वापर कमी शब्द

अकणकडवे /अकडकडवे

अर्थ : अखंडकडवं म्हणजे नित्य रहाणारे असा मूळ शब्द आहे, त्याचा अपभ्रंश.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अकारविल्हे

अर्थ : alphabetically

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अगोचर

अर्थ : अघोर + चर = आगाऊ आणि अ + गोचर = अगम्य असे २ अर्थ आहेत.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अभीप्सा

अर्थ : मनातली इच्छा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अम्बज्ञ

अर्थ : कृतज्ञ (आदिमातेबद्दल)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अर्गल / आरगळ

अर्थ : साखळी

टिप्पणी : अर्गला म्हणजे साखळी, आडकाठी, शृंखला, धरबंध. निरर्गळ : स्वैर, बेछूट. अनर्गल : मनाला येईल तसे, विना रोकटोक

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अवघ्राण

अर्थ : वत्सल भावनेने कपाळ हुंगणे/ कपाळाचे चुंबन घेणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

अष्टसात्त्विक भाव

अर्थ : स्तंभ (खांबासारखे स्थिर), स्वेद ( घाम ), रोमांच, स्वर भंग (बोलताच न येणे), कंप (पावणे), वैवर्ण्य ( रंग बदलणे), अश्रू आणि प्रलय (लीन होणे) असे प्रकार समजले जातात.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

आगवळ, आगोळ

अर्थ : वेणीच्या शेवटी धागा, लोकर घट्ट बांधून ती गोलाकार वळवून टाकायची म्हणजे केस सुटत नाहीत.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

आधिभौतिक, आधिदैविक

अर्थ : मानवी दु:खाची तीन कारणे सांगितली जातात. आधिभौतिक- पंचमहाभूतांमुळे निर्माण झालेली, आधिदैविक- प्रारब्धामुळे निर्माण झालेली व अध्यात्मिक- आंतरिक वा मानसिक कारणांमुळे निर्माण झालेली.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

आळई

अर्थ : आळ घेणारी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

आसकड

अर्थ : दुर्गम स्थान, अडचणीची जागा.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

इसाळा

अर्थ : ईर्षा, स्पर्धा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

इस्तारी

अर्थ : जेवणाची पत्रावळ

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

उडु

अर्थ : तारा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

उडुगण

अर्थ : नक्षत्र

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

उर्वारुक

अर्थ : पिकलेली काकडी

टिप्पणी : पिकलेली काकडी (किंवा काकडी पिकल्यावरच) ज्याप्रमाणे गळून पडते, त्याप्रमाणे या भवबंधापासून आम्हाला सोडवावेस, अमृतत्वापासून नको!

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

उलीसक

अर्थ : थोडेसे

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कंकोत्री

अर्थ : मंगळसूत्र ओवण्यासाठी केलेला खास दोरा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कडसणी

अर्थ : विचार, परीक्षण

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कणा रांगोळी

अर्थ : रांगोळीची नक्षी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कर्दमलेले

अर्थ : चिखलातले

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कळंक

अर्थ : बांबू

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कारवारी घाटाची बरणी, कुंडा, गंज, गोकर्णपाटी, डबा, डबी, तरसाळे, तसराळे, तेलाची बरणी, पेढेघाटी डबा, बरणी, #शकुंतला भांडे, सतेले

अर्थ : वेगवेगळी भांडी

टिप्पणी : सतेले = सपाट तळाचे पातेले

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

किचाट

अर्थ : आरडाओरडा, गोंगाट

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कुलंगी

अर्थ : बुटका, बारक्या चणीचा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कूक आणि हूक

अर्थ : कूक म्हणजे पक्ष्याचा आवाज. हूक म्हणजे किंचाळी.

