2. Nhận thức (32 bài)

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

CẢM NHẬN THÍNH GIÁC, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Phát triển sự nhận biết tên.

Mục tiêu: Nhìn người nói khi họ gọi trẻ bằng tên của trẻ.

Dụng cụ: Không có.

Tiến trình:

- Cứ cách khoảng trong ngày bạn gọi tên trẻ với giọng lớn và thanh thản. Nếu trẻ nhìn bạn, bạn thưởng trẻ liền bằng cách ôm trẻ hoặc cho bánh kẹo. Nếu trẻ không phản ứng, bạn di chuyển về phía tầm nhìn của trẻ và lặp lại tên trẻ. Bạn bắt đầu tiến sát gần và lặp lại tên trẻ cứ 3 hoặc 4 phút một lần. Bạn thưởng trẻ ngay khi trẻ quay đầu về hướng của bạn dù trẻ chưa thiết lập được mối giao tiếp mắt.

- Nếu trẻ bắt đầu phản ứng, bạn tăng dần khoảng cách giữa bạn và trẻ khi bạn gọi tên trẻ.

- Bạn có thể làm việc theo khả năng này suốt ngày bằng cách làm những bài tập khác hoặc chơi với trẻ.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

Mục đích: Phát triển khả năng nhận biết không lời những nhu cầu và ước muốn của trẻ.

Mục tiêu: Chỉ (hoặc đưa bàn tay đến) đồ vật được yêu thích không cần đề nghị trước.

Dụng cụ: Bánh kẹo hoặc đồ chơi được thích nhất.

Tiến trình:

- Chỉ cho trẻ một đồ chơi được ưa thích hoặc bánh kẹo và bạn để đồ chơi đó trên bàn trước trẻ. Đừng để trẻ lấy phần thưởng trước khi bạn giúp trẻ chỉ phần thưởng hoặc đưa bàn tay về hướng đó.

- Hướng trẻ nhìn phần thưởng và chính bạn chỉ phần thưởng. Rồi hướng dẫn trẻ chỉ phần thưởng cho bạn trước khi bạn cho phép trẻ lấy phần thưởng.

- Lặp lại bài tập nhiều lần trong ngày. Khi trẻ đã làm quen với ý tưởng chỉ mặc dầu bạn còn phải giúp đỡ trẻ, bạn hãy nắm bắt tất cả cơ hội trong ngày để động viên trẻ chỉ.

- Giảm dần sự trợ giúp của bạn khi trẻ biết bộc lộ nhu cầu bằng cử chỉ phù hợp.

- Khi trẻ bắt đầu tự chỉ, bạn cho trẻ sự chọn lựa giữa hai đồ vật để trẻ chỉ đồ vật mà trẻ muốn. Chú ý thưởng trẻ mỗi khi bạn thấy trẻ tự phát chỉ đồ vật trẻ muốn.

- Lúc đầu, có thể trẻ chỉ những ước muốn của trẻ bằng cách đưa bàn tay ra về phía đồ vật. Dần dần bạn khuyến khích trẻ chỉ bằng ngón tay bằng cách giúp trẻ chỉ trong tư thế phù hợp.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết lệnh bằng lời.

Mục tiêu: Đến để đáp ứng lệnh bằng lời.

Dụng cụ: Không có.

Tiến trình:

- Bài tập này cần 2 người. Mỗi người phải có 1 lô phần thưởng nhỏ. Người dạy và người trợ lý ngồi đối diện nhau, cách khoảng 1m, trẻ đứng cạnh người hợp tác. Người dạy nói “con đến đây” và đưa ra một phần thưởng.

- Lúc đầu, người trợ lý có thể thúc khuỷu tay vào trẻ để kích thích trẻ di chuyển về phía phần thưởng. Khi trẻ di chuyển về phía người giáo dục, trẻ nhận phần thưởng. Người dạy giúp trẻ trở về đứng trước mặt người trợ lý. Người trợ lý đưa cho trẻ phần thưởng và tiến trình được lặp lại.

- Lặp lại bài tập 4 hoặc 5 lần mỗi buổi. Giảm dần sự kích thích và bạn xem trẻ có bắt đầu tự di chuyển ngay khi nghe lệnh. Nếu trẻ di chuyển trước lệnh, bạn giữ trẻ lại cho đến khi trẻ nghe lệnh. Khi trẻ có thể “đến” theo lệnh, bạn bắt đầu khái quát hóa sự hiểu biết của từ đó bằng cách sau:

a) Bảo trẻ đến nhiều lần trong ngày (bạn đảm bảo sự chú ý của trẻ và cho lệnh miệng)

b) Bảo trẻ đến khi trẻ gần bạn mà không nhìn bạn.

c) Bảo trẻ đến khi bạn đứng sau trẻ (làm sao cho trẻ phải quay lại để đi về phía bạn).

Bạn đi theo từng giai đoạn một. Bạn đảm bảo là trẻ làm chủ được mỗi giai đoạn trước khi qua giai đoạn sau.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 0 - 1 TUỔI Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết lệnh bằng lời.

Mục tiêu: Tự ngồi để đáp ứng lệnh bằng lời.

Dụng cụ: 3 ghế, trong đó có một ghế nhỏ cho trẻ.

Tiến trình:

- Đặt 3 ghế sao cho 2 cái đối diện với cái thứ ba có khoảng cách là 1m. Bài tập này cần 2 người. 1 người (người dạy) ngồi vào ghế thứ ba đối diện với trẻ và người trợ lý.

- Cho trẻ và người trợ lý đứng trước ghế của họ sao cho mắt của trẻ ngang tầm với miệng của người ngồi. Người dạy phải nói “con ngồi xuống” với giọng rõ ràng và cứng rắn. Cho người trợ lý ngồi cùng lúc và giúp trẻ ngồi xuống.

- Người dạy thưởng trẻ ngay.

- Lặp lại nhiều lần bài tập cho tới khi trẻ đoán trước được lệnh miệng và không cần sự trợ giúp.

Hình 6.1 – Luyện tập đáp ứng theo lệnh <<con ngồi xuống>>

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết lệnh bằng lời.

Mục tiêu: Đang đi, ngừng và đi tiếp để đáp ứng lệnh bằng lời.

Dụng cụ: Không có.

Tiến trình:

- Nắm bàn tay trẻ và dẫn trẻ đi 3 hoặc 4 lần quanh phòng. Lâu lâu nói với trẻ “đứng lại” và giữ trẻ ở vị trí đứng yên. Khen trẻ đã ngừng và đứng yên vài giây. Rối nói tiếp “bước tới” và bắt đầu đi.

- Lặp lại bài tập này nhiều lần. Bạn xem trẻ có ngừng khi trẻ nghe từ “đứng lại” hơn là trẻ đứng lại vì bạn dừng và giữ trẻ lại.

- Khi trẻ biết trước phải ngừng khi nghe lệnh ngừng, bạn buông bàn tay trẻ cho tới khi bạn chỉ đi cạnh trẻ mà thôi.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 0 - 1 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết chính hình ảnh của trẻ và nhận biết tên trẻ.

Mục tiêu: Chỉ chính hình ảnh của trẻ trong gương bằng cách trả lời câu hỏi “(tên) ở đâu” ?

