3.1.ບັນດາບັນຫາທົ່ວໄປກ່ຽວກັບການເງິນວິສາຫະກິດ.

3.2.ການຈັດຕັ້ງການເງິນວິສາຫະກິດ.

3.3.ບັນດາເນື້ອໃນຕົ້ນຕໍ່ຂອງການເຄື່ອນໄຫວຂອງການເງິນວິສາຫະກິດ.

3.1.1.ນິຍາມ ວິສາຫະກິດ

ວິສາຫະກິດແມ່ນການຈັດຕັ້ງດໍາເນີນທຸລະກິດຂອງບຸກຄົນ ຫຼື ນິຕິບຸກຄົນ ຊິ່ງປະກອບດວ້ຍຊື່, ທຶນ, ການບໍລິຫານຈັດຕັ້ງ,ສຳນັກງານ ແລະ ໄດ້ຂື້ນທະບຽນວິສາຫະກິດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດ ໝາຍ.

ວິສາຫະກິດຢູ່ ສປປ ລາວ ມີ 4 ປະເພດຄື:

• ວິສາຫະກິດເອກະຊົນ

• ວິສາຫະກິດຂອງລັດ

• ວິສາຫະກິດປະສົມ

• ວິສາຫະກິດລວມໝູ່

ການເງິນວິສາຫະກິດ:

ແມ່ນລະບົບສາຍພົວພັນເສດຖະກິດໃນການແບ່ງປັນບັນດາແຫ່ງການເງິນທີ່ຕິດພັນກັບຂະບວນວິວັດສ້າງຕັ້ງ ແລະ ນຳໃຊ້ບັນດາຄັງເງິນຕາ ໃນການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ, ແນ່ໃສ່ບັນລຸຈຸດໝາຍທີ່ແນ່ນອນ.

ການພົວພັນການເງິນມີຄື:

• ການພົວພັນການເງິນລະຫວ່າງວິສາຫະກິດກັບລັດ.

• ການພົວພັນການເງິນລະຫວ່າງວິສາຫະກິດນິຕິບຸກຄົນອື່ນໆ.

• ການພົວພັນການເງິນພາຍໃນວິສາຫະກິດ.

ການພົວພັນການເງິນລະຫວ່າງ ວິສາຫະກິດ ກັບ ລັດ:

ແມ່ນສະແດງອອກຢູ່ບ່ອນວ່າ ວິສາຫະກິດປະຕິບັດພັນທະການເງິນກັບລັດຄື:

• ມອບອາກອນ

• ຄ່າທຳນຽມເຂົ້າງົບປະມານ

ການພົວພັນການເງິນລະຫວ່າງ ວິສາຫະກິດ ກັບ ນິຕິບຸກຄົນອື່ນໆ:

ແມ່ນການພົວພັນຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ ເຊິ່ງສະແດງອອກຜ່ານການຊຳລະ, ປັບໃໝດ້ວຍວັດຖຸເມື່ອວິສາຫະກິດ ແລະ ບັນດານິຕິບຸກຄົນເສດຖະກິດອື່ນສະໜອງສິນຄ້າ, ການບໍລິການໃຫ້ກັນ ( ກວມທັງການບໍລິການການເງິນປະເພດຕ່າງໆ ).

ການພົວພັນການເງິນພາຍໃນວິສາຫະກິດ:

ແມ່ນການພົວພັນຊຳລະລະຫວ່າງພາກສ່ວນຕ່າງໆ ຢູ່ພາຍໃນວິສາຫະກິດໃນການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດ, ແບ່ງປັນກຳໄລຫຼັງອາກອນຂອງວິສາຫະກິດ, ໃນການປະກອບເປັນຄັງ ແລະ ນຳໃຊ້ຄັງຕ່າງໆ ຂອງວິສາຫະກິດ.

3.1.2.ຈຸດພິເສດຂອງການເງິນວິສາຫະກິດ.

• ໃນຂະບວນວິວັດເຄື່ອນໄຫວຂອງການເງິນວິສາຫະກິດ, ການເຄ່ອນໄຫວຂອງທຶນວິສາຫະກິດເຊິງແມ່ນປະເພດຄັງເງິນຕາພິເສດມັນຕິພັນກັບບັນດາປັດໃຈວັດສະດຸ ແລະ ແຮງງານສະເໝີ.

• ທຸກການເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາແຫຼ່ງການເງິນໃນວິສາຫະກິດຕ່າງແນ່ໃສ່ບັນລຸຈຸດໝາຍທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ.

3.1.3.ບົດບາດຂອງການເງິນວິສາຫະກິດ.

• ລະດົມທຶນຢ່າງຄົບຖວ້ນ ແລະ ທັນການໃຫ້ແກ້ການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ.

• ຈັດຕ້ງການນຳໃຊ້ທຶນປະຫຍັດ ແລະ ມີປະສິດທິຜົນ.

• ຊຸກຍູ້ ແລະ ດັດສົມທຸລະກິດ.

• ຕິດຕາມ, ກວດກາການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດຢ່າງແໝ້ນແຟ້ນ.

ແມ່ນການວາງແຜນກຳນົດຍຸດທະສາດກ່ຽວກັບການນຳໃຊ້ການເງິນ ແລະ ລະບົບມາດຕະເກນ ເພື່ອການດຳເນີນຍຸດທະສາດດັ່ງກ່າວແນ່ໃສ່ບັນລຸໃຫ້ໄດ້ຈຸດໝາຍທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດໃນໄລຍະໄດໝຶ່ງທີ່ແນ່ນອນ.

3.2.1.ບັນດາປັດໄຈທີ່ເປັນຜົນສະທ້ອນເຖິງການຈັດຕັ້ງການເງິນວິສາຫະກິດ.

ແມ່ນຕ້ອງອີງຕາມພື້ນຖານຈຳນວນໜຶ່ງ ແຕ່ວ່າການເງິນຂອງບັນດາວິສາຫະກິດຕ່າງກັນກໍມີຈຸດພິເສດຕ່າງກັນຍ້ອນໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຂອງຫຼາຍປັດໄຈນັ້ນເອງຕໍ່ໄປນີ້ພວກເຮົາຈະພິຈາລະນາບັນດາປັດໄຈທີ່ກໍ່ຜົນສະທ້ອນເຖິງການຈັດຕັ້ງການເງິນຂອງວິສາຫະກິດ.

3.2.1.1.ຮູບການທາງດ້ານກົດໝາຍກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງການເງິນວິສາຫະກິດ.

• ຖ້າວິສາຫະກິດຕ່າງກັນຈະເປັນຜູ້ຕົກລົງການຈັດຕັ້ງ

• ລະດົມທຶນ

• ຄຸ້ມຄອງທຶນ

• ແບ່ງປັນໝາກຜົນທຸລະກິດ

ວິສາຫະກິດປະກອບມີ 3 ຮູບການດັ່ງນີ້:

• ວິສາຫະກິດສ່ວນບຸກຄົນ.

• ວິສາຫະກິດຮຸ້ນສ່ວນ.

• ບໍລິສັດ.

ວິສາຫະກິດຮຸ້ນສ່ວນມີ 2 ຮູບແບບຄື:

• ວິສາຫະກິດຮຸ້ນສ່ວນສາມັນ.

• ວິສາຫະກິດຮຸ້ນສ່ວນຈຳກັດ.

ບໍລິສັດມີ 2 ຮູບແບບຄື:

• ບໍລິສັດຈຳກັດລວມທັງບໍລິສັດຈຳກັດຜູ້ດຽວ.

• ບໍລິສັດມະຫາຊົນ.

3.2.1.2.ຈຸດພິເສດເສດຖະກິດ - ເຕັກນິກຂອງຂະແໝງທຸລະກິດ.

• ໂຄງປະກອບທຶນ

• ລະດັບຄວາມໄວການໝູນວຽນຂອງທຶນໄວ ຫຼຶ ຊ້າ

ຜົນກະທົບຂອງຂະແໜງທຸລະກິດມີຄື:

• ສະພາບ​ຂອງ​ຊັບ​ສົມບັດ

• ຄວາມ​ສ່ຽງຂອງ​ທຸລະ​ກິດ

• ສະພາບ​ລາຍ​ຈ່າຍ​ການ​ເງິນ​ຂອງ​ທຸລະ​ກິດ

• ລະດັບ​ການ​ເຄື່ອນ​ຍ້າຍ​ທຶນ

• ສະພາບຕົ້ນທຶນ

3.2.1.3.ສະພາບແວດລ້ອມທຸລະກິດ.