टिप्पणी : कूक म्हणजे पक्ष्याचा आवाज. वेदनेच्या संदर्भात हे रूपक वापरतात. कोकीळाचा कुहूक असा आर्त स्वर. हूक म्हणजे किंचाळी किंवा कोल्ह्याची कुई असा अर्थ दिला आहे. कोकीळेच्या कूक प्रमाणेच हाही एक आर्त आवाज आहे.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

कूटस्थ

अर्थ : भुवयांच्या मधील जागा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

खर्ची

अर्थ : खर्चासाठी उचल घेतलेली रक्कम

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

खारवा

अर्थ : गडद लाल रंगाचे गादीचं कापड

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

खेंगट

अर्थ : सगळ्या भाज्यांची सरमिसळ (भोगीला करतात)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

खोंबारा

अर्थ : खोंबारा लागणे म्हणजे अणकुचीदार वस्तूत अडकून कोच जाणे.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

गडगणेर

अर्थ : केळवण

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

गभीर

अर्थ : खोल

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

गेळा

अर्थ : मातीचे भांडे

टिप्पणी : गेळा हे लहान, निमुळत्या तोंडाचे मातीचे लंबगोलाकार भांडे असते. माठासारखेच; पण उंचीला काहीसे जास्त.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

घातवाफ

अर्थ : पर्जन्यवृष्टी होऊन जमिनीतून वाफा निघत असलेला काळ हा पेरणीला अत्यंत उपयुक्त असा काळ असतो . बीज अंकुरण्यासाठी लागणारा ओलावा आणि उबदारपणा त्या वेळी रानात असतो , असा काळ

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

चक्रवाल

अर्थ : क्षितिज

टिप्पणी : ‘चक्रवाल' हा फारसा प्रचलित नसलेला शब्द बघितला तर पुराणांमध्ये ते एका पर्वताचे नाव असून त्याने पृथ्वीला सर्व दिशांनी (चहू बाजूंनी) व्यापले आहे असा उल्लेख आहे.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

चाख्या

अर्थ : चाखण्याच्या गोष्टी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

चानी

अर्थ : खार

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

चेव येणे

अर्थ : जाग येणे

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

चोयना

अर्थ : पायजमा

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

छापडी, तगड, खपट, खर्डा, पुष्ठा

अर्थ : पुठ्ठ्याला वेगवेगळ्या भागात हे शब्द वापरतात. ती छापडी, ते तगड

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

जरीला

अर्थ : अंडं चेचलेला बैल, कपाशीची एक जात

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

जित्राब

अर्थ : गोठ्यातली जनावरं

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

जुगुप्सा

अर्थ : तिरस्कार, किळस

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

जेहत्ते काळ

अर्थ : जो आहे तो' काळ. वर्तमान काळ.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

जोखमार

अर्थ : दक्षिण महाराष्ट्र आणि उत्तर कर्नाटकातली एक स्थानिक देवता

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

ज्ञाप

अर्थ : memo

टिप्पणी : खरंतर ज्ञाप (memorandum, संक्षिप्तपणे memo) हा फक्त एखाद्या गोष्टीची आठवण करून देण्यासाठी असतो. जसं की, अबक तुम्ही सतत उशिरा येतात. कार्यालयीन कामकाजाची वेळ अमुक असून, यापुढे बेशिस्ती करू नका, अशी समज देण्यात येत आहे. ताकीद (warning) मात्र ज्ञापची पुढील पायरी असते. जसे की, अबक तुम्ही कनिष्ठांशी बऱ्याचदा गैरवर्तन करता. यापूढे अशी बेशिस्ती खपवून घेतली जाणार नाही. नियमानुसार कडक कारवाई करू.ज्ञाप ही पहिली पायरी, ताकीद ही दुसरी.ज्ञाप तसा सौम्य, ताकीद मात्र कडक.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

झक्कू ताड्या घोट्या

अर्थ : पाठांतराचे प्रकार - झक्कू म्हणजे सारख मागे लागून करून घेणे. ताड्या-- ताडन. मारून, फटके देऊन , घोट्या -- परतपरत करून घोटून घेऊन.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

झाक पडणे

अर्थ : संध्याकाळ होणे

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

झाडणकाम

अर्थ : झाडलोट

टिप्पणी : पुणे महानगरपालिका हा शब्द वापरते.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

झापं

अर्थ : नारळाच्या झावळ्या विणून झोपडी/घर शाकारायला वापरतात.- छप्पर झाकण्यासाठी.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