Dụng cụ: Gương tại chỗ.

Tiến trình:

- Khi trẻ có khả năng phản ứng lúc gọi tên trẻ (xem bài tập 159), bạn dẫn trẻ đứng trước gương và chỉ hình ảnh của trẻ trong gương. Bạn hướng dẫn trẻ sờ vào gương để trẻ nhận thấy rằng không có trẻ thứ hai ở trong gương. Bạn cũng giúp trẻ đu đưa cánh tay và nhảy để trẻ có thể thấy hình ảnh của trẻ cũng làm như vậy. Rồi bạn nói “con đâu rồi”. Bạn giúp trẻ tự chỉ vào trẻ, rồi cũng hướng dẫn trẻ chỉ vào hình ảnh trong gương. Bạn chỉ vào gương và nói “con nhìn kìa, kia là con”.

- Lặp lại bài tập một số lần cho tới khi trẻ bắt đầu khái quát hóa hình ảnh của chính trẻ.

- Nếu trẻ sợ gương hoặc trẻ đứng cố định trước gương, bạn cho trẻ đi trước gương 3 hoặc 4 lần mỗi ngày.

- Bạn gây sự chú ý của trẻ về hình ảnh nơi gương mỗi khi bạn đi ngang qua, nhưng đừng để trẻ đứng lại quá lâu nếu trẻ có vấn đề khi thấy hình ảnh.

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 1- 2 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng kết hợp và sự chú ý bằng mắt.

Mục tiêu: Nhìn bàn tay của người dạy và tìm ra một trong 4 đồ vật giống như đồ vật mà bàn tay người dạy cầm.

Dụng cụ: Bốn đôi đồ vật giống nhau (tất, kẹp phơi đồ, hình khối, thìa, bút chì bột màu, v,v…), hộp nhỏ.

Tiến trình:

- Đặt một trò chơi với 4 đồ vật trên bàn trước trẻ. Bạn giữ trò chơi những đồ vật kết hợp trên đầu gối bạn sao cho trẻ không thấy đồ vật đó.

- Đặt hộp ở cạnh bàn gần trẻ. Bạn đưa một đồ vật của bạn và cho trẻ tìm vật kết hợp trong trò chơi của trẻ. Ví dụ bạn đưa chiếc tất và nói “con cho cô chiếc tất”. Bạn chỉ vào số đồ vật của trẻ.

Khi trẻ lượm hoặc chỉ đúng đồ vật, bạn khen trẻ và để hai đồ vật vào hộp.

- Lặp lại bài tập cho tới khi tất cả đồ vật nằm trong hộp.

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 1- 2 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng kết hợp và sự chú ý bằng mắt.

Mục tiêu: Tìm ra trong số những đồ vật, không lơ đễnh, đồ vật nào được kết hợp với đồ vật được xác định.

Dụng cụ: Bốn đôi đồ vật giống nhau, hộp lớn.

Tiến trình:

- Để tất cả đồ vật trong hộp và bạn ngồi dưới đất, hộp đặt giữa trẻ và bạn. Bạn lấy một đồ vật trong hộp ra và cầm cho trẻ thấy. Bạn nói “con nhìn này, con tìm chiếc tất đi”. Rồi bạn chỉ vào hộp và giúp trẻ tìm những đồ vật trong hộp cho tới khi trẻ tìm được chiếc tất khác. Rồi bạn để cặp đó một bên rồi thưởng trẻ.

- Lặp lại bài tập cho tới khi tất cả các đồ vật được lấy ra khỏi hộp.

- Bạn không bắt đầu bài tập này trước khi trẻ tìm ra một đồ vật kết hợp với một đồ vật được nêu ra trong số những đồ vật giới hạn. (xem bài tập 165)

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 1- 2 tuổi

Mục đích: Cải thiện khả năng nhận thức kết hợp.

Mục tiêu: Kết hợp 5 hình ảnh đồ vật đơn giản với chính đồ vật đó.

Dụng cụ: 5 đồ vật thường dùng với hình ảnh kết hợp (những hình ảnh có thể hoặc được vẽ hoặc được cắt trong sách hình hoặc sách tô màu).

Tiến trình:

- Để những hình ảnh trên bàn trước trẻ và giữ những đồ vật được kết hợp trên đầu gối bạn để trẻ không lo ra. Đưa từng đồ vật cho trẻ và cho trẻ đặt chúng trên hình ảnh tương ứng. Lúc đầu có thể cần bắt đầu chỉ một hình ảnh và chỉ một đồ vật. (Ví dụ: cho trẻ ngồi vào bàn, trước mặt trẻ là hình ảnh một cái thìa. Bạn đưa cho trẻ cái thìa và nêu tên đồ vật. Cho trẻ đặt thìa trên hình rồi thưởng trẻ ngay).

- Khi trẻ nắm được ý kết hợp hình và đồ vật, bạn đặt 2 hình trước trẻ để trẻ phải chọn lựa (ví dụ bạn đặt trước mặt trẻ hình ảnh một cái thìa và một chiếc giày và đưa cho trẻ cái thìa. Nếu trẻ để cái thìa trên hình đúng, bạn nói “đúng rồi, cái thìa” và thưởng trẻ ngay. Nếu trẻ thử đặt cái thìa vào hình không đúng, bạn lặp lại “cái thìa” và hướng dẫn bàn tay trẻ về phía hình đúng.)

- Lặp lại bài tập bằng cách thêm dần nhiều hình ảnh hơn cho đến khi trẻ làm được 5 hình trong một buổi.

Hình 6.2 – Đồ vật thông dụng và hình ảnh tương ứng

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 1- 2 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng nhận thức chọn lựa và sự chú ý bằng mắt.

Mục tiêu: Chọn lựa hai nhóm đồ vật không trợ giúp.

Dụng cụ: 2 mâm để lựa, 4 bút chì bột màu, 4 hạt chuỗi.

Tiến trình:

- Đặt 2 mâm chọn lựa trước trẻ và để một hạt chuỗi trên một mâm và 1 cây bút chì màu trên mâm kia.

- Bạn đưa cho trẻ những cây bút chì màu và nói “con bỏ nó vào đây” và chỉ vào mâm đúng.

Bạn chỉ hướng dẫn bàn tay trẻ khi trẻ thử để đồ vật vào mâm sai.

- Khi trẻ đã để tất cả bút chì màu vào giỏ, bạn lặp lại bài tập với các hạt chuỗi. Bạn cố gắng chỉ hạt chuỗi đầu tiên rồi sau đó cho lệnh miệng mà thôi. Nếu trẻ không theo, bạn tiếp tục chỉ lâu hơn. Bạn cố giảm dần tất cả sự chỉ dẫn bằng mắt.

- Lặp lại nhiều lần bài tập cho đến khi trẻ có thể lấy một đồ vật trong bàn tay bạn và đặt đúng vào mâm mà không trợ giúp.

