Onderstaand artikel verscheen - in gewijzigde vorm - in het voorjaarsnummer 2023 van Hoogst Merkwaardig, de nieuwsbrief van de Stichting Mateor.
Vier vreemde vrienden (7e druk), Er klopt iets niet (2e) en Het raadsel van de drie gestalten (3e), alle drie in de Balkenserie, zijn op een afwijkende manier gebonden: voorin ontbreekt een schutblad. De boeken verschenen tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1941, 1942 en 1942 (1).
Schutbladen, voor- en achterin een gebonden boek, verbinden de cover met het binnenwerk van het boek. Meestal wordt voor deze schutvellen een andere papiersoort gebruikt.
Deze twee boeken zijn gebonden zonder voorste schutblad.
Daardoor:
ontbreekt de zogenaamde Franse titelpagina (2)
klopt de paginering niet.
De eerste genummerde pagina, hier nummer 7, zie de foto's, zou nummer 5 moeten hebben.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het uitgeven van een boek geen sinecure. De procedure liep via een moeizaam Duits-Nederlands bureaucratisch systeem via vele schijven.
Voor publicatie van een manuscript moest een uitgever eerst toestemming zien te krijgen van het door de Duitsers gecontroleerde Departement van Volksvoorlichting en Kunsten.
Vervolgens moest de uitgever papier aanvragen bij het Rijksbureau voor Papier. Veel was er niet beschikbaar. Daarom moest je nauwkeurig aangeven hoeveel papier je van welke soort nodig had.
Mogelijk was er simpelweg niet genoeg schutbladpapier beschikbaar en was maar de helft van de benodigde hoeveelheid toegewezen.
Een andere mogelijkheid is dat men de boeken zo zuinig bond om wat mooi schutbladpapier over te houden.
Het zou interessant zijn te onderzoeken of op de voorkant van het eerste katern, de eigenlijke franse titelpagina, de titel toch wel is afgedrukt. En misschien is daar ook wel een K-nummer verstopt, want dat staat in de 8e druk van Vier vreemde vrienden in deze collectie linksonder op de franse titelpagina.
Dezelfde bindmethode is wellicht toegepast in meer banden van deze of andere titels, die niet in deze collectie zitten.
Op de onderste foto is te zien 'hoe het hoort' (Hoofden op hol, 8e druk, Balkenserie, uit dezelfde periode, geen K-nummer).
Met de klok mee:
Voorplat
Schutblad in een andere papiersoort
Franse titelpagina: pagina's [1] en [2]
Titelpagina: pagina's [3] en [4]
Opdrachtpagina: pagina's [5] en [6]
Eerste genummerde tekstpagina: pagina 7