ຄວາມຮູ້ທົ່ວໄປກ່ຽວກັບທຸລະກິດ
ທຸລະກິດແມ່ນເປັນກິດຈະກຳທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຜະລິດ ການຈຳໜ່າຍ ແລະ ການບໍລິຫານ ຫຼື ກິດຈະກຳ ໃດໆ ກໍຕາມທີ່ເຮັດໄປແລ້ວກໍ່ໃຫ້ເກີດລາຍໄດ້ ມີກຳໄລເປັນເງິນ ຫຼື ມີຜົນຕອບແທນໃນຮູບແບບອື່ນໆ ແຕ່ໃນຂະນະດຽວກັນກໍສ່ຽງກັບການຂາດທຶນ ຊຶ່ງທຸລະກິດຈະປະກອບດ້ວຍ ການຜະລິດຊຶ່ງເປັນການດຳເນີນກິດຈະກຳທາງດ້ານການຜະລິດສິນຄ້າ ການຈຳໜ່າຍຊຶ່ງເປັນການດຳເນີນກິດຈະກຳຕໍ່ຈາກການຜະລິດ ໂດຍນຳສິນຄ້າໄປສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ຊຶ່ງໝາຍທັງໝົດ ເຖິງການຄ້າສົ່ງ ການຄ້າຍ່ອຍ ແລະ ການບໍລິການ ຊຶ່ງຖືເປັນການດຳເນີນກິດຈະກຳທາງທຸລະກິດໃນຮູບແບບການໃຫ້ບໍລິການ ຫຼື ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນດ້ານຕ່າງໆ ຂອງສະຖານປະກອບການແຕ່ລະທຸລະກິດ.
1.1.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສຳຄັນຂອງທຸລະກິດ.
1.1.1.ຄວາມໝາຍຂອງ ທຸລະກິດ.
ທຸລະກິດ ແມ່ນ ການດຳເນີນທຸລະກິດຂອງບຸກຄົນ ຫຼື ນິຕິບຸກຄົນ ທີ່ຮ່ວມກັນໃນການດຳເນີນການຜະລິດ ການຈຳໜ່າຍສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການ ໂດຍມີຈຸດມຸ້ງໝາຍທີ່ຈະໄດ້ຮັບຜົນຕອບແທນ ຫຼື ຜົນກຳໄລຈາກການດຳເນີນກິດຈະການນັ້ນ.
ທຸລະກິດ ໝາຍເຖິງ ຂະບວນການຂອງກິດຈະການທາງເສດຖະກິດທີ່ມີການພົວພັນເປັນ ລະບົບ ແລະ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງໃນດ້ານການຜະລິດ ການຊື້ - ຂາຍ ແລກປ່ຽນກ່ຽວກັບສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການ ໂດຍມີຈຸດມຸ້ງໝາຍທີ່ຈະໄດ້ຜົນກຳໄລ ຫຼື ຜົນຕອບແທນຈາກກິດຈະການນັ້ນອາດກ່າວໄດ້ວ່າ ກິດຈະການໃດທີ່ມີຈຸດມຸ້ງຫຼາຍເພື່ອໃຫ້ໄດ້ກຳໄລ ຖືວ່າເປັນທຸລະກິດ ເຊັ່ນ: ບໍລິສັດ, ຫ້າງຮ້ານ ຕະຫຼອດຈົນເຖິງລັດວິສາຫກິດຕ່າງໆ ການດຳເນີນຂອງລັດ ເຊັ່ນ ການສ້າງຖະໜົນຫົນທາງ, ໂຮງຮຽນ, ໂຣງໝໍ ແລະ ອື່ນໆ. ບໍ່ຖືວ່າເປັນທຸລະກິດເພາະບໍ່ໄດ້ມີຈຸດມຸ້ງໝາຍດ້ານກຳໄລ ແຕ່ເປັນການໃຫ້ບໍລິການແກ່ປະຊາຊົນໂດຍມີຈຸດມຸ້ງໝາຍໃຫ້ປະຊາຊົນມີຄວາມເປັນຢູ່ດີຂຶ້ນ.
ທຸລະກິດປະກອບດ້ວຍລາຍລະອຽດດັ່ງນີ້:
1.ການຜະລິດ (Production).
ແມ່ນ ການດຳເນີນກິດຈະກຳທາງດ້ານການຜະລິດສິນຄ້າ ຊຶ່ງຄອບຄຸມເຖິງການຜະລິດທາງດ້ານການກະເສດ ອຸດສາຫະກຳ ແລະ ການເຮັດຜະລິດອື່ນໆ.
2.ການຈຳໜ່າຍ (Distribution).
ແມ່ນ ການດຳເນີນກິດຈະກຳຕໍ່ຈາກການຜະລິດ ໂດຍນຳສິນຄ້າໄປສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ຊຶ່ງລວມໄປເຖິງການຄ້າສົ່ງອອກ ແລະ ການຂາຍສິນຄ້າ.
3.ການບໍລິການ (Service).
ແມ່ນການດຳເນີນກິດຈະກຳທາງທຸລະກິດໃນຮູບແບບການ ໃຫ້ບໍລິການ ຫຼື ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນດ້ານຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ການນາຄານ, ການເສີມງາມ ຫຼື ການທ່ອງທ່ຽວ ເປັນຕົ້ນ.
1.1.2. ຄວາມສຳຄັນຂອງທຸລະກິດ.
ທຸລະກິດເປັນຫົວໃຈສຳຄັນຂອງສັງຄົມ ສັງຄົມຈະຈະເລີນກ້າວໜ້າ ມີຄວາມເປັນຢູ່ທີ່ດີ ເປັນທີ່ຍອມຮັບຂອງຊາວຕ່າງປະເທດ ກໍຕ້ອງອາໄສຄວາມຈະເລີນຂອງທຸລະກິດ ຊຶ່ງອາດສະຫຼຸບ ຄວາມສຳຄັນຂອງທຸລະກິດມີດັ່ງນີ້:
1.ຊ່ວຍໃຫ້ເສດຖະກິດຂອງປະເທດມີຄວາມກ້າວໜ້າ ແລະ ໝັ້ນຄົງ ເນື່ອງຈາກມີການລົງທຶນປະກອບທຸລະກິດ ເຮັດໃຫ້ມີການໝູນວຽນ ມີການກະຈາຍລາຍໄດ້ ປະຊາຊົນມີຖານະຄວາມເປັນຢູ່ດີຂຶ້ນ.
2.ຊ່ວຍໃຫ້ລັດມີລາຍໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ ຈາກການທີ່ປະຊາຊົນມີລາຍໄດ້ ຈຳເປັນຕ້ອງເສຍພາສີອາກອນ ແລະ ຄ່າທຳນຽມຕ່າງໆ ໃຫ້ລັດເພື່ອທີ່ຈະນຳລາຍໄດ້ເຫຼົ່ານີ້ໄປພັດທະນາປະເທດໃນດ້ານຕ່າງໆ.
3.ຊ່ວຍໃຫ້ເກີດຄວາມກ້າວໜ້າທາງເທກໂນໂລຢີ ການເຮັດທຸລະກິດຄວນຕ້ອງມີການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າວິໄຈຢູ່ສະເໝີ ເພື່ອເປັນການພັດທະນາຜະລິດຕະພັນຂອງຕົນໃຫ້ເປັນທີ່ຍອມຮັບຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ແລະ ທັນຄູ່ແຂ່ງຂັນ.
4.ຊ່ວຍໃຫ້ປະຊາຊົນມີມາດຕະຖານການຄອງຊີບດີຂຶ້ນ ທັງນີ້ເພາະທຸລະກິດເຮັດ ໃຫ້ມີການຈ້າງງານ ປະຊາຊົນມີລາຍໄດ້.
5.ຊ່ວຍຫຼຸດບັນຫາທາງດ້ານສັງຄົມ ຄືບັນຫາເລື່ອງ ການວ່າງງານ ຖ້າປະຊາຊົນມີການວ່າງງານຈຳນວນຫຼາຍ ຈະບໍ່ມີລາຍໄດ້ ບັນຫາເກີດຂຶ້ນຕາມມາ ເຊັ່ນ: ການເກີດມີການລັກຊັບ, ຊອກໂກງ ແລະ ອື່ນໆ.
1.1.3. ໝ້າທີ່ຂອງການປະກອບທຸລະກິດ.