-Sau khi lặp lại bài tập nhiều lần, bạn bắt đầu xen kẽ bút chì màu và hạt chuỗi. Lúc đầu bạn đảm bảo là bước tiếp theo rõ ràng dễ nhận thấy.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 1- 2 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

VẬN ĐỘNG TINH, TỰ CHỦ, 0 - 1 TUỔI

Mục đích: Phát triển sự hiểu biết dễ thụ cảm tên đồ vật thường dùng và cải thiện khả năng nhìn để tìm.

Mục tiêu: Ngồi ở bàn, đảo mắt nhìn phòng và chỉ một đồ vật xác định không trợ giúp để trả lời câu hỏi “Đồ vật gì… ở đâu?”

Dụng cụ: Bàn làm việc, hai ghế, bốn đồ vật thông thường mà trẻ biết rõ.

Tiến trình:

- Chọn 4 đồ vật thông dụng mà trẻ hiểu tên. Những lần đầu tiên bạn làm bài tập, bạn ngồi vào bàn với trẻ và đặt 4 đồ vật trước trẻ. Chỉ cho trẻ từng đồ vật và nêu từng tên.

- Rồi đặt những đồ vật vào vị trí dễ thấy quanh phòng. Bạn cầm hai bàn tay trẻ trên bàn và hỏi “Trái bóng đâu con?”. Không cho trẻ đứng dậy để tìm bóng, nhưng cho trẻ ngồi trên ghế, nhìn quanh phòng rồi chỉ vị trí trái bóng. Điều quan trọng là trẻ học cách sử dụng điệu bộ giống như chỉ.

- Lặp lại bài tập với 4 đồ vật. Nếu trẻ không tìm đồ vật bằng cách nhìn quanh phòng, bạn lặp lại câu hỏi và vừa hướng sự chú ý của trẻ vào những đồ vật khác nhau vừa hỏi: “Có phải trái bóng kia không?” Sau cùng khi trẻ nhìn trái bóng, bạn thả một bàn tay của trẻ và giúp trẻ chỉ trái bóng.

- Động viên trẻ lặp lại tên đồ vật nếu trẻ biết nói một ít.

- Nếu trẻ đã chỉ 4 đồ vật, bạn nói “con đi tìm trái bóng” và cho trẻ đứng dậy đi tìm trái bóng

(Bạn chú ý nhấn mạnh sự khác nhau giữa “Trái bóng ở đâu?” và “con đi tìm trái bóng”.)

- Khi trẻ có khả năng định vị và chỉ những đồ vật sau khi nhìn, trong lúc bạn đặt những đồ vật ấy trong phòng, bạn tiếp tục bài tập nhưng đặt đồ vật trước khi trẻ vào phòng. (Chú ý tất cả những đồ vật phải để rõ ràng dễ thấy ở chỗ của chúng).

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 1- 2 tuổi

Mục đích: Phát triển sự nhận dạng những thành viên trong gia đình.

Mục tiêu: Đưa đồ vật cho một thành viên được xác định trong gia đình theo yêu cầu bằng lời.

Dụng cụ: Tất cả đồ vật thông thường trong nhà hoặc đồ chơi mà trẻ biết rõ.

Tiến trình:

- Trong lúc dạy tên cho trẻ, chú ý dạy trẻ mỗi lần một tên. Cho trẻ ngồi trước mặt bạn trên ghế hoặc dưới đất. Bạn đưa cho trẻ một đồ vật mà trẻ biết như trái bóng, và nói “con đưa trái bóng cho (mẹ) đi”. Bạn đưa bàn tay bạn để chỉ cho trẻ phải cho bạn trái bóng.

- Lặp lại bài tập này nhiều lần. Khi trẻ có thể đưa cho bạn trái bóng không khó khăn, bạn thêm người thứ hai, cho người thứ hai ngồi cạnh bạn trước mặt trẻ và nói: “con đưa trái bóng cho (mẹ) đi”. Và bạn đưa bàn tay của bạn. Rồi bạn trả trái bóng lại cho trẻ và nói: “con đưa trái bóng cho (ba) đi”. Bạn dẫn người thứ hai đưa bàn tay ra. Nếu trẻ thử đưa bóng cho bạn, bạn hướng sự chú ý của trẻ vào người khác và lặp lại trình tự, nhấn mạnh tên gọi.

- Lặp lại bài tập nhiều lần cho đến khi trẻ bắt đầu chú ý đến sự khác biệt các tên gọi.

- Khi bài tập trở nên rõ ràng hơn đối với trẻ, bạn ngưng đưa bàn tay bạn ra và xem trẻ có quyết định đem trái bóng cho ai (mà không cần thấy dấu hiệu đưa bàn tay.)

- Khi trẻ có thể phân biệt được hai tên gọi, bạn thêm tên thứ ba. Mỗi lần như thế, bạn lặp lại tòan bộ trình tự.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 1- 2 tuổi

BẮT CHƯỚC, VẬN ĐỘNG, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết lệnh bằng lời.

Mục tiêu: Dạy ý nghĩa của động từ nối với danh từ

Dụng cụ: Trái bóng.

Tiến trình:

- Khi trẻ có khả năng đưa cho bạn trái bóng bằng cách đáp ứng yêu cầu của bạn (xem bài tập 166), bạn bắt đầu dạy trẻ từ với những việc làm khác với trái bóng. Bạn bắt đầu nhấn mạnh lệnh: “Đưa trái bóng” nhấn mạnh rõ động từ, bạn đưa bàn tay bạn ra và bảo trẻ đưa cho bạn trái bóng. Rồi bạn nói “Con nhìn này, lăn trái bóng” (bạn đảm bảo là trẻ quan sát bạn và bạn lăn bóng về phía tường)

- Bạn đưa bóng cho trẻ và hướng dẫn bàn tay trẻ lăn bóng trong khi đó bạn lặp từ “lăn trái bóng”. Lặp lại nhiều lần lệnh “lăn trái bóng” trước khi bạn có ý định pha lẫn hai lệnh.

- Khi bạn bắt đầu cho 2 lệnh “đưa trái bóng” và “lăn trái bóng”, bạn nói 2 lệnh đó, lệnh nào cũng được cho đến khi trẻ có thể thực hiện mỗi lệnh theo yêu cầu.

- Lặp lại bài tập này, thêm vào các lệnh khác như “ném”, “ tâng” hoặc “đá”. Mỗi lần bạn chỉ thêm một động từ thôi.

- Khi trẻ học thêm một lệnh mới, bạn chú ý xen lệnh mới vào những lệnh trẻ đã học (mỗi lần như thế bạn đừng quên nhấn mạnh động từ để trẻ cảm nhận được sự khác biệt).

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 2 - 3 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng kết hợp và việc hiểu cùng một từ có thể tượng trưng nhiều đồ vật không giống hệt nhau.

Mục tiêu: Kết hợp những hình ảnh tượng trưng những đồ vật tương tự nhưng bề ngoài khác nhau.

Dụng cụ: Hình ảnh nhiều đồ vật tương tự nhưng không giống hệt nhau (ví dụ nhiều đôi giày khác nhau). Tiến trình:

- Đặt một lọat hình đồ vật cùng lọai (ví dụ giày) trộn lẫn với nhiều hình khác. Bạn chỉ cho trẻ hình 1 chiếc giày và nói: “Con nhìn này, giày” rồi nói “Con tìm giày” và bạn chỉ những hình khác. Bạn chỉ bằng cử chỉ để trẻ đưa cho bạn tất cả các hình giày.