• ສະພາບແວດລ້ອມເສດຖະກິດ-ການເງິນ.

• ສະພາບແວດລ້ອມການເມືອງ.

• ສະພາບແວດລ້ອມກົດໝາຍ.

• ສະພາບແວດລ້ອມເຕັກໂນໂລຊີ.

• ສະພາບແວດລ້ອມວັດທະນະທຳ - ສັງຄົມ.

ຫຼັກການຈັດຕັ້ງການເງິນວິສາຫະກິດມີຄື:

• ຫຼັກການເຄົາລົບກົດໝາຍ

• ຫຼັກການໄລ່ລຽງທຸລະກິດ

• ຫຼັກການຮັກສາຄວາມໄວວາງໃຈ

• ຫຼັກການປອດໄພ, ປ້ອງກັນຊາດ, ສະກັດກັ້ນຄວາມສ່ຽງ.

3.3.1.ຄຸ້ມຄອງນຳໃຊ້ທຶນທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ.

ຄຸ້ມຄອງນຳໃຊທຶນທຸລະກິດກວມຫຼາຍຂອດເຊັ່ນ:

• ຍືນຍັນຄວາມຕ້ອງການທຶນທຸລະກິດ.

• ຂຸດຄົ້ນສ້າງທຶນ.

• ທຸລະກິດ.

• ລົງທຶນ.

• ນຳໃຊ້ທຶນ ແລະ ຮັກສາທຶນວິສາຫະກິດບໍ່ໃຫ້ເສຍຫາຍ.

3.3.1.1.ທຶນທຸລະກິດ ແລະ ບັນດາຈຸດພິເສດສະເພາະຂອງມັນ.

ເພື່ອທຳການຜະລິດ, ທຸລະກິດວິສາຫະກິດຕ້ອງມີຈຳນວນທຶນທຽບເທົ່າກັບຂະໜາດການເຮັດທຸລະກິດ ແລະ ເງື່ອນໄຂເຮັດທຸລະກິດ, ເຊິ່ງໃນນັ້ນຕ້ອງປະກອບມີ: ໂຮງຈັກ, ເຄື່ອງຈັກ, ອຸປະກອນ, ວັດຖຸດິບ ແລະ ອຶ່ນໆ.

ດັ່ງນັ້ັນ: ທຶນທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດໄດ້ສະແດງອອກພາຍໃຕ້ຮູບການເງິນຕາ, ຊັບສິນທັງໝົດທີ່ວິສາຫະກິດລະດົມມາໄດ້ທີ່ນຳໃຊເຂົ້າໃນການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດເພື່ອຫວັງຜົນກຳໄລ.

3.3.1.2.ລົງທຶນທຸລະກິດ

ແມ່ນການເຄື່ອນໃຫວອັດຕະວິໄສ, ມີການຊັ່ງຊາ, ຄິດໄລ່ຂອງນັກລົງທຶນໃນການເອົາທຶນເຂົ້າໃນຈຸດໜາຍທຸລະກິດໃດໜື່ງດ້ວຍຄວາມຫວັງຈະນຳຊື່ງປະສິດທິຜົນທາງເສດຖະກິດສູງໃນອານາຄົດ.

3.3.1.3.ແຫ່ງທຶນທຸລະກິດ

ແມ່ນແຫຼ່ງທຶນຂື້ນກັບກຳມະສິດຂອງເຈົ້າຂອງວິສາຫະກິດເມື່ອວິສາຫະກິດຫາກໍ່ໄດ້ຮັບການການສ້າງຕັ້ງ, ແຫຼ່ງທຶນຂອງເຈົ້າຂອງກຳມະສິດໂດຍເຈົ້າຂອງວິສາຫະກິດ, ບັນດາລົງທຶນເປັນຜູ້ປະກອບທຶນພາຍໃຕ້ຮູບການທຶນຮ່ວມທຸລະກິດ, ຮ່ວມກຸ່ມ, ທຶນຫຸ້ນສ່ວນ.

3.3.1.4.ນຳໃຊ້ ແລະ ຮັບປະກັນທຶນທຸລະກິດບໍ່ໃຫ້ເສຍຫາຍ.