ການປະກອບທຸລະກິດ ບໍ່ວ່າຈະເປ້ນຮູບແບບໃດໆກໍ່ຕາມ ຈະຕ້ອງມີໝ້າທີ່ ຫຼື ກິດຈະການທີ່ຄ້າຍຄືກັນມີຂັ້ນຕອນ ແລະ ມີຄວາມສຳພັນຊຶ່ງກັນ ແລະ ກັນ ຢູ່ຕະຫຼອດ ກິດຈະການເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ແກ່:
1.ການຜະລິດ ເປັນການສ້າງຜະລິດຕະພັນໂດຍການແປຮູບວັດຖຸດິບ ຫຼື ປະທັບກາ ເພື່ອໃຫ້ເປັນສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການເພື່ອໃຫ້ເກີດຄວາມພຶງພໍໃຈໃນການບໍລິໂພກ.
2.ການຈັດຫາເງິນໃນການປະກອບທຸລະກິດ ເງິນທຶນ ເປັນປັດໄຈທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍຢ່າງໜຶ່ງ ໃນການປະກອບທຸລະກິດ ການຈັດຫາເງິນທຶນເພື່ອໃຊ້ໃນການປະກອບທຸລະກິດ ສາມາດຫາໄດ້ຈາກ 2 ແຫຼ່ງຄື:
· ແຫຼ່ງເງິນທຶນພາຍໃນ ເປັນເງິນທີ່ໄດ້ມາຈາກພາກສ່ວນຂອງເຈົ້າຂອງກິດຈະການ.
· ແຫຼ່ງເງີນທຶນພາຍນອກ ເປັນເງິນທີ່ໄດ້ມາຈາກພາຍນອກກິດຈະການ ເຊັ່ນ: ບໍລິສັດເງິນທຶນຫຼັກຊັບ, ທະນາຄານ.
3.ການຈັດຫາທາງດ້ານກຳລັງຄົນ ຖືເປັນປັດໄຈພື້ນຖານທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນການປະກອບທຸລະກິດ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຈະຕ້ອງຈັດຫາບຸກຄົນທີ່ມີຄຸນນະພາບ ແລະ ເໝາະສົມກັບຕຳແໜ່ງງານ ໂດຍໃຊ້ຫຼັກການ (ຈັດຄົນໃຫ້ເໝາະກັບງານ) Put the right man in the right job ທັງໝົດເມື່ອໄດ້ບຸກຄະລາກອນທີ່ມີຄຸນນະພາບ ແລະ ເໝາະສົມກັບງານແລ້ວ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຍັງຕ້ອງຖືກຮັກສາບຸກຄະລາກອນດັ່ງກ່າວ ໃຫ້ປະຕິບັດງານຢູ່ກັບອົງກອນຕະຫຼອດໄປຢ່າງມີຄວາມສຸກ ໃນການຈັດຫາດ້ານກຳລັງຄົນ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຄວນພິຈາລະນາດັ່ງນີ້:
1.ການວາງແຜນກຳລັງຄົນ ດ້ານຈຳນວນ ຄຸນນະພາບ ແລະ ໝ້າທີ່ຄວາມຮັບຜິດຊອບ.
2.ການຈັດຫາກຳລັງຄົນ.
3.ການຄັດເລືອກ ແລະ ການບັນຈຸ.
4.ການຝຶກອົບຮົມ.
5.ການປະເມີນຜົນການປະຕິບັດງານ.
4.ການບໍລິຫານທາງການຕະຫຼາດ ກໍ່ຄືການດຳເນີນງານຕ່າງໆ ທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການເຖິງມືຜູ້ບໍລິໂພກໂດຍທີ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ຈະໄດ້ຮັບຄວາມພຶງພໍໃຈຫຼາຍທີ່ສຸດແກ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ຊຶ່ງການບໍລິຫານການຕະຫຼາດ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຕ້ອງອາໄສສ່ວນປະສົມທາງການຕະຫຼາດ (Marketing mix) ຫຼື ຮຽກວ່າ 4 P’s ເປັນເຄື່ອງມືທີ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ບໍລິໂພກເກີດຄວາມພຶງພໍໃຈໄດ້ແກ່:
1. ຜະລິດຕະພັນ (Product)
ແມ່ນ ສິ່ງທີ່ທຸລະກິດສະເໜີຂາຍເພື່ອ ສະໝອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິໂພກໃຫ້ພຶງພໍໃຈ ຜະລິດຕະພັນອາດຈະມີຕົວຕົນ ຫຼື ບໍ່ມີຕົວຕົນກໍ່ໄດ້ ຜະລິດຕະພັນຈຶ່ງປະກອບດ້ວຍສິນຄ້າ ບໍລິການ ຄວາມຄິດ ສະຖານທີ່ ອົງກອນ ຫຼື ບຸກຄົນ ຊຶ່ງຕ້ອງມີຜົນປະໂຫຍດ (Utility) ມີມູນຄ່າ (Value) ໃນສາຍຕາຂອງຜູ້ບໍລິໂພກຈຶ່ງຈະຂາຍໄດ້.
2. ລາຄາ (Price)
ແມ່ນ ມູນຄ່າຜະລິດຕະພັນໃນຮູບຕົວເງິນ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຕ້ອງກຳນົດລາຄາໃຫ້ເໝາະສົມ ເປັນທີ່ຍອມຮັບຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ຈຶ່ງຈະສາມາດຈຳໜ່າຍຜະລິດຕະພັນດັ່ງກ່າວໃຫ້ແກ່ຜູ້ບໍລິໂພກໄດ້ ຊຶ່ງການກຳນົດລາຄາຂຶ້ນຢູ່ກັບຕົວຜະລິດຕະພັນ ກຸ່ມຕະຫຼາດເປົ້າໝາຍ ການແຂ່ງຂັນ ບົດບັນຍັດຕິດຕາມກົດໝາຍເປັນຕົ້ນ.
3. ການຈັດຈຳໜ່າຍ (Place)
ແມ່ນກິດຈະກຳການເຄື່ອນຢ້າຍຜະລິດຕະພັນ ຈາກທຸລະກິດໄປຍັງຕະຫຼາດເປົ້າໝາຍ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຕ້ອງເລືອກຊ່ອງທາງການຈັດຈຳໜ່າຍໃຫ້ເໝາະສົມກັບປະເພດຂອງຜະລິດຕະພັນ ແລະ ຈະຕ້ອງຈັດຈຳໜ່າຍໃຫ້ທັນກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ຈຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ຜະລິດຕະພັນຈຳໜ່າຍໄດ້.
4. ການສົ່ງເສີມການຕະຫຼາດ (Promoting)
ແມ່ນ ການຕິດຕໍ່ສື່ສານກ່ຽວກັບຂໍ້ມູນລະຫວ່າງຜູ້ຂາຍກັບຜູ້ຊື້ ເພື່ອສ້າງເທັກນິກ ແລະ ພຶດຕິກຳການຊື້ ໂດຍມີວັດຖຸປະສົງທີ່ຈະເກືອບຈູງໃຫ້ເກີດການຊື້ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກການສົ່ງເສີມການຕະຫຼາດໃຫ້ເໝາະສົມກັບຜະລິດຕະພັນ ແລະ ກຸ່ມຕະຫຼາດເປົ້າໝາຍ ຊຶ່ງເຄື່ອງມືໃນການສົ່ງເສີມກາານຕະຫຼາດມີຫຼາຍປະເພດເຊັ່ນ: ການໂຄສະນາການໃຫ້ສ່ວນລຸດ, ການໃຫ້ຂອງແຖມ ເປັນຕົ້ນ.
1.1.4.ປະໂຫຍດຂອງທຸລະກິດ.
ທຸລະກິດມີປະໂຫຍດຕໍ່ປະຊາຊົນ ສັງຄົມ ແລະ ປະເທດຊາດ ດັ່ງນີ້:
1. ເຮັດໃຫ້ເກີດຂະບວນການຜະລິດສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການ.
ເພື່ອ ຕອບສະໝອງຄວາມຕ້ອງການຂອງມະນຸດ ຊຶ່ງມີຄວາມຕ້ອງການບໍ່ມີທີ່ສີ້ນສຸດ ເຊັ່ນ: ເມື່ອມີບ້ານຄວນຕ້ອງການເຟີນິເຈີ, ເຄື່ອງປັບອາກາດ, ເຄື່ອງອຳນວຍຄວາມສະດວກຕ່າງໆ ພາຍໃນບ້ານເປັນຕົ້ນ.
2. ຊ່ວຍກະຈາຍສິນຄ້າຈາກຜູ້ຜະລິດໄປສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກ.