- Nếu trẻ đưa cho bạn một hình gần đó, bạn làm cho trẻ chú ý lại vào hình vẽ và nói “Con tìm hình chiếc giày khác”. Bạn cố gắng tìm những hình ảnh chỉ cùng lọai đồ vật được nhìn dưới nhiều góc cạnh khác nhau. Điều quan trọng là trẻ hiểu được từ “giày” tương ứng với nhiều đồ vật mà bề ngoài có vẻ khác nhau.

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 2 - 3 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 2 - 3 TUỔI

TỰ LẬP, ĂN UỐNG, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Phát triển sự nhận biết thức ăn và cải thiện khả năng nhớ từ cùng loại.

Mục tiêu: Chọn lựa trong khi “ăn” hoặc “uống” những hình ảnh thức ăn khác nhau.

Dụng cụ: Hình ảnh các loại thức ăn và nước uống khác nhau được cắt ra trong sách báo.

Tiến trình:

- Bạn ngời vào bàn cạnh trẻ và nói: “Con nhìn này, bây giờ ta chơi hình”. Bạn giữ xấp hình trên đầu gối bạn để trẻ không lo ra. Bạn chỉ cho trẻ hình có đồ ăn và nói: “Con nhìn này, để ăn”. Bạn đảm bảo là trẻ nhìn hình và bạn đặt hình đó trước mặt trẻ. Sau đó bạn lấy một hình có đồ uống và nói “Con nhìn này, để uống”. Bạn nhấn mạnh các từ “ăn” và “uống”. Bạn đặt hình thức uống cạnh hình thức ăn. Bạn không nêu tên thức ăn vì mục tiêu của chúng ta không phải làm cho trẻ hiểu nghĩa một từ ví dụ như từ “mì que”.

- Lặp lại bài tập với tất cả các thẻ hình cùng lúc nêu lên “để ăn” hoặc “để uống” và để những thẻ hình đó vào đúng loại của chúng.

- Khi tất cả các thẻ hình được chọn lựa xong, bạn nói “chơi hình xong rồi” và bạn để trẻ chơi trò chơi của trẻ.

- Lặp lại bài tập này trong hai hoặc 3 ngày bằng cách chính bạn phân loại hình ảnh.

- Khi trẻ đã quen thuộc với bài tập, bạn yêu cầu trẻ chỉ chồng hình nào trẻ phải để hình lên. Bạn bắt đầu bằng cách chỉ yêu cầu trẻ phân lọai 1 hoặc 2 thẻ hình mỗi buổi.

- Nới rộng dần vai trò của trẻ cho đến khi trẻ có thể tự phân lọai tất cả thẻ hình mà cần rất ít sự trợ giúp.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Phát triển sự hiểu biết dễ cảm nhận của những câu phức tạp.

Mục tiêu: Thực hiện một cách thành công một loạt lệnh gồm hai câu có liên quan.

Dụng cụ: 4 đồ vật thường dùng (như một thìa, một xe hơi nhỏ, một tách, một hộp đồ hộp hoặc một đồ chơi được ưa thích).

Tiến trình:

- Tạo một chỗ ngồi mà trẻ có thể trở về chỗ sau mỗi lệnh hoặc một lọat lệnh.

- Chuẩn bị một phần thưởng cho trẻ khi trẻ trở về chỗ.

- Bạn ra lệnh cho trẻ “Con tìm bóng” rồi cho trẻ lệnh khác “Rồi con ngồi xuống”. Nếu trẻ lo ra và không làm xong bài tập được, bạn dẫn trẻ về ghế và lặp lại lệnh.

- Bước đầu bạn để trẻ thực hiện 2 phần của lệnh tách biệt nhau, nhưng khi trẻ bắt đầu hiểu bài tập, bạn liên kết hai câu và cho trẻ thực hiện cả 2 lệnh trước khi trẻ trở về vị trí ngồi.

- Nếu trẻ làm xong phần một bài tập, bạn hỏi “và rồi?” để khơi dậy sự chú ý của trẻ.

- Nếu cần thiết, bạn nói cho trẻ một tiếng hoặc cho trẻ một cử chỉ như là sự hướng dẫn cho hành động thứ hai.

- Khi trẻ có khả năng thực hành một lọat 2 lệnh trong đó lệnh thứ hai luôn là “rồi con ngồi xuống” bạn bắt đầu cho lệnh khó hơn. Ví dụ: khi trẻ ngồi bạn có thể bắt đầu và nói: “Con lấy tách và đặt tách lên bàn” (Bạn đảm bảo rằng tất cả từ chỉ đồ vật được nêu trong lệnh là những từ quen thuộc với trẻ).

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 2 - 3 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, SẮP XẾP CÙNG LOẠI, 2 - 3 TUỔI CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

NHẬN THỨC BẰNG LỜI, TỪ VỰNG, 1 - 2 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC)

Mục đích: Cải thiện sự nhận thức dễ thụ cảm những từ và sự lợi ích những đồ vật thường dùng.

Mục tiêu: Chỉ một đồ vật được xác định không trợ giúp khi ta hỏi đồ vật loại đó ở đâu.

Dụng cụ: Một thức ăn (ví dụ quả táo), một trang phục (ví dụ một chiếc giày), một đồ chơi (ví dụ một đồ chơi được ưa thích).

Tiến trình:

- Đặt những dụng cụ vào những vị trí dễ thấy trong phòng và bạn ngồi vào bàn với trẻ. Bạn cầm hai tay trẻ để trên bàn và hỏi: “Cái gì ăn để ở đâu?” Bạn cho trẻ quan sát kỹ càng căn phòng cho tới khi trẻ tìm ra trái táo và bảo trẻ chỉ trái táo và nếu có thể, bảo trẻ lặp lại tên gọi của đồ vật đó. (Bạn đừng để trẻ đứng lên, chạy lại đồ vật. Trẻ phải học ngồi và sử dụng cử chỉ hoặc ngôn ngữ).

- Lặp lại bài tập với những đồ vật khác bằng cách nhấn mạnh chức năng khi bạn hỏi trẻ định vị một cái gì.

- Thay đổi đồ vật và vị trí định kỳ để trẻ phải đi suốt tầm nhìn căn phòng cho đến khi trẻ tìm ra đồ vật tương ứng (bạn đảm bảo là trẻ biết những đồ vật và đồ vật được đặt ở vị trí dễ thấy khi trẻ ngồi).

- Khi trẻ thành thạo, bạn yêu cầu trẻ tìm đồ vật thứ hai cùng chức năng. Nếu trẻ lúng túng, bạn chỉ những đồ vật khác nhau quanh phòng và hỏi “Cái này ăn có ngon không?” (Động viên trẻ lắc đầu không hoặc trả lời thụ động một cách khác nếu đồ vật không tương ứng với chức năng được nêu)

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 2 - 3 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Nhắm đến việc nhận biết các hình dạng và cải thiện khả năng kết hợp.

Mục tiêu: Làm đầy bảng lôtô gồm 4 hình dạng đơn giản.

Dụng cụ: Bìa cứng dày, bút phớt đen nét to.

