॥ ईशावास्योपनिषद् ॥

📌03👈 👉05

अनेजदेकं मनसो जवीयो

नैनद्देवा आप्नुवन्पूर्वमर्षत् ।

तद्धावतोऽन्यानत्येति

तिष्ठत्तस्मिन्नपो मातरिश्वा दधाति ॥ ४॥

अन्वयः-

अनेजत् एकम् मनसो जवीयः एनत् देवाः न आप्नुवन् तत् पूर्वम् अर्षत् तत् तिष्ठत् धावतः अन्यान् अत्येति तस्मिन् मातरिश्वा अपः दधाति ॥

अनुवादः-

मराठी हिन्दी English टीका/भाष्यम्

पदपरिचयः

==========

जवीयः

=========================

प्रातिपदिकम् : जवीयस्

प्रकारः : सकारान्तम्

लिङ्गम् : नपुंसकलिङ्गम्

जातिः : विशेषणम्

विभक्तिः : प्रथमा

वचनम् : एकवचनम्

==================

पदार्थः

[G.V. Devathali's Sanskrit Marathi Dictionary]

1. जवीयस् a.

वेगवान, जलद, त्वरित

=================================

[Apte's Sanskrit Hindi Dictionary]

1. जवीयस् वि. [जू + ईयसुन् ]

वेगवान, तेज

===================

[Monier William's Sanskrit English Dictionary]

1. जवीयस् mfn.

quicker.

====================

टीका/भाष्यम्

[शाङ्करभाष्यम्]

जवीयो जववत्तरम् । कथं विरुद्धमुच्यते - ध्रुवं

निश्चलमिदम्, मनसो जवीय इति च? नैष दोषः,

निरुपाध्युपाधिमत्त्वेनोपपत्तेः । तत्र निरुपाधिकेन

स्वेन रूपेणोच्यते - अनेजदेकम् इति । मनसः

अन्तःकरणस्य सङ्कल्पविकल्पलक्षणस्यो-

पाधेरनुवर्तनात् । इह देहस्थस्य मनसो

ब्रह्मलोकादिदूरस्थसङ्कल्पनं क्षणमात्राद्भवतीत्यतो

मनसो जविष्ठत्वं लोकप्रसिद्धम् । तस्मिन्मनसि

ब्रह्मलोकादीन् द्रुतं गच्छति सति, प्रथमप्राप्त

इवात्मचैतन्याभासो गृह्यते । अतः मनसो जवीयः

इत्याह ।

=====================