Tương lai mờ mịt của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, đe dọa đến vai trò và hiệu quả của tổ chức trong việc điều phối thương mại toàn cầu. Sự thiếu hụt lãnh đạo mạnh mẽ, cùng với căng thẳng gia tăng giữa các thành viên chủ chốt như Mỹ và Trung Quốc, đang làm suy yếu hệ thống thương mại đa phương mà WTO đại diện.

Sự suy yếu của hệ thống thương mại đa phương

Trong hơn 75 năm qua, hệ thống thương mại đa phương đã mang lại sự ổn định và thịnh vượng cho kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, hiện nay, chủ nghĩa bảo hộ và dân tộc kinh tế đang trỗi dậy, làm xói mòn các nguyên tắc tự do hóa thương mại. Đáng lo ngại, không có dấu hiệu nào cho thấy các lãnh đạo Mỹ sẵn sàng khôi phục vị thế của WTO, khiến triển vọng phục hồi của tổ chức trở nên ảm đạm.

Khủng hoảng trong cơ chế giải quyết tranh chấp

Mỹ đã ngăn chặn việc bổ nhiệm thẩm phán vào Cơ quan Phúc thẩm của WTO, cơ quan chịu trách nhiệm giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế. Kể từ năm 2019, cơ quan này đã ngừng hoạt động, làm suy yếu khả năng thực thi luật thương mại của WTO. Sự tê liệt này đe dọa nghiêm trọng đến trật tự thương mại toàn cầu, khi các tranh chấp không được giải quyết hiệu quả.

Bế tắc trong đàm phán thương mại

Sau sự sụp đổ của Vòng đàm phán Doha hơn 15 năm trước, các cuộc đàm phán thương mại đa phương đã bị đình trệ. Tổng Giám đốc WTO, bà Ngozi Okonjo-Iweala, đã chỉ trích các quốc gia vì lập trường đàm phán "cùng thất bại", gây tổn hại cho tổ chức bằng cách ngăn cản sự đồng thuận. Nếu Mỹ không tái tham gia và dẫn dắt hệ thống thương mại toàn cầu, WTO sẽ tiếp tục hoạt động kém hiệu quả.

Hệ lụy đối với các quốc gia thành viên

Sự tê liệt của WTO ảnh hưởng tiêu cực đến các quốc gia thành viên. Ví dụ, Canada đang vướng vào tranh chấp gỗ xẻ mềm với Mỹ. Dù Canada đã thắng trong các phán quyết giải quyết tranh chấp, nhưng do thiếu cơ chế thực thi, các nhà sản xuất Canada đã phải trả hơn 9 tỷ USD tiền thuế kể từ năm 2017. Điều này cho thấy sự cần thiết của một cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả trong WTO.

Kết luận

Tương lai của WTO đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Để khôi phục vai trò và hiệu quả của tổ chức, cần có sự cam kết và hợp tác từ các quốc gia thành viên, đặc biệt là Mỹ, trong việc tái thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp và thúc đẩy đàm phán thương mại đa phương. Nếu không, hệ thống thương mại toàn cầu có nguy cơ rơi vào tình trạng hỗn loạn và thiếu trật tự.