ອີ່ງໃສ່ຜົນປະໂຫຍດທີ່ໄດ້ມາຈາກເສດຖະກິດ, ທຶນທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດຜະລິດໄດ້ຮັບການແບ່ງປັນທຶນຄົງທີ່ ແລະ ທຶນເຄື່ອນທີ່.

ທຶນຄົງທີ່:

ແມ່ນຈຳນວນຊັບສົມບັດຄົງທີ່ທັງໜົດຂອງວິສາຫະກິດ ທີ່ສະແດງອອກເປັນເງິນສົມບັດຄົງທີ່ຂອງວິສາຫະກິດແມ່ນສົມບັດທີ່ມີຄ່າມະຫາສານ, ໄລຍະເວລາການນຳໃຊ້ຍາວນານ, ມີບົດບາດແມ່ນພາລະແຮງງານ.

ທຶນເຄື່ອນທີ່:

ທຶນເຄື່ອນທີ່ສະແດງອອກດ້ວຍເງິນ, ສົມບັດເຄື່ອນທີ່ທັງໜົດຂອງວິສາຫະກິດ ແມ່ນຮັບໃຊ້ການເຮັດທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ.

3.3.2.ຈ່າຍໃຫ້ການຜະລິດທຸລະກິດ ແລະ ຕີລາຄາຜະລິດຕະພັນຂອງວິສາຫະກິດ.

3.2.2.1.ຈ່າຍຜະລິດທຸລະກິດ.

ແມ່ນສະແດງອອກດ້ວຍເງິນ, ຄວາມສີ້ນເປືອງທັງໜົດກ່ຽວກັບວັດຖຸ ແລະ ແຮງງານຊື່ງວິສາຫະກິດຈ່າຍເພື່ອທຳການຜະລິດ, ທຸລະກິດໃນໄລຍະໃດໜຶ່ງທີ່ແນ່ນອນ.

ເນື້ອໃນຈ່າຍໃຫ້ການຜະລິດທຸລະກິດລວມມີ:

• ຈ່າຍໃຫ້ການຜະລິດຕະພັນ.

• ຈ່າຍໃຫ້ການຈັດຕັ້ງຈຳໜ່າຍຜະລິດຕະພັນ.

• ເງິນອາກອນທາງອ້ອມທີ່ມອບໃຫ້ລັດຕາມກົດໜາຍອາກອນວາງອອກ.

3.3.2.2.ລາຄາຕົ້ນທຶນຜະລິດຕະພັນຂອງວິສາຫະກິດ.

ແມ່ນສະແດງອອກການຈ່າຍສະເພາະຂອງວິສາຫະກິດເພື່ອຜະລິດ ແລະ ຈຳໜ່າຍຜະລິດຕະພັນ.

ລາຄາຕົ້ນທຶນ ການຜະລິດກວມເອົາບ້ວງລາຍຈ່າຍ ເຊິ່ງວິສາຫະກິດຕ້ອງຈ່າຍອອກ ເພື່ອສຳເລັດການຜະລິດ, ຜະລິດຕະພັນຄື:

• ລາຍຈ່າຍໃຫ້ວັດສະດຸໂດຍກົງ.

• ລາຍຈ່າຍໃຫ້ແຮງງານໂດຍກົງ.

• ລາຍຈ່າຍໃຫ້ບໍຫານຜະລິດລວມ.

3.3.3.ລາຍຮັບທຸລະກິດ ແລະ ກຳໄລຂອງວິສາຫະກິດ.

3.3.3.1.ລາຍຮັບທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ.

ແມ່ນຈໍານວນເງິນທັງໝົດຊຶ່ງວິສາຫະກິດເກັບມາໄດ້ຍ້ອນການລົງທຶນທຸລະກິດໄລຍະທີ່ແນ່ນອນໃດໝຶ່ງ.

ລາຍຮັບທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດລວມມີພາກສ່ວນຕ່າງດັ່ງນີ້:

ພາກສ່ວນມາຈາກການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດຄື:

• ລາຍຮັບທຸລກິດທັງໝົດທີ່ໄດ້ມາຈາກການຈຳໝ່າຍຜະລິດຕະພັນ

• ສິນຄ້າ

• ການບໍລິການ.