झोटिंग पाच्छाई

अर्थ : सैतानी राजवट

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

डीर

अर्थ : कोंब, अंकुर

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

डेचकी / डेकची

अर्थ : डेकची हे पितळेचं बसकं भांडं, त्याला लंगडी ह्या भांड्यासारखा अगदी सपाट तळ असतो. उंची कमी, काहींना वरती आवळ तोंड असतं. झाकण ठेवल्यावर ते कणकेने बंद करून दम बिर्याणी सारखं मंद आचेवर बराच वेळ शिजवतात.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

ढलपी,ढलपा,हिरका,चुईटी

अर्थ : कुऱ्हाडीनं खांडलेल्या सरपणाची वेगवेगळी रूपं

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

तन्मात्रा

अर्थ : सांख्य योगानुसार कान, त्वचा, डोळे, जीभ, नाक ही पाच ज्ञानेंद्रिये व शब्द,स्पर्श, रूप, रस, गंध या अनुक्रमे त्यांच्या तन्मात्रा आहेत

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

तसनस

अर्थ : नासाडी; धूळधाण; नाश; राखरांगोळी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

तोठरा बसणे

अर्थ : घशात अडकणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

दाकडकुचे वरण

अर्थ : अर्धवट शिजलेल्या डाळीचे वरण

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

दाठ्ठा

अर्थ : दरवाजा

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

दुरडी

अर्थ : मध्यम आकाराची टोपली

टिप्पणी : डाल - मोठी रुंद टोपली

फडा - छोटी टोपली

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

देवखर्ची सुपारी

अर्थ : देवखर्ची सुपारी खूपच लहान, थोडी पिचलेली. यजमानासारखी. ती खायच्या सुपारीच्या मानाने खुपच स्वस्त.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

धोंडपय

अर्थ : वेंधळा किंवा धसमुसळा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

धोंडपय

अर्थ : गोंधळ

टिप्पणी : एखाद्या वेंधळ्या किंवा धसमुसळ्या व्यक्तिला 'धोंडपय' म्हणतात

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नकसदार

अर्थ : भांड्यावर नक्षी, नावे टाकणारा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नक्त

अर्थ : १ नक्त म्हणजे दिवसभर उपवास करून रात्री एक वेळ जेवणे. २ नक्त..नगद,रोकड

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नरोटी

अर्थ : नारळाची करवंटी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नाचकंड, नाचकिंड, नाचकण

अर्थ : पायात वा हातात गेलेला 'काटा' काढण्याचे

(लोखंडाचे वा तांब्याचे)साधन.

टिप्पणी : plucker

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नादर

अर्थ : सुंदर, सुरेख

टिप्पणी : मराठवाड्यात वापरतात

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

नीळ नासणे

अर्थ : खोटी बातमी उठवणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पंचकल्याणी घोडा

अर्थ : पंचकल्याणी घोडा म्हणजे - १. ज्या घोड्याच्या अंगावर पाच शुभचिन्हे आहेत असा. २. ज्या घोड्याचा कपाळाचा भाग आणि चारही पाय पांढऱ्या रंगाचे अाहेत असा.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पलांडू

अर्थ : कांदा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पिडे

अर्थ : पाट

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पीतांजनविषांग

अर्थ : उजव्या बाजूला पिवळे ठिपके असलेला घोडा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पुलिंद

अर्थ : वाळू

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पेदरू, पेदरट

अर्थ : अशक्त, नाजुक

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

पोगरदम्या

अर्थ : फोपशा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

प्राकार

अर्थ : कुंपण किंवा आवार

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

फांगोडे, फरगडे

अर्थ : फाटे फोडणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

फाफलत जाणे

अर्थ : फाफ(प)लणे- अडणे, ठेचकाळणे, ठोकर खाणे; उद्योग न करता हिंडणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बरबाट

अर्थ : "बरबट" म्हणजे मुळात काला किंवा तत्सम प्रकारे केलेला धड पातळ नाही किंवा दाट नाही असा रस्सा. दाते कोशात या शब्दाचा अर्थ चिंचेचा कोळ किंवा पन्हे असाही दिला आहे. सहसा मटणाच्या एका पदार्थाला हे नाव देतात. याच्या मसाल्यात डाळ, तांदूळ आणि बाजरी भाजून वाटतात त्यामुळे मटणाला एक वेगळा जाडपणा येतो.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बळद