ອົງກອນ ທຸລະກິດເມື່ອຜະລິດສິນຄ້າແລ້ວຄວນ ຕ້ອງການຂາຍ ຫຼື ຈຳໜ່າຍສິນຄ້າອອກສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ຈຶ່ງຕ້ອງມີທຸລະກິດອື່ນມາເຮັດໝ້າທີ່ກະຈາຍສິນຄ້າເຫຼົ່ານັ້ນ ເຊັ່ນ: ມີລະບົບຄົນກາງ ໄດ້ແກ່ ພໍ່ຄ້າສົ່ງ ພໍ່ຄ້າຂາຍ ຕົວແທນຈຳໜ່າຍ ແລະ ນາຍໜ້າ ມີລະບົບການຂົນສົ່ງ ການຄັງສິນຄ້າເຂົ້າມາກ່ຽວຂ້ອງ ແລະ ອື່ນໆ.
3. ເກີດການຈ້າງງານ.
ທຸລະກິດຕ້ອງຈ້າງບຸກຄົນເຂົ້າມາເຮັດວຽກ ເຮັດໃຫ້ຊ່ວຍລຸດບັນຫາການວ່າງງານ ແລະ ບັນຫາທາງສັງຄົມ.
4. ຊ່ວຍໃຫ້ປະຊາຊົນມີມາດຕະຖານການຄອງຊີບທີ່ດີຂຶ້ນ.
ປະຊາຊົນມີວຽກເຮັດ ແລະ ມີລາຍໄດ້ຈາກອົງກອນ ທຸລະກິດ ເຮັດໃຫ້ມີໂອກາດໄດ້ເລືອກຊື້ສິນຄ້າ ແລະບໍລິການທີ່ມີຄຸນນະພາບດີຂຶ້ນ ເກີດມາດຕະຖານການຄອງຊີບທີ່ສູງຂຶ້ນດ້ວຍ.
5. ສ້າງລາຍໄດ້ໃຫ້ກັບລັດ
ການເສຍພາສີ ແລະ ຄ່າທຳນຽມຕ່າງໆ ຂອງທຸລະກິດໃຫ້ກັບລັດຖະບານ ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານມີເງິນໄປພັດທະນາປະເທດໃນທຸກໆ ດ້ານ.
6. ເກີດຄວາມກ້າວໜ້າທາງເທກໂນໂລຢີ.
ມີເຄື່ອງຈັກທີ່ທັນສະໄໝໃນການຜະລິດສິນຄ້າ ມີເຄື່ອງມືສື່ສານທີ່ມີຄວາມກ້າວໜ້າທາງເທກໂນໂລຢີ ເຊັ່ນ: ໂທສັບມືຖື, ອິນເຕີເນັດ ເປັນຕົ້ນ.
7. ຊ່ວຍພັດທະນາເສດຖະກິດຂອງປະເທດ.
ການຜະລິດສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການທີ່ມີຄຸນນະພາບ ແລະ ມາດຕະຖານທີ່ດີ ເປັນທີ່ຍອມຮັບຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ສາມາດນຳອອກໄປຈຳໜ່າຍຕ່າງປະເທດ ເຮັດໃຫ້ມີລາຍໄດ້ເຂົ້າປະເທດຫຼາຍຂຶ້ນ ເສດຖະກິດຂອງປະເທດກໍຈະດີຂຶ້ນ.
1.1.5.ປະເພດຂອງທຸລະກິດ.
ທຸລະກິດໄດ້ແບ່ງອອກຕາມລັກສະນະຂອງກິດຈະການທີ່ເຮັດໄດ້ມີ 8 ປະເພດຄື:
1.ທຸລະກິດການກະເສດ (Agriculture).
ເປັນທຸລະກິດພື້ນຖານຂອງຄົນລາວ ຫຼື ຊາວຕ່າງປະເທດ ທີ່ຢຶດຖືເປັນອາຊີບມາດົນ ໄດ້ແກ່ການເຮັດນາ, ເຮັດສວນ, ເຮັດໄຮ່, ການປະມົງ, ການລ້ຽງສັດ ແລະ ການເຮັດປ່າໄມ້.
2.ທຸລະກິດບໍແຮ່ (Mineral).
ເປັນທຸລະກິດທີ່ກ່ຽວກັບການຂູດເຈາະນຳເອົາວັດຖຸແຮ່ທາດ ຈາກທຳມະຊາດຕ່າງໆ ມາໃຊ້ ເຊັ່ນ: ຖ່ານຫີນ ດີບຸກ, ນ້ຳມັນ, ປູນຊີເມັນ ເປັນຕົ້ນ.
3.ທຸລະກິດອຸດສາຫະກຳ (Manufacturing).
ເປັນທຸລະກິດການຜະລິດ ແລະ ບໍລິການທັ່ວໄປທັງອຸດສາຫະກຳຂະໜາດນ້ອຍ ແລະ ຂະໜາດໃຫຍ່ ຊຶ່ງແບ່ງໄດ້ດັ່ງນີ້:
· ອຸດສາຫະກຳໃນຄົວເຮືອນ ຫຼື ອຸດສາຫະກຳຂະໜາດກາງ ເປັນອຸດສາຫະກຳຂະໜາດນ້ອຍ ໃຊ້ແຮງງານຈາກສະມາຊິກໃນຄອບຄົວ ວັດສະດຸຕ່າງໆ ຫາໄດ້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ຜະລິດຕະພັນເປັນພູມມີປັນຍາໃນທ້ອງຖິ່ນ.
· ອຸດສາຫະກຳໂຮງງານ ເປັນອຸດສາຫະກຳຂະໜາດໃຫຍ່ ທີ່ມີການຜະລິດສິນຄ້າຈາກໂຮງງານຖາວອນ ມີເຄື່ອງຈັກທັນສະໄໝ ຈ້າງແຮງງານຈາກບຸກຄົນພາຍນອກ ແລະ ໃຊ້ເງິນລົງທຶນຈຳນວນຫຼາຍ.
4. ທຸລະກິດກໍ່ສ້າງ (Construction).
ເປັນທຸລະກິດທີ່ນຳເອົາຜົນຜະລິດຂອງອຸດສາຫະກຳມາໃຊ້ ເຊັ່ນ: ການສ້າງອາຄານທີ່ຢູ່ອາໄສ ຖະໜົນຂົວ,ເຂື່ອນ, ທາງລະບາຍນ້ຳ ເປັນຕົ້ນ.
5. ທຸລະກິດ ການຄ້າ (Commercial).
ເປັນທຸລະກິດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຕະຫຼາດ ມີການກະຈາຍສິນຄ້າໄປສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ໂດຍອາໄສຄົນກາງໃນການດຳເນີນທຸລະກິດໄດ້ແກ່ ພໍ່ຄ້າສົ່ງ, ພໍ່ຄ້າຂາຍ, ນາຍໜ້າ ແລະ ຕົວແທນຈຳໜ່າຍ.
6. ທຸລະກິດການເງິນ (Financial).
ເປັນ ທຸລະກິດທີ່ສົ່ງເສີມໃຫ້ທຸລະກິດຕ່າງໆ ມີຄວາມຄ່ອງຕົວຫຼາຍຢິງຂຶ້ນ ເພາະເປັນອົງກອນທີ່ໃຫ້ຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອຜູ້ປະກອບການດ້ານການເງິນ ແລະ ການລົງທຶນ ໄດ້ແກ່ ທະນາຄານກາງ, ທະນາຄານທຸລະກິດ, ທະນາຄານອອມສິນ, ທະນາຄານເພື່ອການສົ່ງອອກ ແລະ ນຳເຂົ້າ ແລະ ອື່ນໆ.
7. ທຸລະກິດບໍລິການ (Services).
ເປັນອົງກອນທີ່ເຮັດໝ້າທີ່ຜະລິດ ການບໍລິການ ເພື່ອຕອບສະໝອງ ຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິໂພກໃນການອຳນວຍຄວາມສະດວກສະບາຍໃຫ້ແກ່ຜູ້ບໍລິໂພກ ເຊັ່ນ: ບໍລິການຄົມມະນາຄົມຂົນສົ່ງ, ການສື່ສານທຸລະກິດໂຮງແຮມ, ການທ່ອງທ່ຽວ, ໂຮງໝໍ, ໂຮງຮຽນ, ຮ້ານອາຫານ, ສະຖານບັນເທິງຕ່າງໆ, ຮ້ານຊັກລີດ, ຮ້ານຖ່າຍຮູບ,ສະຖານເສີມຄວາມງາມ, ກິດຈະການຫໍພັກ ແລະ ບ້ານເຊົ່າ ແລະ ອື່ນໆ.