Tiến trình:

- Làm một thẻ lô tô trên tấm bìa cứng dày chia làm 4 ô bằng những đường kẻ đậm, đen và làm những cặp hình kết hợp có dạng hình học (hình tròn, hình vuông, hình tam giác và hình chữ nhật.) Những hình này được cắt trên giấy dày. Dán một bộ mỗi hình vào một ô. Đặt thẻ trước mặt trẻ và bạn giữ lại trò chơi những hình kết hợp.

- Bạn đưa cho trẻ từng hình một và nói “Con để vào”, và bạn nêu tên hình dạng để cho trẻ quen nghe các tên đó. Nếu trẻ lúng túng, bạn giúp trẻ bằng cách hướng dẫn bàn tay trẻ để so sánh các hình dạng với hình dạng của mỗi ô cho tới khi trẻ tìm ra hình dạng đúng.

- Lặp lại tiến trình với những hình dạng còn lại.

- Tiếp tục bài tập cho tới khi trẻ lắp đầy hết thẻ lô tô không trợ giúp

- Để thay đổi dạng bài tập này, khi trẻ có khả năng lắp đầy hết thẻ lô tô, bạn cho trẻ trò chơi 4 hình dạng trong khi bạn giữ cho bạn một trò chơi giống hệt.

- Bạn đưa một hình dạng và nói “con đưa cho cô hình tam giác”. Bạn giúp trẻ tìm trong đồ chơi của trẻ hình dạng tương ứng với hình dạng bạn đưa cho trẻ.

Hình 6.4 – Thẻ lô tô đơn giản và các hình được kết hợp

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 2 - 3 tuổi

Mục đích: Phát triển sự hiểu biết dễ cảm thụ những tên con vật.

Mục tiêu: Đưa đúng con thú nhồi bông theo yêu cầu “Cho cô (con chó)”.

Dụng cụ: 3 con thú nhồi bông thường dùng hoặc con rối hoặc hình ảnh (ví dụ con chó, con mèo và con cọp).

Tiến trình:

- Bạn đưa từng con thú nhồi bông cho trẻ và nêu tên từng con thú đó.

- Để cho trẻ chơi với con thú vài phút, trong lúc đó bạn tiếp tục lặp lại tên con thú và nói “con cho cô con chó”.

- Khi trẻ đưa lại con thú cho bạn, bạn lặp lại tiến trình với những con thú khác.

- Khi trẻ đã nghe nhiều lần tên 3 con thú, bạn để 3 con đó lên bàn và nói “con cho cô con chó”. Nếu trẻ đưa tay về phía một con thú khác, bạn chỉnh tay trẻ về hướng con thú đúng và lặp lại nhiều lần tên thú.

- Lặp lại tiến trình này cho tới khi trẻ đưa đúng cho bạn con thú mà không trợ giúp.

- Bạn xen từ từ thêm những con thú khác cùng cách làm như 3 con thú trước. Bạn chỉ thêm mỗi lần một con và để trên bàn cùng lúc không quá 3 con.

Kỹ năng nhận thức, kết hợp, 3 - 4 tuổi

CẢM NHẬN THỊ GIÁC, 3 - 4 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM 3 - 4 TUỔI

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 1 - 2 TUỔI

XÃ HỘI HÓA, TƯƠNG TÁC CÁ NHÂN, 1 - 2 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng kết hợp sự chú ý bằng mắt và khả năng tương tác.

Mục tiêu: Xây dựng một tháp bằng cách thêm một khối cùng màu với khối mà người dạy đã thêm.

Dụng cụ: Khối màu.

Tiến trình:

- Bạn phân phối hình khối thành 2 nhóm giống nhau sao cho mỗi bên có cùng số hình khối cùng màu. Bạn nói “chúng ta xây dựng một cái tháp”.

- Lấy một khối riêng ra và hướng dẫn trẻ để một khối khác cùng màu lên trên (ví dụ: bạn lấy môt khối màu đỏ và nói “đến phiên con đặt một khối màu đỏ”.

- Nếu trẻ chồng khối màu đỏ, bạn khen trẻ ngay. Nếu trẻ thử chồng một khối khác màu, bạn ngăn trẻ nhẹ nhàng, chỉ cho trẻ sự lựa chọn đúng và nói “con đặt hình khối đỏ”. Bạn nhấn mạnh từ chỉ màu sắc.

- Lặp lại tiến trình này với những màu khác cho tới khi tất cả các khối được chồng lên (bạn đừng quên nêu tên màu sắc mỗi khi khối được chồng lên). Lúc đầu, trẻ không phản ứng với các từ chỉ màu sắc nhưng trẻ phải quen nghe các từ đó thường xuyên.

Hình 6.5 – Kết hợp hình khối có màu cho bài tập xây dựng

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 3 - 4 tuổi

Mục đích: Sắp xếp những đồ vật cùng loại theo nội dung ta sử dụng chúng.

Mục tiêu: Phối hợp những cặp đồ vật thường được tìm thấy chung với nhau.

Dụng cụ: Hộp kích cỡ trung bình, cặp đồ vật thường được phối hợp với nhau (ví dụ thìa và nĩa, tất và giày, bàn chải đánh răng và kem đánh răng).

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn với trẻ. Đặt 3 đồ vật trên bàn trước trẻ. 2 trong 3 số đồ vật này phải tạo thành một cặp kết hợp tổng quát. Bạn đảm bảo là trẻ biết rõ 3 đồ vật này. (ví dụ bạn có thể để trên bàn một chiếc giày, một chiếc tất và một thú nhồi bông).

- Chỉ vào 3 đồ vật bạn hỏi trẻ “đồ nào đi chung với nhau?”. Hướng dẫn trẻ chỉ cho bạn hoặc đưa cho bạn một cặp.

- Khi trẻ tìm ra được một cặp, bạn để 3 đồ vật trong hộp.

- Nếu trẻ có khó khăn để tìm ra một cặp, bạn gợi ý cho trẻ bằng cách đặt câu hỏi đơn giản về chức năng của hai đồ vật kết hợp (ví dụ bạn có thể hỏi trẻ “đồ nào được đi vào chân?”)

- Ghi nhận những đồ vật mà trẻ có thể kết hợp được và những đồ vật làm cho trẻ lúng túng. Trong khi tiếp tục bài tập, bạn chú ý phải có những cặp mà bạn chắc chắn trẻ có khả năng kết hợp được cùng với những cặp mà trẻ sẽ lúng túng.

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 3 - 4 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Phát triển khả năng chọn lựa theo loại.

Mục tiêu: Chọn lựa những hình ảnh đồ vật thân thuộc theo chức năng chung của chúng.

Dụng cụ: Hình ảnh đồ vật quen thuộc được xếp theo chức năng dễ dàng nhận biết.

Tiến trình:

- Đặt một nhóm hình trên bàn trẻ và nói với trẻ loại hình nào bạn muốn trẻ đưa cho bạn. Ví dụ đặt hình trái bóng, quả táo, xe tải nhỏ, một cục xà bông, khăn tắm, cái thìa, cái nĩa, và bồn tắm. Bạn nói “đưa cho cô cái gì để tắm”. Nếu trẻ đưa cho bạn cái bồn tắm nhưng không đưa những vật dụng khác cần thiết, bạn lại hướng sự chú ý của trẻ vào những hình và hỏi “còn cái gì khác để tắm không?”.