अर्थ : भिंतीतली धान्य साठवण्याची जागा.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बागदार

अर्थ : विळी / गुप्ती

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बागुरडा

अर्थ : झुरळ

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बावणे

अर्थ : टवटवी जाणे, कोमेजणे (उदा. फुलं बावली)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बाहेरबट्टा

अर्थ : पैसे मिळणे

टिप्पणी : आतबट्टाच्या विरुद्धार्थी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

बिल्लोर

अर्थ : बांगड्या

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भवितव्यता

अर्थ : भाग्य, प्रारब्ध, दैवयोग

टिप्पणी : भवितव्य'चा अर्थ about to happen, likely to be असा आहे आणि 'भवितव्यता' म्हणजे fate, destiny असा आहे. "तुझ्या भाग्यात जे असेल ते होईल" ह्या अर्थाने हे दोन्ही शब्द जोडलेले असावेत.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भातकं

अर्थ : खाऊ

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भानवसा

अर्थ : चूल

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भाना

अर्थ : भिंतीत पुरलेले धनाचं भांडं

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भारकस

अर्थ : सामान कसून बांंधण्याचा दोर,

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भूतारी

अर्थ : केरसुणी (कोकणात)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

भौमवार

अर्थ : मंगळवार

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मणगणं

अर्थ : हा गोड पदार्थ आहे- हरभरा डाळीची नारळाच्या दुधात केलेली खीर.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मंदवासर

अर्थ : शनिवार

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मरिचिमाली

अर्थ : सूर्य देव

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मांडवस

अर्थ : गुढीपाडवा

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मानीव

अर्थ : मानलेला, अपेक्षित

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मामुजी

अर्थ : उंदीर

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मिडगण

अर्थ : स्तुती

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मिशाळ

अर्थ : मोठ्या मिश्या असलेला

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मुकेस

अर्थ : सोन्या-चांदीची बारीक तार; सोनेरी-रुपेरी वर्ख इ॰ चा चुरा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मुंग्यांचे रिवाण

अर्थ : मुंग्यांची रांग किंवा वारुळ

टिप्पणी : रिंगणचा अपभ्रंश

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

मुमुर्षू

अर्थ : मरणाची इच्छा धरणारा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

रजावाद होणे/करणे

अर्थ : सहमत होणे

टिप्पणी : थोरल्या बाजीरावांच्या पत्रात उल्लेख आहे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

रंधनळ्या

अर्थ : रंधनळ्या म्हणजे जास्त लोकांकरिता स्वयंपाक करायचा असेल तर जमिनीत चर खणून त्यात चुलाण पेटवले जाते म्हणजे एकाचवेळी भात वरण भाजी असे पदार्थ बनवले जातात. रंध हे रांधणे वरुन आले आहे तर नाळ्या म्हणजे नाळ (नळी) चे अनेकवचन! गॅस मुबलक मिळण्याच्या आधी खेड्यांमध्ये समारंभाच्या जेवणासाठी असेच चर पाडून स्वयंपाक केला जाई.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

रापण

अर्थ : मूळ कोकणी शब्द. मासे धरण्याचे जाळे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

रोंगण, रोगण

अर्थ : पुटं, थर, लेप

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

लल्याम, लेवाडा

अर्थ : अशक्त, बावळट

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

लागिर

अर्थ : लागिर शब्दाचा अर्थ "झपाटलेला" असा आहे. पिशाच्च भूत इ. योनी मनुष्याला "लागतात", त्यांचे लक्ष्य झालेली व्यक्ती.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

ल्हाद

अर्थ : आल्हाद, आनंद

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वक्कल

अर्थ : प्रत किंवा बॅच

टिप्पणी : एका शेतकऱ्याकडून घेतलेला तांदूळ वेगळा ठेवायचा... विकताना वेगवेगळे वक्कल दाखवून त्या प्रतीनुसार भाव ठरवला जायचा...