8. ທຸລະກິດອື່ນໆ.
ເປັນ ທຸລະກິດທີ່ ນອກເໜືອໄປຈາກທຸລະກິດດັ່ງກ່າວຂ້າງເທິ່ງນີ້ໄດ້ແກ່ ຜູ້ປະກອບການອາຊີບອິດສະຫລະຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ແພດ, ຄູ, ພິທີກອນ, ສະຖາປະນິກ, ຈິດຕະກອນ, ສິນລະປະຕົນຕີ ເປັນຕົ້ນ.
1.2.ຈຸດມຸ້ງໝາຍ ແລະ ປັດໄຈພື້ນຖານຂອງການປະກອບທຸລະກິດ.
1.2.1.ຈຸດມຸ້ງໝາຍຂອງການປະກອບທຸລະກິດ.
ການດຳເນີນທຸລະກິດທຸກປະເພດຕ່າງກໍມີຈຸດມຸ້ງໝາຍໃນການດຳເນີນກິດຈະການ ຊຶ່ງສະຫລຸບໄດ້ມີດັ່ງນີ້:
1.ຕ້ອງການກຳໄລ.
ການປະກອບທຸລະກິດໃດໆ ກໍ່ຕາມຕ້ອງມີຈຸດມຸ້ງໝາຍໃນການດຳເນີນການຄືກັນແມ່ນ ຕ້ອງການຜົນຕອບແທນຈາກການລົງທຸນ ຫຼື ກຳໄລ ໃນອັດຕາທີ່ສູງທີ່ສຸດ (Maximizing Profit) ແລະ ພະຍາຍາມຫຼຸດຕົ້ນທຶນໃຫ້ເຫຼືອຕ່ຳທີ່ສຸດ (Minimizing Cost).
2.ຕ້ອງການໃຫ້ສິ່ງທີ່ດີທີ່ສຸດແກ່ຜູ້ບໍລິໂພກ.
ພາຍໃຕ້ເງື່ອນໄຂຂອງລາຄາ ແລະ ການແຂ່ງຂັນ ຕ້ອງສະເໜີສິນຄ້າ ຫຼື ມີບໍລິການທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ມີທາງເລືອກທີ່ຈະຕອບສະໝອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິໂພກໄດ້ຫຼາຍຂຶ້ນ ເພື່ອຊຶ່ງຄວາມໄດ້ປຽບທາງການກົດລາຄາຈາກຄູ່ແຂ່ງຂັນທາງທຸລະກິດ.
3.ຕ້ອງການຄວາມໝັ້ນຄົງທາງທຸລະກິດ.
ເມື່ອໄດ້ລົງທຶນດຳເນີນກິດຈະການໄປແລ້ວ ຜູ້ປະກອບການກໍ່ຄວນຕ້ອງການທີ່ຈະດຳເນີນກິດຈະການນັ້ນຕໍ່ໄປເລື່ອຍໆ.
4.ຕ້ອງການຄວາມກ້າວໜ້າຈະເລີນເຕີບໂຕ.
ນອກຈາກຄວາມໝັ້ນຄົງທາງທຸລະກິດແລ້ວ ຜູ້ປະກອບການຄວນຕ້ອງການຂະຫຍາຍກິດຈະການໃຫ້ໃຫຍ່ໂຕຂຶ້ນ ຕ້ອງການຜະລິດສິນຄ້າ ຫຼື ບໍລິການເພີ່ມຂຶ້ນ ມີຖານະການເງິນໝັ້ນຄົງ ແລະ ມີຊື່ສຽງເປັນທີ່ຍອມຮັບໃນສັງຄົມ.
ຊຶ່ງຈຸດມຸ້ງໝາຍຂອງຜູ້ປະກອບການທຸລະກິດ ໂດຍສະເພາະຄວາມຕ້ອງການຜົນກຳໄລສູງສຸດນັ້ນ ຖືໄດ້ວ່າເປັນຈຸດມຸ້ງໝາຍຫຼັກທີ່ຜູ້ປະກອບການຕ້ອງການຫຼາຍທີ່ສຸດ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ໝາຍຄວາມວ່າຕ້ອງກອບໂກຍ ຜົນກຳໄລໃຫ້ຫຼາຍທີ່ສຸດພຽງຢ່າງດຽວ ໂດຍບໍ່ຄຳນຶງເຖິງສິ່ງອື່ນໃດ ຜູ້ປະກອບການຕ້ອງມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ຄຳນຶງເຖິງຜົນກະທົບທີ່ມີຕໍ່ສັງຄົມສ່ວນທັງໝົດດ້ວຍ ເຊັ່ນ: ການຕັ້ງໂຮງງານອຸດສາຫະກຳຄວນມີລະບົບ ການກຳຈັດຂອງເສຍທີ່ດີ ບໍ່ປ່ອຍຂອງເສຍຈາກໂຣງງານ ຈົນເກີດເປັນພິດໄພສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ຊີວິດທັງຂອງມະນຸດ ສັດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມຕ່າງໆນັ້ນເອງ.
1.2.2.ປັດໄຈພື້ນຖານຂອງການປະກອບທຸລະກິດ.
ການປະກອບທຸລະກິດຈຳເປັນຕ້ອງອາໄສປັດໄຈຕ່າງໆ ເພື່ອໃຫ້ການດຳເນີນກິດຈະການເປັນໄປດ້ວຍດີບັນລຸຕາມວັດຖຸປະສົງ ແລະ ຈຸດມຸ້ງໝາຍທີ່ຕັ້ງໄວ້ ປັດໄຈພື້ນຖານທີ່ສຳຄັນຂອງການປະກອບທຸລະກິດປະກອບດ້ວຍ:
1. ຄົນ (Man).
ໝາຍເຖິງ ບຸກຄົນທັງໝົດທຸກລະດັບໃນອົງກອນທຸລະກິດ ຕັ້ງແຕ່ຜູ້ໃຊ້ແຮງງານ ພະນັກງານຈົນເຖິງລະດັບຜູ້ບໍລິຫານ ຖືເປັນປັດໄຈພື້ນຖານອັນດັບແຮກສຸດ ແລະ ເປັນການບໍລິຫານຈັດການທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ ເພາະຄົນເປັນຜູ້ຄວບຄຸມ ແລະ ບໍລິຫານຈັດການປັດໄຈອື່ນໆທັງໝົດ.
2. ເງິນທຶນ (Money).
ເປັນປັດໄຈສຳຄັນສຳລັບການລົງທຶນ ເພາະຫຼາຍໆປັດໄຈທີ່ນຳມາໃຊ້ໃນການລົງທຶນ ຈຳເປັນຕ້ອງຈັດຫາມາໄດ້ດ້ວຍເງິນ ບໍ່ວ່າຈະເປັນການຈັດຊື້ທີ່ດິນ ການກໍ່ສ້າງໂຮງງານ ການຈ້າງບຸກຄົນເຂົ້າເຮັດວຽກ ຫຼື ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍຕ່າງໆ ທີ່ຈະເກີດຂຶ້ນໃນການດຳເນີນທຸລະກິດ ຊຶ່ງເງິນທຶນໃນທີ່ນີ້ໝາຍເຖິງ ເງິນສົດ ແລະ ຊັບສິນ.
ຮູບທີ່ 2.2. ປັດຈັຍພື້ນຖານຂອງການປະກອບທຸລະກິດທັງໝົດເຖິງເງິນກູ້ດ້ວຍ.
3. ວັດຖຸອຸປະກອນ (Materials).
ເປັນເຄື່ອງມືເຄື່ອງໃຊ້ທີ່ຊ່ວຍອຳນວຍຄວາມສະດວກ ໃນການດຳເນີນທຸລະກິດໃຫ້ມີປະສິດທິພາບ ເຊັ່ນ: ເຄື່ອງໃຊ້ສຳນັກງານ, ໂຕະ, ເກົ້າອີ້ ເປັນຕົ້ນ ທັງໝົດຈົນເຖິງວັດຖຸດິບຕ່າງໆ ທີ່ຈະຕ້ອງນຳມາຜະລິດເປັນສິນຄ້າ ທຸລະກິດຕ້ອງມີຄວາມໝັ້ນໃຈວ່າສາມາດຫາວັດຖຸດິບໄດ້ຕະຫຼອດເວລາ ຕະຫຼາດຈົນມີການຫາແຫຼ່ງວັດຖຸດິບສຳຮອງໄວ້ດ້ວຍ.