- Nếu trẻ không tìm ra hình ảnh khác phù hợp, bạn nói cho trẻ, ví dụ “khăn tắm dùng để tắm”. Nếu trẻ vẫn không đưa hình cho bạn, bạn hướng dẫn sự chú ý của trẻ về phía tấm hình này và nói “khăn tắm, con sử dụng khăn để tắm”.

- Mỗi loại đồ vật phải được xác định rõ ràng.

- Bạn có thể sử dụng đồ chơi, thức ăn, con vật, hoặc bé trai, bé gái. Bạn đảm bảo là trẻ hiểu khái niệm về loại.

- Khi trẻ làm quen với bài tập, bạn xen vào những hình ảnh ít quen thuộc nhưng cũng thuộc những loại quen thuộc. Với cách dó, trẻ sẽ mở rộng vốn từ ngữ của trẻ.

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 3 - 4 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 2 - 3 TUỔI

Mục đích: Hiểu mối quan hệ giữa đồ vật với chức năng tương tự và chọn lựa theo hiệu quả.

Mục tiêu: Chọn lựa những đồ vật thường dùng thành nhóm đặc thù theo chức năng.

Dụng cụ: 2 hoặc 3 hộp kích cỡ trung bình, 2 hoặc 3 nhóm đồ vật có liên quan với chức năng của chúng (ví dụ nhóm 1: thìa, tách và dĩa; nhóm 2: tất, áo sơ mi và quần dài).

Tiến trình:

- Bạn đảm bảo là trẻ quan sát bạn và bạn để một đồ vật của mỗi nhóm trong hộp riêng. Nêu tên mỗi đồ vật khi bạn để đồ vật đó trong hộp và mô tả ngắn gọn chức năng của nó rồi đưa cho trẻ tìm đồ vật khác và bảo trẻ để chúng đúng vào hộp. Ví dụ, bạn chỉ chiếc tất và nói “con nhìn chiếc tất để mang” và bạn để chiếc tất trong một hộp. Bạn chỉ chiếc thìa và lặp lại tiến trình bằng cách nói “con nhìn, chiếc thìa để ăn” rồi đưa cho trẻ cái dĩa và nói “con nhìn, cái dĩa, bỏ nó vào trong”.

- Nếu trẻ thử để cái dĩa vào trong hộp không đúng, bạn ngăn chặn trẻ và nói “dĩa, để ăn” và bạn hướng dẫn tay trẻ về phía hộp đúng.

- Nếu trẻ để dĩa vào hộp đúng không cần sự trợ giúp của bạn, bạn nói “đúng rối, dĩa để ăn!” và động viên trẻ liền.

- Tăng dần số đồ vật. Khi trẻ quen với bài tập, bạn thêm hộp thứ ba và loại thứ ba.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 3 - 4 tuổi

KỸ NĂNG THỊ GIÁC, 3 - 4 TUỔI

Mục đích: Cải thiện khả năng nhận biết màu sắc và phát triển sự hiểu biết dễ dàng tên các màu sơ đẳng.

Mục tiêu: Đưa đúng khối có màu được xác định và được yêu cầu.

Dụng cụ: Khối, hạt chuỗi, giấy màu.

Tiến trình:

- Khi trẻ có thể kết hợp khối theo màu, (xem bài tập 178), bạn bắt đầu cho trẻ phản ứng với tên gọi màu sắc. Trong bài tập kết hợp, bạn đã cho trẻ làm quen với tên gọi. Bây giờ bạn phải đảm bảo trẻ kết hợp tên gọi với màu sắc của khối.

- Bạn chọn một khối đỏ, một khối vàng và một khối xanh, đưa cho trẻ khối xanh và nói nhiều lần “khối xanh”, bạn nhấn mạnh tên màu sắc rồi nói “cho cô khối xanh”.

- Lặp lại cùng trình tự này với khối vàng, khối đỏ.

- Sau khi lặp lại nhiều lần tên gọi màu sắc, bạn để 3 khối trên bàn và nói “con cho cô khối đỏ”. Nếu trẻ đưa tay về khối màu khác, bạn hướng dẫn bàn tay trẻ về khối đúng và nói “cái này là khối đỏ”.

- Tiếp tục bài tập này cho tới khi trẻ có thể đưa cho bạn 3 màu theo yêu cầu.

- Để khái quát hóa kiến thức của trẻ về tên gọi màu sắc, bạn lặp lại cùng bài tập bằng cách sử dụng những hạt chuỗi màu hoặc miếng giấy màu.

- Thêm dần những màu khác, mỗi lần một màu cũng với cách đó.

- Lúc đầu bạn chỉ sử dụng 3 màu cùng một lúc. Điều đó có nghĩa là khi bạn thêm màu sắc, bạn phải đa dạng trò chơi của 3 màu sắc mà bạn để trên bàn sao cho củng cố kiến thức của trẻ về màu sắc đã học.

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 3 - 4 tuổi

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết danh từ và giới từ và phát triển khả năng thực hiện lệnh bằng lời.

Mục tiêu: Thực hiện lệnh bằng lời gồm danh từ và giới từ để tìm ra những vật thường dùng, ví dụ, trong, dưới, hoặc sau.

Dụng cụ: Đồ vật thường dùng ở nhà.

Tiến trình:

- Trước khi bắt đầu bài tập này, bạn giấu 2 hoặc 3 đồ vật mà trẻ biết. Lúc đầu những đồ vật phải được giấu trong cùng một phòng. Bạn ra lệnh đơn giản với trẻ và cho trẻ biết đồ vật trẻ phải tìm ra và nơi trẻ phải đi tìm. “con tìm cái tách để dưới bàn”. Bạn nhấn mạnh 3 từ khóa chỉ cho trẻ điều mà trẻ tìm và vị trí của nó đối với vật khác mà trẻ biết.

- Động viên trẻ mỗi lần trẻ đem đồ vật lại cho bạn.

- Bạn nhớ chỉ sử dụng danh từ và giới từ mà trẻ biết.

- Khi trẻ thành thạo, bạn giấu nhiều đồ vật hơn và bắt đầu giấu những đồ vật vào những nơi trẻ ít biết hơn. Bạn cũng có thể ra lệnh khó hơn khi trẻ quen bài tập này. Ví dụ “con tìm trái bóng phía sau cửa và dưới cái hộp”.

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp cùng loại, 4 - 5 tuổi

Mục đích: Cải thiện khả năng nhận biết các loại của trẻ.

Mục tiêu: Chọn một đồ vật không đúng chỗ của nó trong 3 đồ vật khác tạo thành một nhóm được dễ dàng nhận biết.

Dụng cụ: 2 hộp kích cỡ trung bình, nhóm có 4 đồ vật nhỏ mà 3 trong số đó có chức năng hoặc đặc thù tương tự (ví dụ táo, chuối, cam và xe tải).

