụng kéo.

Mục tiêu: Cắt ngẫu nhiên trên những tờ giấy.

Dụng cụ: Kéo, giấy.

Tiến trình:

- Trước khi bắt đầu bài tập, bạn hãy cắt những mảnh giấy thành đọan dài 3cm để cho trẻ có khả năng cắt từ đầu này qua đầu kia những đoạn dài không khó khăn.

- Bạn để 3 tờ giấy và kéo trước mặt trẻ (bạn nắm bắt sự chú ý của trẻ và bạn cầm kéo).

- Bạn cầm kéo chính xác và đu đưa kéo trong tầm nhìn của trẻ. Sau đó bạn lượm một tờ giấy và làm một đường cắt.

- Bạn cầm bàn tay trẻ và đặt kéo trong tư thế đúng. Bạn sử dụng bàn tay bạn để củng cố sự cầm nắm của trẻ và sự làm chủ động tác của trẻ.

- Bạn dùng bàn tay kia của trẻ và giúp trẻ giữ tờ giấy.

- Bạn thao tác bàn tay trẻ 2 hoặc 3 lần để mở và đóng kéo. Bạn nói “cắt” mỗi lần kéo tự đóng lại. Bạn giúp trẻ làm một đường cắt trong mỗi tờ giấy.

- Khi bạn cảm thấy bàn tay trẻ bắt đầu làm động tác, bạn giảm sự trợ giúp (bạn đừng lo khi trẻ không cắt tới đầu kia của tờ giấy.

- Bạn khuyến khích trẻ cắt một lần trong mỗi tờ giấy và sau đó lấy tờ giấy khác. Như vậy, trẻ sẽ biết bài tập gồm bao nhiêu phần và trẻ ít có khuynh hướng nản chí.

Vận động tinh, thao tác, 4 - 5 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự chính xác khả năng xếp giấy và tăng lực cơ bắp khi sử dụng kéo.

Mục tiêu: Xếp và gắp nếp tờ giấy một cách chính xác và cắt độ dày của 4 tờ giấy.

Dụng cụ: Tờ giấy mỏng đánh máy hoặc tờ báo (15 cm x 15 cm), kéo.

Tiến trình:

- Bạn để một tờ giấy vuông trước mặt bạn và một tờ trước mặt trẻ. Bạn nói “con nhìn” trong khi đó bạn xếp chậm tờ giấy của bạn làm đôi. Sau đó bạn cầm bàn tay trẻ và giúp trẻ làm y như vậy.

- Bạn nói “lật qua” và bạn xếp lần nữa tờ giấy của bạn làm đôi. Bảo trẻ làm như vậy trên tờ giấy của trẻ, chủ yếu không có sự trợ giúp của bạn.

- Bạn lấy bút chì và đánh dấu tờ giấy được xếp để chỉ nơi cắt những lỗ hình chữ V. Bạn làm chữ V mỗi cạnh tờ giấy và cắt mỗi góc.

- Bạn mở bông tuyết và bộc lộ sự ngạc nhiên vì đã làm xong. Bạn giúp trẻ dán bông tuyết trên cửa sổ để chứng minh bạn rất hãnh diện về công việc của mình. Lúc đầu, bạn phải giúp trẻ rất nhiều bằng cách hướng dẫn bàn tay trẻ để cắt theo đường vẽ.

Hình 4.2 – Động tác liên tiếp để làm một bông tuyết

Vận động tinh, phối hợp hai bàn tay, 4 - 5 tuổi

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Tăng lực cơ bắp và thời gian chú ý các cử động phối hợp.

Mục tiêu: Treo quần áo lên dây phơi đồ và kẹp chúng lại với kẹp phơi đồ.

Dụng cụ: Kẹp phơi đồ, găng tay, khăn mù xoa, tất, dây phơi đồ, giỏ.

Tiến trình:

- Bạn giăng sợi dây giữa 2 cây hoặc 2 bàn ghế để treo sợi dây khoảng chiều cao của vai trẻ.

- Bạn bỏ quần áo trong giỏ để dưới chân trẻ và kẹp phơi đồ trong hộp để bên phải của cái giỏ.

- Bạn cho trẻ những lệnh, trước tiên hướng dẫn bàn tay trẻ, sau đó bằng lời và cử chỉ, như sau: “Con lấy chiếc tất (dùng bàn tay trái của trẻ), con lấy kẹp phơi đồ (dùng bàn tay phải của trẻ)”. “Con để chiếc tất (phơi nó trên sợi dây phơi đồ), cố định nó lại (bấm kẹp cho nó mở ra, kẹp chiếc tất lại và thả ra)”.

- Nếu bạn thấy một phần của bài tập gây khó khăn cho trẻ, ví dụ như phơi chiếc tất hoặc mở kẹp phơi đồ, bạn thao tác riêng rẽ phần này trước khi tiếp tục hết bài tập (ví dụ bảo trẻ thao tác để tất trên dây hoặc ngồi vào bàn thao tác gắn kẹp phơi đồ trên các cạnh của hộp).

Vận động tinh, thao tác, 5 - 6 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 2 - 3 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, NẮM BẮT, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự làm chủ vận động tinh và lực các ngón tay.

Mục tiêu: Ấn 12 đinh ấn trên miếng ván bằng lie.

Dụng cụ: Đinh ấn (đầu nhọn rất ngắn), bảng bằng lie.

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn với trẻ và để bảng bằng lie trên bàn trước mặt trẻ.