4. ເຄື່ອງຈັກ (Machines).
ເປັນປັດໄຈສຳຄັນໃນການຜະລິດສິນຄ້າ ຊຶ່ງມີຜົນຕໍ່ຄຸນນະພາບ ແລະ ຕົ້ນທຶນຂອງສິນຄ້າບ່ອນເຮັດວຽກຜະລິດ ການຜະລິດໃຫ້ໄດ້ປະລິມານຫຼາຍ ແລະ ໃນເວລາວ່ອງໄວດ້ວຍການໃຊ້ເຄື່ອງຈັກທີ່ທັນສະໄໝຖືເປັນການຫຼຸດຕົ້ນທຶນອີກວິທີໜຶ່ງ.
5. ຄວາມຮູ້ໃນການບໍລິຫານຈັດການ (Management).
ເປັນຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດຂອງຜູ້ປະກອບການໃນອັນທີ່ຈະເບິ່ງແຍງ ແລະ ດຳເນີນກິດຈະການໃຫ້ສຳເຣັດລຸລ່ວງຕາມວັດຖຸປະສົງທີ່ຕ້ອງການ ຊຶ່ງຄວາມຮູ້ໃນການຈັດການນີ້ອາດໄດ້ຈາກປະສົບການໃນການເຮັດວຽກງານຂອງຕົນເອງ ຫຼື ຈາກປະສົບການຂອງທຸລະກິດອື່ນໆ ແລະ ຈາກການສຶກສາຮຽນຮູ້ຈາກຕຳລາ ງານວິໄຈຕ່າງໆ ຫຼືການຝຶກອົບຮົມເປັນຕົ້ນ.
1.3.ສະພາບແວດລ້ອມ ແລະ ແຫ່ງຂໍ້ມູນທາງທຸລະກິດ.
1.3.1.ສະພາບແວດລ້ອມທາງທຸລະກິດ.
ສະພາບແວດລ້ອມທາງທຸລະກິດ ໝາຍເຖິງ ສິ່ງຕ່າງໆ ທີ່ມີຜົນກະທົບຕໍ່ກິດຈະການ ຊຶ່ງອາດກໍ່ໃຫ້ເກີດອຸປະສັກ ຫຼື ໂອກາດຕໍ່ການດຳເນີນທຸລະກິດ ໄດ້ແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄື:
1.3.1.1.ປັດໄຈທີ່ຄວບຄຸມໄດ້ (Controllable Factors).
ແມ່ນ ປະກອບດ້ວຍສ່ວນປະສົມທາງກາານຕະຫຼາດ (Marketing Mix) ຫຼື ເອີ້ນວ່າ 4Ps ໄດ້ແກ່ ຜະລິດຕະພັນ (Product), ລາຄາ (Price), ຊ່ອງທາງການຂາຍ (Place) ແລະ ການສົ່ງເສີມການຂາຍ(Promotion) ຊຶ່ງປັດໄຈເຫຼົ່ານີ້ທຸລະກິດສາມາດກຳນົດ ແລະ ຄວບຄຸມໃຫ້ເປັນໄປຕາມທີ່ຕ້ອງການໄດ້.
1.ຜະລິດຕະພັນ (Product): ເປັນສິນຄ້າແລະບໍລິການທີ່ທຸລະກິດຈະຜະລິດອອກຈຳໜ່າຍ.
2.ລາຄາ (Price): ເປັນເລື່ອງທີ່ກ່ຽວກັບການພິຈາລະນາຕັ້ງລາຄາສິນຄ້າ ເນື່ອງຈາກລາຄາສິນຄ້າມີຜົນຕໍ່ການຕັດສິນໃຈຊື້ຂອງລູກຄ້າ.
3.ຊ່ອງທາງການຈັດຈຳໜ່າຍ (Place): ເປັນການພິຈາລະນາ ແລະ ກຳນົດວ່າຈະຫາທາງນຳສິນຄ້າໄປສູ່ຜູ້ບໍລິໂພກໄດ້ຢ່າງໃດ ໂດຍວິທີການໃດ.
4.ການສົ່ງເສີມການຕະຫຼາດ (Promotion): ເປັນວິທີການທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ການຊື້ຂາຍສິນຄ້າເປັນໄປຕາມເປົ້າໝາຍບໍ່ວ່າໂດຍການປະຊາສຳພັນ ການຂາຍກົງ ຫຼື ການລຸດແລກແຈກແຖມເປັນຕົ້ນ.
1.3.1.2. ປັດໄຈທີ່ຄວບຄຸມບໍ່ໄດ້ (Uncontrollable Factors)
ແມ່ນເປັນປັດໄຈພາຍນອກກິດຈະການບໍ່ສາມາດຄວບຄຸມໄດ້ ຈຳເປັນຕ້ອງປັບແຜນ ຫຼື ນະໂຍບາຍໃຫ້ເຂົ້າກັບປັດໄຈເຫຼົ່ານີ້ ປະກອບດ້ວຍ:
1.ສະພາບແວດລ້ອມທາງເສດຖະກິດ (Economics Environment).
ອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕ ແລະແນວໂນ້ມທາງເສດຖະກິດມີຜົນໂດຍກົງຕໍ່ທຸລະກິດຊະນິດຕ່າງໆ ຜູ້ປະກອບການ ຫຼື ຜູ້ບໍລິຫານຈຶ່ງຕ້ອງເປັນຜູ້ທີ່ມອງກົນໄກ ຮູ້ຈັກຄາດຄະເນສະພາວະເສດຖະກິດລ່ວງໜ້າ ບໍ່ວ່າຈະເປັນພາວະເງີນເຟີ້ ລະດັບລາຍໄດ້ຂອງປະຊາກອນ ຜົນຜະລິດສ່ວນທັງໝົດຂອງປະເທດ ການຈ້າງງານ ການຜະລິດ ການຈຳໜ່າຍ ການບໍລິໂພກ ອັດຕາດອກເບ້ຍ ແລະ ອື່ນໆ ເພື່ອປັບນະໂຍບາຍການດຳເນີນງານໃຫ້ພ້ອມທີ່ຈະຮັບການປ່ຽນແປງຕະຫຼອດເວລາ.
2.ສະພາບແວດລ້ອມທາງດ້ານກົດໝາຍ ແລະ ການເມືອງ (Legal and Political Environ-ment).
ແມ່ນ ຂໍ້ກົດໝາຍຕ່າງໆ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການດຳເນີນງານຂອງທຸລະກິດ ຕະຫຼອດຈົນແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງລັດຖະບານ ເປັນສິ່ງທີ່ຜູ້ປະກອບການທາງທຸລະກິດຄວນໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ແລະ ສຶກສາຄົ້ນຄວ້າຢູ່ຕະຫຼອດເວລາໃຫ້ເປັນປະຈຸບັນ ແລະ ສາມາດປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກຳນົດກົດໝາຍ ພ້ອມທັງປັບຕົວໃຫ້ທັນກັບແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງລັດທີປ່ຽນແປງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາໄດ້.
3.ສະພາບແວດລ້ອມທາງສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນະທຳ (Social and Cultural Environ-ment).
ເປັນສິ່ງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມເຊື່ອ ທັດສະນະຄະຕິ ວັດທະນະທຳ ແລະ ເຂົ້າຄົບ ທຳນຽມຮີບຄອງປະເພນີຂອງຄົນໃນສັງຄົມ ເປັນສິ່ງທີ່ສັງຄົມຍອມຮັບ ແລະ ຖືປະຕິບັດກັນມາ ແລະ ເປັນສິ່ງທີ່ປ່ຽນແປງໄດ້ຍາກ ທຸລະກິດໃດທີ່ຝືນຕໍ່ຄວາມຮູ້ສຶກ ແລະ ຄວາມເຊື່ອເຫຼົ່ານີ້ ທຸລະກິດນັ້ນອາດໄປບໍ່ຮອດ.
4.ສະພາບແວດລ້ອມທາງການແຂ່ງຂັນ (Competitor Environment).