Tiến trình:

- Bạn ngồi vào bàn với trẻ, đặt 4 đồ vật trước trẻ, chỉ cho trẻ làm thế nào để tìm ra một đồ vật để không đúng vị trí của nó giữa các đồ vật khác. Ví dụ để một trái táo, một trái chuối, một xe tải đồ chơi và một quả cam trước mặt trẻ. Bạn hỏi “cái gì không ở vị trí của nó?”. Bạn đảm bảo là trẻ quan sát bạn và bạn chỉ từng đồ vật riêng lẽ và nói “trái táo để ăn” “trái chuối để ăn” “trái cam để ăn” “xe tải không phải để ăn”. Nếu cần bạn làm điệu bộ ăn với trái cây để chỉ cho trẻ xe tải thì khác.

- Bạn để trái cây trong một hộp và xe tải trong một hộp khác và nói “xe tải không phải để ăn ; không đúng vị trí của nó”.

- Sau khi đã làm mẫu cho trẻ bài tập này, bạn lặp lại tiến trình với 4 đồ vật khác. Ví dụ bạn đặt một bánh quy, bánh mì khô, một miếng sôcôla và một quyển sách trên bàn. Bạn hỏi trẻ “cái gì không ở vị trí của nó?”.

- Nếu trẻ không chỉ quyển sách không đúng vị trí của nó hoặc trẻ chỉ quyển sách hoặc trẻ đưa quyển sách cho bạn, bạn quan sát lại với trẻ mỗi đồ vật. Bạn chỉ mỗi đồ vật và nói “bánh quy để ăn”, “sách không phải để ăn” “sôcôla để ăn” “bánh mì khô để ăn” rồi hỏi lại trẻ “cái gì không ở vị trí của nó?”. Bảo trẻ đưa đồ vật không đúng loại và bỏ nó vào hộp. Và bảo trẻ để thức ăn vào hộp khác.

- Bạn cố gắng làm việc mỗi lần một loại với nhiều đồ vật khác nhau. Những loại khác có thể bao gồm quần áo, đồ chơi, dụng cụ vẽ. Cố gắng sử dụng những đồ vật mà trẻ nhận ra cho tới khi trẻ quen bài tập này.

Hình 6.6 – Cơ cấu bài tập dạy các loại

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp theo thứ tự thời gian, 4 - 5 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 4 - 5 TUỔI

Mục đích: Học sự liên tục thời gian và cải thiện sự hiểu biết những thói quen thường ngày.

Mục tiêu: Sắp xếp 3 hình ảnh chỉ những hoạt động thường ngày theo thứ tự trong đó các hoạt động này được thực hiện trong ngày.

Dụng cụ: Hình ảnh (được cắt hoặc được vẽ) của trẻ thực hiện những hoạt động thường ngày, như thức dậy, đi học, ăn tối hoặc đi ngủ.

Tiến trình:

- Chỉ những hình ảnh đặt theo thứ tự trong đó thứ tự những hoạt động được thực hiện theo thói quen trong ngày. Bạn nói “con nhìn, trước tiên con thức dậy” và chỉ cho trẻ hình ảnh tương ứng. Rồi bạn chỉ cho trẻ hình ảnh một người ăn sáng và nói “rồi con ăn sáng”. Cuối cùng bạn chỉ cho trẻ hình ảnh ngưới đi tới trường và nói “rồi con đi tới trường”.

- Khi bạn chắc chắn là trẻ đã nhìn 3 hình ảnh, bạn trộn lẫn những hình ảnh và đặt chúng trên bàn. Bạn nói “con nhìn, cái gì đi trước tiên?”. Bảo trẻ chỉ hình ảnh đúng bằng cách chỉ hoặc đưa cho bạn hình ảnh đó.

- Khi trẻ chỉ hình đúng, bạn nói “đúng rồi, trước tiên con thức dậy”.

- Lặp lại tiến trình đó với 2 hình khác bằng cách hỏi “con làm gì sau đó?”. Nếu trẻ đưa cho bạn hình không đúng, bạn chỉ cho trẻ những hình ảnh nối tiếp đúng theo thứ tự và giải thích.

- Bạn bắt đầu chỉ 3 hình và tăng số lượng hình khi trẻ thành thạo (chú ý hình ảnh phải rỏ và tượng trưng những hoạt động thường ngày mà trẻ biết)

Hình 6.7 – Một loạt hình ảnh nối tiếp nhau: thức dậy

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 4 - 5 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, TỰ CHỦ, 4 - 5 TUỔI

KHẢ NĂNG BẰNG LỜI, TỪ VỰNG, 2 - 3 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC) Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết những khái niệm về thân thể.

Mục tiêu: Ghép đúng những phần thân thể.

Dụng cụ: Giấy màu, kéo, bìa cứng.

Tiến trình:

- Bạn cắt những miếng giấy tô màu có hình dạng các phần khác nhau của thân thể. Lúc đầu bạn chỉ sử dụng 3 miếng tượng trưng cho đầu, thân và chân. Sau này khi trẻ khéo léo hơn, bạn thêm những phần mặt, bàn tay, bàn chân, v,v…

- Bạn nắm sự chú ý của trẻ và chỉ cho trẻ làm thế nào để phối hợp đúng những miếng hình dạng thân thể trên giấy cứng. Nêu tên mỗi phần khi bạn đưa phần đó gần đến.

- Bạn tháo gỡ hình ảnh đó ra và cho trẻ lắp ghép lại hình ảnh đó lần thứ hai.

- Giúp trẻ phối hợp 2 miếng đầu, rồi đưa cho trẻ miếng thứ ba và nói “con gắn miếng đó vào”.

- Nếu trẻ chưa sẵn sàng để miếng đó hoặc trẻ đặt không đúng, bạn hướng dẫn bàn tay trẻ về vị trí đúng.

- Lặp lại tiến trình này cho tới khi trẻ có thể tự xếp 3 phần vào đúng vị trí.

- Khi trẻ có khả năng làm xong hình ghép 3 mảnh không trợ giúp, bạn thêm dần nhiều phần thân thể hơn (chú ý nêu tên gọi mỗi phần thân thể khi trẻ đặt vào vị trí). Trẻ cần một thời gian để học tên gọi nhưng trẻ phải quen nghe những tên đó.

Hình 6.8 – Cắt hình người để ráp lại

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 4 - 5 tuổi

CẢM NHẬN VỊ GIÁC, 2 - 3 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, SẮP XẾP CÙNG LOẠI, 2 - 3 TUỔI

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, ĐỌC, 4 - 5 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC)

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết tính từ liên quan đến những kích thích không thấy và nhận biết những trái nghĩa.

Mục tiêu: Nhóm những thức ăn khác nhau tùy theo vị “ngọt” hoặc “chua”.

Dụng cụ: Những thức ăn ngọt khác nhau (ví dụ sôcôla, bánh bít-quy, nước ngọt limônát) và chua khác nhau (ví dụ chanh nhỏ, chanh to), giấy, bút phớt nét to.

Tiến trình:

- Bạn chuẩn bị những giấy nhãn được ghi “ngọt” và “chua” và dán những giấy nhãn đó trên bàn. Đưa giấy nhãn đó cho trẻ và lặp lại các từ đó cho trẻ 3 hoặc 4 lần (bạn giữ những thức ăn trên đầu gối hoặc trong hộp để trẻ không lo ra).