- Bạn để những đinh ấn ở một nơi mà bạn và trẻ có thể lấy được. Bạn chắc chắn trẻ quan sát bạn khi bạn nhặt đinh ấn đầu tiên.

- Làm động tác kìm mạnh với ngón cái và ngón trỏ, nhặt một đinh ấn bằng đầu đinh. Cầm đinh ấn trước mắt trẻ để trẻ thấy chính xác bạn cầm như thế nào. Bạn nói “con nhìn nè” và đẩy đinh ấn nhẹ trên bảng lie.

- Bạn cầm ngón cái và ngón trỏ của trẻ và lặp lại tiến trình bằng cách hướng dẫn trẻ nhặt đinh ấn và ấn mạnh nó trên bảng.

- Bạn chỉ đinh ấn thứ hai, bạn nói “con ấn nó vô”và sau đó chỉ tấm bảng. Nếu trẻ không sẵn sàng để nhặt đinh ấn, bạn cầm bàn tay trẻ và hướng dẫn trẻ làm lại.

- Lặp lại bài tập cho tới khi trẻ nhặt và đặt 12 đinh ấn.

- Lúc đầu, bạn chỉ để 3 hoặc 4 đinh ấn trên bàn nhưng dần dần trẻ hiểu những gì ta mong đợi nơi trẻ, bạn tăng nhẹ số đinh ấn.

Vận động tinh, thao tác, 5 - 6 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 4 - 5 TUỔI.

Mục đích: Học đan bằng cách sử dụng những hình vẽ đều đặn “phía trên, phía dưới”

Mục tiêu: Hiểu “phía trên” và “phía dưới”, do đó di chuyển tờ giấy. Làm cho đến khi công việc hoàn tất.

Dụng cụ: Giấy thủ công (hai màu hoặc hơn).

Tiến trình:

- Bạn cắt giấy thành từng mảnh rộng 3cm(màu thứ nhất: 20cm chiều dài; màu thứ hai: 30cm chiều dài). Bạn giữ một tờ giấy nguyên để làm nền.

- Bạn trải những mảnh màu thứ nhất thẳng đứng với tờ giấy nguyên và kẹp chúng lại ở đầu phía trên. Bạn lấy một mảnh của màu thứ hai và đan nó, đi từ phải qua trái (vì trẻ thuận bên phải). Trong lúc chỉ, bạn vừa nói “phía trên, phía dưới, vừa để một mảnh.

- Bạn cho trẻ mảnh tiếp theo và giúp trẻ đan lên đan xuống. Bạn chỉ cho trẻ phải đan lên hoặc xuống tùy theo vị trí của mảnh trước đó.

- Bạn dùng từ đơn giản: “Con nhìn nè, cái này ở trên, bây giờ chúng ta phải để cái kia ở dưới”.

- Khi trẻ khởi sự, bạn rút lui và nhìn xa, bạn can thiệp nếu trẻ mất hướng hoặc bạn thấy trẻ bắt đầu nản.

- Khi mảnh giấy được để đúng chỗ, bạn cố định nó bằng tờ giấy dính nhỏ.

- Khi đồ để dưới mâm đã hoàn thành, khen trẻ và đưa kéo cho trẻ để cắt những đầu giấy.

- Bạn treo đồ để dưới mâm ở trên tường nhà bếp hoặc để ở giữa bàn cho bữa ăn xế (cách cho trẻ xem việc sử dụng sản phẩm sẽ giúp trẻ ước muốn làm xong cái kế tiếp ngày mai).

Hình 4.3 - Đan

Vận động tinh, phối hợp hai bàn tay, 4 - 5 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 4 - 5 TUỔI

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 4 - 5 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, KẾT HỢP, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Học phân biệt kích cỡ và cải thiện khả năng vận động tinh.

Mục tiêu: Ghép 3 đai ốc và bù loong với kích thước khác nhau mà không được trợ giúp.

Dụng cụ: 3 đai ốc và bù loong kích thước giống nhau, 3 đai ốc và bù loong kích thước khác nhau, 2 mâm để lựa chọn.

Tiến trình:

- Khi trẻ làm thành công hai miếng ván bằng đai ốc, bạn bắt đầu dạy trẻ lắp ghép đai ốc và bù loong rải rác bằng cách dùng hai bàn tay hợp tác với nhau.

- Bạn bắt đầu bằng 3 bù loong kích cỡ và hình thể giống nhau.

- Bạn tháo ra từng cặp và trộn chúng trước mặt trẻ. Sau đó bạn để hai mâm chọn lựa trước mặt trẻ, với một đai ốc mâm này và một bù loong mâm kia. Bạn bảo trẻ chọn lựa đai ốc và bù loong vào mâm thích hợp.

- Sau đó, bạn chỉ cho trẻ cách lắp ghép với đai ốc trong một bàn tay và với bù loong trong bàn tay kia. Bạn hướng dẫn bàn tay trẻ để lắp ghép cái thứ hai chung với nhau.

- Lặp lại bài tập và giảm dần sự trợ giúp của bạn cho tới khi trẻ lắp ghép 3 đai ốc và bù loong không cần trợ giúp.

- Khi trẻ không còn khó khăn với đai ốc và bù loong cùng kích cỡ, bạn thay thế 3 căp kích cỡ và hình thể khác nhau (bạn bảo trẻ so sánh mỗi đai ốc và bù loong cho tới khi sự phối hợp đúng với nhau).