หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการเป็นผู้ประกอบการ

1 นิติกรรม

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับนิติกรรม มีดังนี้

1.1 บุคคล

บุคคล หมายถึง สิ่งที่มีสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมายและมิได้หมายความเฉพาะมนุษย์ซึ่งเรียกว่าบุคคลธรรมดาเพียงอย่างเดียว โดยบุคคลแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ

1) บุคคลธรรมดา

2) นิติบุคคล

1.2 นิติกรรม

นิติกรรม หมายถึง การกระทำของบุคคลซึ่งเกิดจากการแสดงเจตนาของบุคคลอันกระทำโดยชอบด้วยกฎหมายและด้วยความสมัครใจ ทั้งนี้ การกระทำนั้นต้องมุ่งประสงค์โดยตรงต่อการผูกนิติสัมพันธ์หรือการก่อให้เกิดผลในกฎหมายระหว่างบุคคล อันได้แก่ ความเคลื่อนไหวแห่งสิทธิ กล่าวคือ ก่อ เปลี่ยนแปลง โอน สงวน หรือระงับซึ่งสิทธิ การกระทำใด ๆ ของบุคคลโดยตั้งใจจะก่อให้เกิดผลทางกฎหมาย และผูกพันระหว่างบุคคลนั้นในสิทธิอย่างใดอย่างหนึ่ง แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ นิติกรรมฝ่ายเดียว และนิติกรรมสองฝ่าย

1.3 สัญญา

สัญญา หมายถึง นิติกรรมหลายฝ่ายที่เกิดจากความสมัครใจของคู่กรณีซึ่งแสดงเจตนาที่จะก่อให้เกิดความผูกพันตามกฎหมาย สัญญามีองค์ประกอบหลัก 4 ประการ คือ

1) มีและไม่มีลักษณะต่างตอบแทน ได้แก่

(1) สัญญาต่างตอบแทน

(2) สัญญาไม่ต่างตอบแทน

2) มีและไม่มีค่าตอบแทน ได้แก่

(1) สัญญามีค่าตอบแทน

(2) สัญญาไม่มีค่าตอบแทน

3) มีลักษณะเป็นประธานและเป็นอุปกรณ์ ได้แก่

(1) สัญญาประธาน

(2) สัญญาอุปกรณ์

4) สัญญาเพื่อประโยชน์แก่บุคคลภายนอก

2 ความผิดทางแพ่งและทางอาญา

ความผิดทางอาญา คือ การกระทำที่โดยส่วนใหญ่มักจะเกี่ยวข้องกับเนื้อตัวร่างกายของผู้เสียหายอันมีผลกระทบกระเทือนต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน รัฐจึงต้องลงโทษผู้กระทำผิดโดยมีหลักสำคัญ คือ การกระทำนั้นต้องมีกฎหมายกำหนดไว้ชัดแจ้ง โทษที่ลงต้องเป็นโทษที่กฎหมายกำหนดไว้ และกฎหมายต้องไม่มีผลย้อนหลัง

ส่วนความผิดทางแพ่งเป็นเรื่องการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนความเสียหายซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับทรัพย์สินของบุคคล ไม่มีการกำหนดโทษดังเช่นคดีอาญา ดังนั้นเมื่อผู้กระทำผิดหรือผู้ละเมิดตายลง ผู้เสียหายย่อมฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายต่าง ๆ จากกองมรดกของผู้กระทำผิดหรือผู้ละเมิดได้ เว้นแต่จะเป็นหนี้เฉพาะตัว เช่น ดาวจ้างสวยวาดรูป ต่อมาสวยตายลงถือว่าหนี้ระงับลง เป็นต้น

2.1 กระบวนการยุติธรรม

กระบวนการยุติธรรม หมายถึง การดำเนินการคดีเมื่อมีข้อพิพาทเกิดขึ้นระหว่างผู้เสียหายร้องทุกข์ต่อเจ้าพนักงาน มีการสืบสวนหาข้อเท็จจริงกับผู้กระทำผิดจนถึงการฟ้องร้องต่อศาล ทั้งในกรณีของคดีแพ่งและคดีอาญา

2.2 กระบวนการยุติธรรมทางแพ่ง

กระบวนการยุติธรรมทางแพ่ง หมายถึง กระบวนการสำหรับดำเนินคดีแพ่ง เช่น กรณีผิดสัญญา โดยไม่ปฏิบัติตามสัญญาและก่อให้เกิดความเสียหายกับผู้อื่น

2.3 กระบวนการยุติธรรมทางอาญา

กระบวนการยุติธรรมทางอาญา หมายถึง กระบวนการสำหรับดำเนินคดีอาญา เป็นความผิดที่เกิดจากการละเมิดสิทธิในทรัพย์ ร่างกาย หรือชีวิตของผู้อื่น และก่อให้เกิดอันตรายต่อความสงบเรียบร้อยในสังคม

3 กฎหมายการจดทะเบียนพาณิชย์

ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายการจดทะเบียนพาณิชย์ มีดังนี้

3.1 กิจการที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์

กิจการที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์ ประกอบด้วย

1) การทำโรงสีข้าวและโรงเลื่อยที่ใช้เครื่องจักร

2) การขายสินค้าไม่ว่าอย่างใด ๆ อย่างเดียวหรือหลายอย่าง

3) นายหน้าหรือตัวแทนค้าต่าง

4) การหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมไม่ว่าอย่างใด ๆ อย่างเดียวหรือหลายอย่างก็ตาม

5) การขนส่งทางทะเล

3.2 กิจการที่ได้รับยกเว้นไม่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์

กิจการที่ได้รับยกเว้นไม่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์ ประกอบด้วย

1) การค้าเร่ การค้าแผงลอย

2) พาณิชยกิจเพื่อบำรุงศาสนา หรือเพื่อการกุศล

3) พาณิชยกิจของนิติบุคคล ซึ่งได้มีพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งขึ้น

4) พาณิชยกิจของกระทรวง ทบวง กรม

5) พาณิชยกิจของมูลนิธิ สมาคม สหกรณ์

6) พาณิชยกิจของห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล ห้างหุ้นส่วนจำกัด และบริษัทจำกัดที่จดทะเบียนในประเทศไทย

7) กลุ่มเกษตรกรซึ่งได้จดทะเบียนตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 141

4 กฎหมายคุ้มครองแรงงาน

ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายคุ้มครองแรงงาน มีดังนี้

4.1 ความสำคัญของกฎหมายแรงงาน

กฎหมายแรงงานเป็นกฎหมายสำคัญของทุกประเทศ ในปัจจุบันกฎหมายแรงงานให้คุณประโยชน์แก่ประเทศ ทั้งในด้านสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองระหว่างประเทศหลายประการ เช่น

1) การสร้างความเป็นธรรมในสังคม

2) การสร้างความสงบสุขในสังคมอุตสาหกรรม

3) การถนอมแรงงานและพัฒนาคุณภาพชีวิต

4) การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ

5) ส่งเสริมการลงทุน

6) การดำรงศักดิ์ศรีในสังคมระหว่างประเทศ

4.2 พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541

กฎหมายคุ้มครองแรงงานเป็นกฎหมายที่บัญญัติถึงสิทธิหน้าที่ระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างโดยกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำในการจ้าง (ค่าจ้างเหมาะสม) การใช้แรงงาน และการจัดสถานที่และอุปกรณ์ในการทำงาน