- Bạn đưa thức ăn cho trẻ từng cái một. Khi trẻ đã nếm một thức ăn, bạn hỏi trẻ xem là chua hay ngọt. Bạn nói “ngọt” và bạn để một miếng giống thức ăn trên bàn sau giấy nhãn đúng.

- Hướng sự chú ý của trẻ về phía giấy nhãn và miếng thức ăn và bạn lặp lại “ngọt”.

- Lặp lại tiến trình này với những thức ăn khác, nhưng bạn nhờ trẻ đặt miếng thức ăn tương ứng vào giấy nhãn đúng.

- Khi tất cả những thức ăn được đặt vào bên phù hợp, bạn hỏi trẻ muốn thức ăn chua hay ngọt. (Bạn đừng để trẻ đưa tay về phía đồ vật trước khi trẻ nêu sự chọn lựa hoặc bằng cách chỉ một bên nào đó hoặc bằng cách đưa giấy nhãn lại gần)

- Giảm dần sự trợ giúp của bạn. Bạn đưa cho trẻ một thức ăn và bạn chỉ cho trẻ một thức ăn tương ứng. Bạn bảo trẻ chỉ bên nào phải để thức ăn đó.

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp theo thứ tự thời gian, 5 - 6 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 4 - 5 TUỔI

KHẢ NĂNG BẰNG LỜI, ĐỐI THOẠI, 5 - 6 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC)

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết liên tục thời gian và phát triển khái niệm thứ nhất, tiếp theo và cuối cùng.

Mục tiêu: Sắp xếp 3 hình ảnh theo thứ tự một câu chuyện vừa được kể.

Dụng cụ: Sách hình hoặc thẻ hình liên tiếp cho phép kể một câu truyện ngắn.

Tiến trình:

- Bạn xé 3 hình trong sách truyện hình. Những hình ảnh phải rõ ràng tượng trưng những cảnh trong truyện và không phải là chuyện cổ tích. Bạn kể chuyện cho trẻ nghe và chỉ cho trẻ hình ảnh vào lúc thích hợp. (Bạn bảo đảm trẻ nhìn mỗi hình trước khi tiếp tục phần còn lại của câu chuyện)

- Bạn chỉ cho trẻ một chi tiết của hình để hướng sự chú ý của trẻ.

- Khi bạn đã chỉ cho trẻ 3 hình và kết thúc câu chuyện, bạn trộn lẫn các hình ảnh và đặt các hình đó không theo thứ tự.

- Bạn hỏi trẻ “hình nào đầu tiên?”, “hình nào kế tiếp?”, và “hình nào kết thúc?”

- Sau mỗi câu hỏi, giúp trẻ nhìn hình và chọn hình đúng. Khi trẻ có khả năng sắp xếp hình ảnh theo thứ tự đúng, bạn thử bảo trẻ sử dụng hình ảnh để kể lại một phần câu chuyện. (Bạn đừng lo lắng nếu trẻ cần một thời gian lâu để kể đầy đủ những chi tiết câu chuyện)

Kỹ năng nhận thức, sắp xếp theo thứ tự thời gian, 5 - 6 tuổi

KỸ NĂNG NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ THỤ CẢM, 4 - 5 TUỔI

KHẢ NĂNG BẰNG LỜI, ĐỐI THOẠI, 5 - 6 TUỔI (KHÔNG BẮT BUỘC)

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết liên tục thời gian và phát triển khái niệm thứ nhất, tiếp theo và cuối cùng.

Mục tiêu: Sắp xếp 3 hình ảnh theo thứ tự một câu chuyện vừa được kể.

Dụng cụ: Sách hình hoặc thẻ hình liên tiếp cho phép kể một câu truyện ngắn.

Tiến trình:

- Bạn xé 3 hình trong sách truyện hình. Những hình ảnh phải rõ ràng tượng trưng những cảnh trong truyện và không phải là chuyện cổ tích. Bạn kể chuyện cho trẻ nghe và chỉ cho trẻ hình ảnh vào lúc thích hợp. (Bạn bảo đảm trẻ nhìn mỗi hình trước khi tiếp tục phần còn lại của câu chuyện)

- Bạn chỉ cho trẻ một chi tiết của hình để hướng sự chú ý của trẻ.

- Khi bạn đã chỉ cho trẻ 3 hình và kết thúc câu chuyện, bạn trộn lẫn các hình ảnh và đặt các hình đó không theo thứ tự.

- Bạn hỏi trẻ “hình nào đầu tiên?”, “hình nào kế tiếp?”, và “hình nào kết thúc?”

- Sau mỗi câu hỏi, giúp trẻ nhìn hình và chọn hình đúng. Khi trẻ có khả năng sắp xếp hình ảnh theo thứ tự đúng, bạn thử bảo trẻ sử dụng hình ảnh để kể lại một phần câu chuyện. (Bạn đừng lo lắng nếu trẻ cần một thời gian lâu để kể đầy đủ những chi tiết câu chuyện)

Kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ thụ cảm, 5 - 6 tuổi

PHỐI HỢP MẮT-BÀN TAY, HÌNH VẼ, 4 - 5 TUỔI

Mục đích: Cải thiện sự hiểu biết về khái niệm vị trí được trình bày theo 2 kích cỡ

Mục tiêu: Vẽ nơi được xác định theo lệnh bằng lời có sử dụng giới từ.

Dụng cụ: Bút chì bột màu, giấy.

Tiến trình:

-Trước khi bắt đầu bài tập, bạn chuẩn bị một lọat giấy làm việc bằng cách vẽ những hình đơn giản. Một hình có thể chỉ ngôi nhà, bé gái và một cái cây; hình thứ hai có thể gồm hình vuông, hình tròn và hình tam giác. Bạn ngồi vào bàn cạnh trẻ và đưa cho trẻ một tờ giấy làm việc.

- Bạn ra những lệnh đơn giản với trẻ trong đó có những từ như “trong”, “dưới”, “xung quanh” và “bên cạnh”. Ví dụ bạn đưa cho trẻ tờ giấy làm việc có cái nhà, bé gái và cái cây và nói “Con vẽ một hình tròn xung quanh bé gái”. Bạn cầm ngón tay trẻ và vẽ một vòng tròn xung quanh bé gái. Bạn nhấn mạnh từ “xung quanh” và lặp lại từ đó nhiều lần trong lúc bạn hướng dẫn ngón tay trẻ.

- Rồi bạn đưa cây bút chì màu cho trẻ và bảo trẻ vẽ một hình tròn xung quanh bé gái. Cũng vậy, bạn có thể bảo trẻ vẽ một đường dưới cái nhà hoặc vẽ một chấm bên cạnh cây.

- Những lệnh của bạn phải đơn giản (Bạn đảm bảo là trẻ biết các tên của tất cả các đồ vật trên hình và trẻ có thể vẽ tất cả những gì bạn yêu cầu trẻ.

- Khi trẻ thành thạo, bạn cho bài tập khó dần lên. Ví dụ bạn có thể đưa cho trẻ 2 bút chì màu và yêu cầu trẻ “vẽ một hình vuông màu xanh biển trong hình tròn”.