ເປັນສິ່ງທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນໂອກາດ ແລະ ຊ່ອງທາງໃນການລົງທຶນ ມີຜົນກະທົບຕໍ່ຜູ້ປະກອບການໃນການທີ່ຈະກຳນົດວິທີການດຳເນີນທຸລະກິດຂອງຕົນໃຫ້ຢູ່ຫຼອດ ແລະ ມີກຳໄລ ເຊັ່ນ: ການພັດທະນາຜະລິດຕະພັນ ທັງໝົດທັງເຄື່ອງມື ວິທີການຜະລິດໃຫ້ເໜືອກວ່າຄູ່ແຂ່ງ, ຫຼຸດຕົ້ນທືນ, ຫຼຸດການສູຍເສຍ ແລະ ການໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທີ່ມີຢູ່ໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດສູງສຸດ.
5.ສະພາບແວດລ້ອມທາງເທກໂນໂລຢີ ແລະ ຄວາມກ້າວໜ້າທາງວິຊາການ (Technology Eni-ronment).
ທຸລະກິດໃດກໍຕາມທີ່ມີເທກໂນໂລຢີທີ່ທັນສະໄໝ ແລະ ກ້າວໜ້າທາງວິຊາການເໜືອຄູ່ແຂ່ງ ຈະສາມາດຮັບຮູ້ຂໍ້ມູນໄດ້ວ່ອງໄວ ສາມາດຕັດສິນໃຈໄດ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງ ແລະ ແມ່ນຢຳ ຜູ້ປະກອບການຈຶ່ງຕ້ອງສຶກສາຄວາມກ້າວໜ້າທາງເທກໂນໂລຢີຢູ່ສະເໝີ ເພື່ອນຳມາປັບປຸງ ແລະ ພັດທະນາວິທີການດຳເນີນງານ ເປັນການເພີ່ມຄວາມໜ້າເຊື່ອຖືໃຫ້ກັບຜະລິດຕະພັນ ເຊັ່ນ: ຈາກການໃຊ້ແຮງງານຄົນປ່ຽນມາໃຊ້ອຸປະກອນເຄື່ອງຈັກທີ່ທັນສະໄໝ ການໃຊ້ເທກໂນໂລຢີເຂົ້າມາຊ່ວຍນີ້ຈະຊ່ວຍໃຫ້ປະຢັດຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ ເພີ່ມຜົນຜະລິດ ແລະ ເພີ່ມກຳໄລ.
6.ພຶດຕິກຳຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ (Consumer Behavior).
ຄວາມຕ້ອງການ ຫຼື ລັກສະນະພຶດຕິກຳຂອງຜູ້ບໍລິໂພກຈະມີການປ່ຽນແປງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາ ທຸລະກິດໃດໆ ກໍ່ຕາມຈະບໍ່ສາມາດບັງຄັບໃຫ້ລູກຄ້າຄົງຄວາມຕ້ອງການ ຫຼື ຄົງພຶດຕິກຳນັ້ນໄດ້ຕະຫຼອດໄປ ຕ້ອງມີການກຳນົດແຮງຈູງໃຈ ການພັດທະນາຕົວຜະລິດຕະພັນ ທັງໝົດທັງສ້າງຄວາມແຕກຕ່າງ ແລະ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງຜະລິດຕະພັນ ຕະຫຼອດຈົນຄຸນນະພາບ.
1.3.2. ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທາງທຸລະກິດ.
ຂໍ້ມູນທາງທຸລະກິດມີຄວາມສຳຄັນຢ່າງຢິ່ງໃນການດຳເນີນທຸລະກິດ ທັງໃນດ້ານການຜະລິດ ການຈຳໜ່າຍການເງິນ ແລະ ການຈັດການ ການມີຂໍ້ມູນທາງທຸລະກິດທີ່ພຽງພໍຈະຊ່ວຍໃນການຕັດສິນໃຈການວາງແຜນ ແລະ ການກຳນົດຍຸດທະວິທິໃນການປະກອບການໃຫ້ເປັນໄປຢ່າງຖືກຕ້ອງ ແລະ ແມ່ນຢຳ ເໜືອກວ່າຄູ່ແຂ່ງຂັນທາງທຸລະກິດ ຊຶ່ງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທີ່ຜູ້ປະກອບສາມາດຫາຂໍ້ມູນທາງທຸລະກິດໄດ້ ແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດ ໄດ້ແກ່.
1.ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນພາຍໃນກິດຈະການ (Internal Sources)
ແມ່ນເປັນຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ຈາກພາຍໃນກິດຈະການຂອງຕົນເອງ ເຊັ່ນ: ເອກະສານຕ່າງໆ ປະຫວັດການຊື້ຂາຍ ເອກະສານທາງການບັນຊີ, ງົບທາງການເງິນ ລາຍງານ. ປະຈຳວັນຂອງພະນັກງານ ຊຶ່ງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນເຫຼົ່ານີ້ ສາມາດນຳມາປະກອບການວາງແຜນ ບອກແນວໂນ້ມ ແລະ ກຳນົດວິທີການດຳເນີນງານຂອງທຸລະກິດໃນອະນາຄົດໄດ້.
2.ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນພາຍນອກກິດຈະການ (External Sources)
ແມ່ນເປັນຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ຈາກການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າ ຊຶ່ງສາມາດຫາໄດ້ຈາກໝັງສື ນິຕິສານ ຫຼື ຂ່າວສານຕ່າງໆ ທັງຈາກໝ່ວຍງານຂອງລັດ ແລະ ພາກເອກຊົນ ໂດຍສະເພາະຜົນງານການວິໄຈ ງານວິຊາການ ລ້ວນເປັນສິ່ງທີ່ຊ່ວຍໃນການຕັດສິນໃຈ ທາງທຸລະກິດໄດ້ຢ່າງມີປະສິດທິພາບ.
1.4.ກິດຈະກຳທາງທຸລະກິດ ແລະ ຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງທຸລະກິດກັບບຸກຄົນ.
1.4.1.ກິດຈະກຳທາງການຕະຫຼາດ.
ໃນການດຳເນີນທຸລະກິດມີກິດຈະກຳຕ່າງໆ ຫລວງຫຼາຍ ຕັ້ງແຕ່ຍັງບໍ່ມີການຜະລິດສິນຄ້າ ໄປຈົນເຖິງສິນຄ້ານັ້ນເຖິງມືຜູ້ບໍລິໂພກ ຊຶ່ງກິດຈະກຳທາງທຸລະກິດແບ່ງອອກໄດ້ເປັນ 3 ກຸ່ມໃຫຍ່ໆຄື:
1.4.1.1.ກິດຈະກຳທີ່ກ່ຽວກັບຕົວສິນຄ້າ (Product Activities)
1.ການວາງແຜນ ແລະ ການພັດທະນາຜະລິດຕະພັນ (Product Planning and Product Development).
ເປັນການກຳນົດຮູບແບບຂອງຜະລິດຕະພັນທີ່ຕ້ອງການຜະລິດອອກສູ່ທ້ອງຫຼາດ ການຫາວິທີການຜະລິດທີ່ຈະເກີດປະສິດທິພາບສູງສຸດ ການກຳນົດວັດຖຸດິບທີ່ນຳມາໃຊ້ໃນການຜະລິດ ແລະ ການຫາແຫຼ່ງວັດຖຸດິບເປັນຕົ້ນ.
2.ການຊື້ ແລະ ການຂາຍ (Buying and Selling)
ເປັນກິດຈະກຳທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດລະບົບການແລກປ່ຽນສິນຄ້າ ຫຼື ການປ່ຽນແປງກຳມະສິດໃນຕົວສິນຄ້າ ເກີດຜົນກຳໄລ ຂາດທຶນ ຈາກການຊື້ ແລະ ການຂາຍ.
3.ການຈັດລຳດັບ ແລະ ມາດຕະຖານສິນຄ້າ (Grading and Standardizing)
ແມ່ນການຜະລິດສິນຄ້າອອກມາຫຼາຍແບບຫຼາຍຂະໜາດ ແລະ ມີຫຼາກຫຼາຍລຸ້ນ ເຮັດໃຫ້ສິນຄ້າມີຫຼາຍລາຄາເພື່ອໃຫ້ເໝາະສົມກົງກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງລູກຄ້າ ຫຼື ຜູ້ບໍລິໂພກ.
1.4.1.2.ກິດຈະກຳກ່ຽວກັບການຈັດຈຳໜ່າຍ (Distributing Function)
1.ການຂົນສົ່ງ (Transportation) ແມ່ນການເຄື່ອນຢ້າຍ ຫຼື ກະຈາຍສິນຄ້າທີ່ຜະລິດແລ້ວນັ້ນໄປຍັງຜູ້ບໍລິໂພກ.
