Sự thật về "bẫy thu nhập trung bình"

Khái niệm "bẫy thu nhập trung bình"

"Bẫy thu nhập trung bình" là thuật ngữ ám chỉ việc các nền kinh tế đang phát triển đạt được mức tăng trưởng nhanh chóng, nhưng sau đó chững lại trước khi trở thành nền kinh tế thu nhập cao. Lần đầu xuất hiện vào năm 2007 bởi Indermit Gill (Ngân hàng Thế giới) và Homi Kharas (Brookings Institute), khái niệm này đã gây nhiều tranh cãi trong giới kinh tế học.

Dù có ý kiến bác bỏ, thực tế cho thấy nhiều quốc gia có thu nhập trung bình phải vật lộn để vươn tới nhóm các nền kinh tế phát triển.

Thành công của những quốc gia vượt bẫy

Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2013, từ 1960 đến 2008, chỉ 13 trên 101 quốc gia có thu nhập trung bình thoát khỏi bẫy này. Nhật Bản, các "con hổ châu Á" (Hong Kong, Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan) và một số quốc gia châu Âu như Tây Ban Nha, Hy Lạp, Bồ Đào Nha là những ví dụ điển hình.

Báo cáo năm 2024 của Ngân hàng Thế giới đưa ra danh sách mới với 34 quốc gia vượt bẫy trong giai đoạn 1990-2022, bao gồm Chile, Uruguay, Ba Lan, Romania và các nước vùng Baltic.

Nguyên nhân thoát bẫy dễ hơn?

Báo cáo đặt câu hỏi liệu việc thoát bẫy đã trở nên dễ dàng hơn hay thực chất khái niệm này chưa từng tồn tại. Thực tế, các tiêu chí đánh giá đã thay đổi qua các thập kỷ.

Ví dụ, ngưỡng thu nhập cao năm 2024 là 13.845 USD/người, thấp hơn so với mức 24% GNI của Mỹ năm 2012 hay 30% năm 1990. Việc hạ thấp ngưỡng này có thể khiến việc đạt thu nhập cao trở nên "dễ dàng" hơn so với trước.

Việc xác định “bẫy thu nhập trung bình” có tồn tại hay không phụ thuộc vào các tiêu chí và bối cảnh lịch sử. Tuy nhiên, để vươn tới nhóm thu nhập cao, các quốc gia cần cải thiện năng suất lao động, đổi mới sáng tạo và đầu tư vào giáo dục chất lượng cao.

Tiến trình phát triển không chỉ là vượt qua các ngưỡng thu nhập mà còn đòi hỏi sự bền vững và hiệu quả trong dài hạn.