ພາກສ່ວນມາຈາກການເຄືອນໄຫວການເງິນຄື:

ລາຍຮັບທຸລະກິດວິສາມັນເຊັ່ນ: ໂອນ, ຂາຍຊັບສົມບັດຄົງທີ,ວັດສະດຸຄ້າງອັງ, ຈຳນວນເງິນທີໄດ້ຮັບຈາກການທົດແທນ, ຈຳນວນເງິນໝີ້ທີ່ເຈົ້າຂອງບໍ່ຢູ່ ຫຼື ໝີ້ບໍ່ມີໃຜທ້ວງ.

ມາດຕະການເພີ່ມລາຍຮັບທຸລະກິດໃຫ້ແກ່ວິສາຫະກິດຄື:

• ເພີ່ມຈຳນວນພະລິດຕະພັນທີ່ຜະລິດອອກ, ປ່ຽນແປງອົງປະກອບຜະລິດຕະພັນ.

• ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງຄຸນນະພາບຜະລິດຕະພັນ, ເພາະຄຸນນະພາບຜະລິດຕະພັນແມ່ນຕິດພັນຢ່າງແໝ້ນແຟ້ນກັບຊື່ສຽງຂອງວິສາຫະກິດໃນວົງທຸລະກິດ.

• ຍືນຍັນລາຄາຈໍາໝ່່າຍໃຫ້ສົມເຫດສົມຜົນ ແລະ ພິກໄຫວ ກະຕຸກຊຸກຍູ້ເພີ່ອຄວາມຕ້ອງການເພື່ອເພີ່ມທຸລະກິດຈຳໝ່າຍ.

• ຊຸກຍູ້ການຊຳລະໂດຍໄວ, ລົດຜ່ອນໝີ້ສິນຕ່າງໆທີ່ຕ້ອງເກັບ, ແກ້ໄຂໝີ້ສິນທີ່ແກ່ຍາວໃຫ້ດີ.

3.3.3.2.ກຳໄລຂອງວິສາຫະກິດ.

ແມ່ນຈໍານວນຜິດດຽງລະຫວ່າງລາຍຮັບທຸລະກິດ ແລະ ລາຍຈ່າຍເຊິງວິສາຫະກິດເປັນຜູ້ອອກເພື່ອບັນລຸໃຫ້ໄດ້ລາຍຮັບທຸລະກິດດັ່ງກ່າວຈາກການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງຂອງວິສາຫະກິດ.

ກໍາໄລມີບົດບາດສໍາຄັນຄື:

ແມ່ນໄມ້ວັດເສດຖະກິດທີ່ມີຕໍ່ການເຄື່ອນໄຫວຜະລິດທຸລະກິດ, ແມ່ນຕົວແລກຄາດໝາຍທີ່ເປັນພື້ນຖານເພື່ອຕີລາຄາປະສິດທິຜົນຜະລິດທຸລະກິດຂອງວິສາຫະກິດ, ແມ່ນແຫ່ງສະສົມເປັນພື້ນຖານເພື່ອເປີດກ້ວາງການຜະລິດສັງຄົມຄືນໃໝ່.

ກໍາໄລຂອງບັນດາວິສາຫະກິດໄດ້ຮັບການແບ່ງປັນຕາມຂັ້ນຕອນມີດັ່ງນີ້:

• ເສຍອາກອນລາຍຮັບວິສາຫະກິດໃຫ້ລັດ.

• ທົດແທນການຫຼຸບທຶນປີກ່ອນບໍ່ໄດ້ຫັກຈາກກຳໄລກ່ອນອາກອນ.

• ສົ່ງກຳໄລຫຸ້ນສວ່ນ, ແບ່ງກຳໄລໃຫ້ບັນດາຜູ້ຮວ່ມມືທີ່ປະກອບທຶນຮວ່ມທຸລະກິດ.

• ຫັກສ້າງຄັງໃຊ້ສະເພາະຂອງວິສາຫະກິດເຊັ່ນ: ຄັງສຳຮອງການເງິນ, ຄັງລົງທຶນພັດທະນາ, ຄັງຢ້ອງຍໍ, ລາງວັນ ແລະ ຄັງສະຫວັດດີການ..