Onderstaand artikel verscheen in 'Hoogst Merkwaardig', het periodiek van de Havankstichting Mateor. (Jaargang 15, nummer 1, mei 2009)
Het blijft merkwaardig! In de onvolprezen Havank-bibliografie van Kees Aarts staan vier bandvarianten van De versierde bedstee. Subtiele variaties in de dikte van de punt op de rug, wel of geen zwart in het lichtrode of donkerrode weefsel van het linnen, een 'S' die al of niet een beetje achterover staat en de kleur van de schutbladen. Als je zou uitrekenen hoeveel combinaties er met deze variabelen mogelijk zijn, kom je tot duizelingwekkende aantallen. Mijn HBS-B ligt net iets te ver achter me om het echt uit te rekenen, temeer daar de onvolprezen Kees er in zijn bibliografie op bladzijde 34 slechts vier noemt, van a tot en met d.
Voor de verzamelaar een uitdaging om alle vier de banden in de kast te krijgen, met het malle stofomslag van Tanner. Ik heb in de loop van de tijd heel wat Marktplaatsaanbieders in de weer gehad met linialen en waterpassen, omdat ik ze het hemd van het lijf vroeg over de dikte van de rugpunten en de stand van de 'S'.
Uiteindelijk had ik alle vier banden in de kast. Maar slechts drie met omslag. De ware purist vindt waarschijnlijk dat band en omslag onlosmakelijk zijn en niet gescheiden mogen worden. Ik ben iets minder strak in de leer. Er is maar een omslag van de 'Bedstee' bekend, en ik mag wat husselen met banden en omslagen om alles compleet te krijgen, vind ik. (Bij de 'Weduwe' is dat misschien anders, maar daarover straks meer.)
Nu kon ik laatst een 'Bedstee' op de kop tikken, inclusief omslag. De band maakte me niet zo veel uit, die had ik alle vier toch al, het omslag zou mooi om de nog blote laatste band passen. Boek gehaald, gelukkig in mijn woonplaats, dus zonder verzendkosten, mooi omslagje, cellofaan eromheen, blote bandje (een d'tje) uit de kast, omslag eromheen, stickertje met nummer, jaar en type band op het cellofaan ... en toen verwarring. Want welke band had ik nu als het ware over???
Het moest ook een d zijn, want 'donkerrood met enig zwart in het weefsel', zoals Kees dat zo mooi schrijft. Dikke punt van 3 mm klopt ook, maar de schutbladen... die zijn wit. Mijn eigen ouwe d'tje erbij: echt bruine schutbladen, klopt helemaal. Mijn a, mijn b, mijn c: stralend witte schutbladen, net zo wit als mijn nieuwste bandje. Kortom, op de Galapagos-eilanden in een uithoek van Havankverzamelaarsland toch weer een nieuwe variant gevonden. Ik stel voor: band z. (Om compleet te zijn: donkerrood linnen met enig zwart in het weefsel. Dikke punt (3 mm) op rug. Witte schutbladen).
En nu moet ik toch nog steeds blijven zoeken naar een omslag, want band z is nu weer helemaal bloot. Zo blijft men bezig!
En ja, over De weduwe in de wilgen heb ik een vraag. Er zijn drie oplagen, a, b en c (Aarts, blz 35). Er zijn drie stofomslagvarianten: ook a, b en c (Aarts blz 38). Mijn vraag is: horen de oplaagvarianten abc in diezelfde volgorde bij de omslagen abc? Daar ging ik altijd wel van uit, tot ik een gebonden 'Weduwe' verwierf uit oplaag b met omslag c. Wie weet hoe dat zit? Of liever: zat?
(Opmerking in 2025: Inmiddels zijn alle banden De versierde bedstee van een passend stofomslag voorzien)