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वगळ

अर्थ : गाळ, निरुपयोगी

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वज

अर्थ : काळजी, देखभाल

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वटकन. वडगण, टेकण, सोबणी

अर्थ : कालवण सगळीकडे पसरू नये म्हणून ताटाच्या खाली लावलेल्या तुकड्याला म्हणतात

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वशाट

अर्थ : म्हणजे ओशट. ओशट म्हणजे स्निग्ध किंवा बुळबुळीत या शब्दावरून. तो शब्द मुळात अवशिष्ट किंवा उच्छिष्ट अशा दोन्ही प्रकारे व्युत्पादता येतो.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वारणी

अर्थ : वस्तू , सामान वाहून नेण्याच्या बिदागीला वारणी असे म्हणतात .

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वाळको

अर्थ : आत्ता

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

विजिगीषू

अर्थ : विजयाची आकांक्षा बाळगणारा

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

विल्हे लावणे

अर्थ : व्यवस्था करणे, व्यवस्थित लावणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वेळणी

अर्थ : भाताची वेळणी (चाळणी असते तशी)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

वैल चूल

अर्थ : मुख्य चुलीशेजारची चूल

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

शितिकंठ

अर्थ : नीलकंठ

टिप्पणी : शिति म्हणजे निळा अर्थात शितिकंठ म्हणजे नीलकंठ , भगवान शंकर

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

संजाब

अर्थ : मूळ फारसी शब्द संजाफ़. नंतर संजाप < संजाब असा बदल. वस्त्राची सुशोभित किनार/झालर असा अर्थ. खार असाही अर्थ

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

संज्ञाप्रवाही

अर्थ : मनात जसे विचार येतील तसे लिहित जाणे.ती ललितबध्द रचना असते. पण ती कविता नसते.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सत्राण

अर्थ : शक्तीसह, त्राण असलेले

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

संध्यातारक

अर्थ : सायंतारा (शुक्र)

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

समपादांगुलीय

अर्थ : ज्या प्राण्यांच्या पायांच्या बोटांची/खुरांची संख्या समान असते असे प्राणी.

टिप्पणी : खूर असलेल्या प्राण्यांचा समावेश ⇨ अंग्युलेटा गणात केला जातो. अंग्युलेटाचे वर्गीकरण दोन गटांत केले जाते. (१) विषम पादांगुलीय (ज्यांच्या बोटांची अथवा खुरांची संख्या विषम असते असे प्राणी, पेरिसोडॅक्टिला), उदा., घोडा, टॅपीर, गेंडा व (२) सम पादांगुलीय (ज्यांच्या बोटांची किंवा खुरांची संख्या सम असते असे प्राणी, आर्टिओडॅक्टिला), उदा., डुक्कर, हिप्पोपोटॅमस, उंट, जिराफ, हरीण, गाय, म्हैस, यांमध्ये खुरांत भेग पडलेली असते.

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सव्यापसव्य

अर्थ : यातायात

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

संसारी कांदे

अर्थ : छोटे, कमी भावाचे कांदे. संसाराला आधार

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सुखडी

अर्थ : सुकलेला अख्खा नारळ

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सुतिकाज्वर

अर्थ : postpartum fever, बाळंतिणीचा ताप

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सुंदोपसुंदी

अर्थ : भांडणे, मारामारी

टिप्पणी : तिलोत्तमा नावाच्या सुंदर युवतीसाठी सुंद आणि उपसुंद या दानव भावांची लढाई झाली होती , त्यावरून हा वाक्प्रचार आला .

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सूप वाजणे

अर्थ : सांगता होणे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

सोद्या

अर्थ : उनाड, रंगेल, व्याभिचार करणारा / री

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

स्थविर

अर्थ : वृद्ध, अचल, स्थिर, ब्रह्म

टिप्पणी : स्थविर (स्थिरबुद्धी)वरून थेरडा शब्द आला आहे

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

हरिक

अर्थ : आनंद

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

हूनेर

अर्थ : अनुभव...कौशल्य

टिप्पणी : वऱ्हाडी शब्द

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

हेंगाडा

अर्थ : बावळट, ओबडधोबड, विद्रूप

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-

हेंद्रट

अर्थ : खुळचट, पात्र, सोंग

-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-