2.ການເກັບຖືຮັກສາສິນຄ້າ (Storage) ແມ່ນການເກັບຖືຮັກສາສິນຄ້າເພື່ອລໍການຈຳໜ່າຍ ຫຼື ການກະຈາຍສິນຄ້າໄປຍັງຜູ້ບໍລິໂພກ.
1.4.1.3.ກິດຈະກຳອຳນວຍຄວາມສະດວກຕ່າງໆ (Facilitation Function)
1.ການເງິນ (Finance).
ແມ່ນແຫຼ່ງເງິນກູ້ທີ່ເປັນເງິນທຶນສຳລັບການດຳເນີນທຸລະກິດ ປະຈຸບັນທະນາຄານທຸລະກິດຕ່າງໆ ຖືເປັນແຫຼ່ງເງິນກູ້ທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍທີ່ສຸດສຳລັບສະຖານປະກອບການ ຫຼື ການດຳເນີນທຸລະກິດ ແລະ ທັງໝົດລວມເຖິງການເກັບເງິນຄ່າສິນຄ້າທີ່ຂາຍ.
2.ການສ່ຽງໄພ (Risk Taking)
ໝາຍເຖິງການສ່ຽງໄພຈາກການສູຍເສຍໃນຮູບແບບຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ການເສຍຫາຍຈາກໄຟໄໝ້ໂກດັ່ງສິນຄ້າ ຫຼື ສິນຄ້າຕົກຫຼົ່ນເສຍຫາຍລະຫວ່າງຂົນສົ່ງ ເປັນຕົ້ນປະຈຸບັນມີທຸລະກິດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການປະກັນໄພເຂົ້າມາມີບົດບາດໃນການແບ່ງເບົາພາລະໃຫ້ກັບຜູ້ປະກອບການ.
3.ການຫາຂໍ້ມູນທາງການຕະຫຼາດ (Marketing Information).
ເປັນການຫາຂໍ້ມູນຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ແລະ ແນວໂນ້ມຕ່າງໆ ໃນການຊື້ຂາຍສິນຄ້າ ປະຈຸບັນມີທຸລະກິດທີ່ຮັບດຳເນີນການດ້ານຄົ້ນຄວ້າວິໄຈ ແລະ ຫາຂໍ້ມູນເຂົ້າມາກ່ຽວຂ້ອງຊ່ວຍເຫຼືອໃນການດຳເນີນທຸລະກິດ.
1.4.2.ຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງເສດຖະກິດກັບບຸກຄົນ.
ໃນການປະກອບທຸລະກິດເພື່ອໃຫ້ບັນລຸວັດຖຸປະສົງ ທຸລະກິດຕ້ອງມີຄວາມສຳພັນກັນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງກັບບຸກຄົນ ຫຼື ກຸ່ມບຸກຄົນ ຕ່າງໆດັ່ງນີ້:
1.ເຈົ້າຂອງກິດຈະການ ເປັນບຸກຄົນທີ່ລົງທຶນເຮັດທຸລະກິດໃນການຜະລິດສິນຄ້າ ຫຼື ບໍລິການ.
2.ລູກຈ້າງ ຫຼື ພະນັກງານ ກໍ່ຄືກຸ່ມບຸກຄົນທີ່ເປັນຜູ້ມີໝ້າທີ່ຜະລິດສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການ ຫຼື ເຮັດໝ້າທີ່ອື່ນໆ ກ່ຽວຂ້ອງໃນກິດຈະການນັ້ນ.
3.ຜູ້ຂາຍ ໃນທີ່ນີ້ໄດ້ແກ່ ຜູ້ທີ່ເຮັດໝ້າທີ່ຈັດຫາສິນຄ້າສຳເລັດຮູບເພື່ອການຈຳໜ່າຍຕໍ່ໄປຍັງຜູ້ບໍລິໂພກ.
4.ຜູ້ຊື້ ຫຼື ຜູ້ບໍລິໂພກ ໄດ້ແກ່ບຸກຄົນທີ່ຊື້ສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການເພື່ອຕອບສະໝອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນເອງ.
5.ເຈົ້າໜີ້ ໄດ້ແກ່ ແຫຼ່ງເງິນທຶນທີ່ຜູ້ປະກອບການໄປຕິດຕໍ່ ເພື່ອຂໍຢື່ມເງຶນທຶນໃນການປະກອບທຸລະກິດ.
6.ຄູ່ແຂ່ງຂັນ ກໍ່ຄືກຸ່ມ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຊຶ່ງຜະລິດສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການປະເພດດຽວກັນ.
7.ລັດຖະບານ ການປະກອບທຸລະກິດຕ່າງໆ ຕ້ອງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມເບິ່ງແຍງຂອງລັດຖະບານ ຕ້ອງປະຕິບັດຕາມຕາມກົດລະບຽບ ແລະ ກົດໝາຍຕ່າໆທີ່ລັດກຳນົດຂຶ້ນ.
1.5.ຈັນຍາບັນຂອງຜູ້ປະກອບທຸລະກິດ.
1.5.1.ຈັນຍາບັນຂອງຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຕໍ່ລູກຄ້າ.
ລູກຄ້າຖືເປັນກລຸ່ມບຸກຄົນທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍທີ່ສຸດຕໍ່ການປະກອບທຸລະກິດ ເນື່ອງຈາກລູກຄ້າເປັນຜູ້ຊື້ສິນຄ້າ ແລະ ໃຊ້ບໍລິການເຮັດໃຫ້ທຸລະກິດມີລາຍໄດ້ ແລະ ຜົນກຳໄລ ດັ່ງນັ້ນນັກທຸລະກິດຄວນປະຕິບັດຕໍ່ລູກຄ້າຢ່າງຊື່ສັດ ແລະ ເປັນທຳ ໂດຍມີຫຼັກການປະຕິບັດຕໍ່ລູກຄ້າມີດັ່ງນີ້ຄື:
1.ຂາຍສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການໃນລາຄາທີ່ຍຸດຕິທຳ.
2.ສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການນັ້ນຕ້ອງມີຄຸນນະພາບ ຖືກຕ້ອງຕາມຈຳນວນ ແລະ ລາຄາທີ່ຕົກລົງກັນ.
3.ເບິ່ງແຍງ ແລະ ໃຫ້ບໍລິການແກ່ລູກຄ້າທຸກຄົນໂດຍເທົ່າທຽມກັນ ບໍ່ເລືອກທີ່ຮັກມັກທີ່ຊັງ.
4.ລະເວັ້ນການກະທຳໃດໆ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ລາຄາສິນຄ້າສູງຂຶ້ນໂດຍບໍ່ມີເຫດຜົນ ເຊັ່ນ ການກັກຕຸນສິນຄ້າ ຫຼື ການປ່ອຍຂ່າວອັນເປັນເທັດເພື່ອໃຫ້ລູກຄ້າຫຼົງເຊື່ອເປັນຕົ້ນ.
5.ປະຕິບັດຕໍ່ລູກຄ້າ ແລະ ໃຫ້ບໍລິການຢ່າງມີນ້ຳໃຈ ມີອັນຍາບຄາຍທີ່ດີຕໍ່ກັນ.
1.5.2.ຈັນຍາບັນຂອງນັກທຸລະກິດຕໍ່ຄູ່ແຂ່ງຂັນ.
ການທີ່ທຸລະກິດມີຄູ່ແຂ່ງຂັນເຮັດໃຫ້ເກີດການກະຕຸ້ນໃຫ້ມີການຕື່ນຕົວ ປັບປ່ຽນການຜະລິດ ຫຼື ບໍລິການແລະ ປັບປຸງຄຸນນະພາບຂອງສິນຄ້າ ແລະ ບໍລິການໃຫ້ດີຢິ່ງຂຶ້ນເໜືອກວ່າຂອງຄູ່ແຂ່ງຂັນ ທາງທຸລະກິດແຕ່ຕ້ອງເປັນ
ໄປໃນທາງສ້າງສັນ ບໍ່ແມ່ນເພື່ອທຳລາຍຄູ່ແຂ່ງຂັນນັກທຸລະກິດຄວນປະຕິບັດຕໍ່ຄູ່ແຂ່ງຂັນດັ່ງນີ້:
1.ລະເວັ້ນຈາກການກັ້ນແກ້ງ ໃຊ້ຮ້າຍປ້າຍສີ ຂົ່ມຂູ່ ຫຼື ກີດກັນ ບໍ່ວ່າຈະໂດຍທາງກົງ ຫຼື ທາງອ້ອມ ອັນຈະເຮັດໃຫ້ຄູ່ແຂ່ງຂັນເສຍໂອກາດຢ່າງບໍ່ເປັນທຳ ເຊັ່ນ: ການຕັດລາຄາຂາຍສິນຄ້າ ການເອົາຂໍ້ມູນຂອງຄູ່ແຂ່ງຂັນມາໂດຍບໍ່ຖືກຕ້ອງເປັນທຳເປັນຕົ້ນ.
2.ຄວນໃຫ້ຄວາມຮ່ວມມືໃນການແຂ່ງຂັນ ເຊັ່ນ: ການໃຫ້ຂໍ້ມູນຄວາມຮູ້ໃນດ້ານຕ່າງໆ ບໍ່ວ່າຈະເປັນ
ຄວາມຮູ້ດ້ານການບໍລິຫານຈັດການທີ່ດີ ຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບຕົວສິນຄ້າ ຫຼື ບໍລິການໃໝ່ໆ ເປັນຕົ້ນ.
1.6.ຄຸນສົມບັດຂອງຜູ້ປະກອບທຸລະກິດ.
ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດ ຫຼື ນັກທຸລະກິດ (Businessman) ແມ່ນບຸກຄົນຜູ້ຈັດຕັ້ງທຸລະກິດ ແລະ ບໍລິຫານຈັດການທຸລະກິດໃຫ້ເກີດຄວາມສຳເລັດຕາມເປົ້າໝາຍທີ່ຕັ້ງໄວ້ ຊຶ່ງຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຈະຕ້ອງຕິດຕໍ່ກັບບຸກຄົນອື່ນຕະຫຼອດເວລາບໍ່ວ່າຈະເປັນລູກຄ້າ ພະນັກງານໃນອງກອນ ຫຼື ໝ່ວຍງານຕ່າງໆ ທັງພາກລັດ ແລະ ເອກຊົນ ເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຕໍ່ທຸລະກິດຕົນ ດັ່ງນັ້ນ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຈຶ່ງຕ້ອງມີຄຸນສົມບັດດັ່ງນີ້:
1.ມີຄວາມເຊື່ອໝັ້ນໃນຕົນເອງ ຄືມີຄວາມຮູ້ສຶກວ່າສາມາດເຮັດທຸກຢ່າງທີ່ຕ້ອງການ ຫຼື ທີ່ຢາກເຮັດໄດ້ ຫຼາຍຢິ່ງປະສົບຄວາມສຳເລັດກໍ່ຈະຮູ້ສຶກມີ ຄວາມເຊື່ອໝັ້ນໃນຕົນເອງຫຼາຍຂຶ້ນ ຊຶ່ງການມີຄວາມເຊື່ອໝັ້ນໃນຕົນເອງນີ້ເຮັດໃຫ້ນັກທຸລະກິດສາມາດເຮັດວຽກທຸກຢ່າງດ້ວຍຄວາມໝັ້ນໃຈ ມີຄວາມຢາກເຮັດ ແລະ ມີຄວາມຕັ້ງໃຈໃນການເຮັດ ອັນເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນງານອອກມາດີຕາມທີ່ຕ້ອງການໄດ້.
2.ມີຄວາມຊື່ສັດຕໍ່ລູກຄ້າທັງດ້ານຄຳເວົ້າ ແລະ ການກະທຳ ສ້າງສັນຜົນງານທີ່ດີມີຄຸນນະພາບໃຫ້ລູກຄ້າໄດ້ບໍລິໂພກແຕ່ສິ່ງທີ່ດີ ແລະ ມີຄວາມປອດໄພຕໍ່ຊີວິດ.
3.ມີຄວາມກະຕັນຍູຕໍ່ລູກຄ້າ ແລະ ຜູ້ມີບຸນຄຸນອື່ນໆ ໂດຍການມອບແຕ່ສິ່ງດີໆ ໃຫ້ແກ່ລູກຄ້າ ແລະພັດທະນາຄຸນນະພາບຂອງຜະລິດຕະພັນໃຫ້ດີຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ.
4.ມີຄວາມຍຸດຕິທຳໃນການບໍລິຫານງານ ແລະ ຕັດສິນບັນຫາຕ່າງໆ ດ້ວຍຄວາມຍຸດຕິທຳໃນການໃຫ້ໂອກາດແກ່ທຸກໆ ຝ່າຍເທົ່າທຽມກັນ.
5.ມີປະສົບການດ້ານທຸລະກິດ ການມີປະສົບການຈະເຮັດໃຫ້ມີຂໍ້ມູນໃນການນຳມາວາງແຜນ ແລະ ບໍລິຫານງານໃຫ້ມີປະສິດທິພາບໄດ້ເປັນຢ່າງດີ ເພາະຮູ້ວ່າສິ່ງໃດຄວນປະຕິບັດ ແລະ ສິ່ງໃດຄວນລະເວັ້ນຈຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ການດຳເນີນທຸລະກິດບັນລຸຕາມວັດຖຸປະສົງທີ່ຕັ້ງໄວ້.
6.ມີຄວາມໝັ້ນໃຈໃນຕົນເອງ ສາມາດຕັດສິນໃຈໄດ້ທັນເວລາ ທັນກັບເຫດການຕ່າງໆ ແລະ ສາມາດແກ້ບັນຫາຕ່າງໆ ໄດ້ດີ ຄວນເຮັດໃຫ້ບໍ່ເສຍໂອກາດທອງໃນການດຳເນີນທຸລະກິດ.
7.ມີຄວາມຄິດລິເລີ່ມສ້າງສັນ ທັງດ້ານການບໍລິຫານ ແລະ ການຈັດການເຮັດໃຫ້ທຸລະກິດມີວິທີການໃໝ່ໆ ຫຼື ຜົນງານໃໝ່ໆ ທີ່ມີຄຸນນະພາບດີຂຶ້ນ ຫຼື ມີປະສິດທິຜົນຫຼາຍຂຶ້ນ.
8.ມີຄວາມຮອບຮູ້ກ່ຽວກັບສະພາບຂອງຕະຫຼາດ ເພາະເປັນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນສຳຄັນໃນການນຳມາຕັດສິນໃຈໃນ ຂະບວນການຜະລິດ ແລະ ການຈັດຈຳໜ່າຍ ເພື່ອທຸລະກິດຈະໄດ້ປະຕິບັດ ຫຼື ດຳເນີນທຸລະກິດໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບສະພາບຕະຫຼາດ ແລະ ສັງຄົມ.
9.ມີຈັນຍາບັນໃນວິຊາຊີບ ມີຈະລິຍະທຳ ແລະ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ອົງກອນ ແລະ ສັງຄົມ ທັງໝົດເຖິງປະຕິບັດຕໍ່ບຸກຄົນ ແລະ ໝ່ວຍງານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງດ້ວຍການມີຈັນຍາບັນທີ່ດີ.
ນອກຈາກຄຸນສົມບັດດັ່ງກ່າວແລ້ວ ຜູ້ປະກອບທຸລະກິດຍັງຕ້ອງພັດທະນາຄຸນສົມບັດດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້ຈຶ່ງຈະສົ່ງຜົນໃຫ້ປະສົບຜົນສຳເລັດໃນການເຮັດວຽກງານໄດ້ເປັນຢ່າງດີໄດ້ແກ່:
- ມີຄວາມອົດທົນ ແລະ ຂະຫຍັນໝັ່ນພຽນໃນການເຮັດວຽກງານ.
- ມີຄວາມລະອຽດ ຮອບຄອບໃນການເຮັດວຽກງານ.
- ມີຫຼັກການ ແລະ ເຫດຜົນທີ່ດີໃນການຕັດສິນໃຈ.
- ມີຄວາມຕື່ນຕົວ ແລະ ຕິດຕາມຄວາມເຄື່ອນໄຫວໃນທຸກໆ ດ້ານຂອງສັງຄົມ.
- ມີຈິດສຳນຶກດີ ມີສິນທຳ.
- ມີສຸກຂະພາບດີ ຮ່າງກາຍແຂງແຮງ ສົດຊື່ນແຈ່ມໃສໃນການປະຕິບັດງານ.
- ມີຄວາມສະຫລາດ ແລະ ຮອບຮູ້ໃນທຸກໆ ດ້ານໂດຍການສຶກສາເພິ່ມເຕິມຢູ່ຕະຫຼອດເວລາເພື່ອພັດທະນາຄວາມຮູ້ຂອງຕົນເອງ.