Πληροφορίες για το βίο του αναχωρητή Θαλλελαίου μας δίνει η Φιλόθεος Ιστορία του Θεοδώρητου Κύρου. Καταγόταν από την Κιλικία και έζησε το πρώτο μισό του Ε΄ αιώνα. Ασκήτεψε στη Συρία. Όταν τον συνάντησε ο Θεοδώρητος, ζούσε κιόλας δέκα ολόκληρα χρόνια μέσα σε μια μικρή καλύβα, που στηριζόταν σε δυο ρόδες. Επειδή για λόγους ασκήσεως την έφτιαξε μικρή, πλάτος έναν πήχη και ύψος δύο, ο μεγαλόσωμος Θαλλέλαιος χωρούσε σ’ αυτή καθιστός και με το κεφάλι στα γόνατα. Στη στάση αυτή έκανε τις προσευχές του. Ο Θεός ακούγοντας τις προσευχές του και βλέποντας την άγια του ζωή, του έδωσε το χάρισμα να κάνει θαύματα.
Σε μικρή απόσταση από την όμορφη κωμόπολη των Γαβάλων ήταν ένας λόφος, που στην κορυφή του λειτουργούσε ειδωλολατρικό τέμενος. Από τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής λάτρευαν εκεί με θυσίες και τιμές τους ψευτοθεούς, προσπαθώντας να τους εξευμενίσουν για ν’ αποφύγουν την εκδήλωση της σκληρότητας τους.
Οι ιερείς εκμεταλλεύονταν την δεισιδαιμονία των απλοϊκών και παρίσταναν πως με διάφορα ξόρκια μπορούσαν να θεραπεύουν τις αρρώστιες όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και των κτηνών. Έτσι έρχονταν κι από μακριά, όσοι το μάθαιναν, για να βρουν την υγεία τους. Οι θεραπείες βέβαια γίνονταν με τη βοήθεια των δαιμόνων, που στο έλεος τους παραδίνονταν οι ταλαίπωροι χωρικοί.
Ο όσιος Θαλλέλαιος θέλοντας ν’ αντιμετωπίσει τούτη την οικτρή κατάσταση, έστησε την καλύβα του κι εγκαταστάθηκε στο λόφο, δίπλα στο τέμενος, Μόλις οι ιερείς τον πήραν είδηση, αποπειράθηκαν να τον τρομάξουν επιδεικνύοντας τα κατορθώματα τους.
Όμως δεν τα κατάφεραν γιατί η χάρη του Θεού φρουρούσε, κι η ασπίδα της πίστης προστάτευε τον ασκητή. Η αποτυχία τους, τούς γέμισε μίσος και εκδικητική μανία και καθώς δεν εύρισκαν τίποτε άλλο να ξεσπάσουν έπεσαν πάνω στα δένδρα, κατακόβοντας τις συκιές και τις θαλερές ελιές, που ήταν κατάφυτος ο λόφος, περισσότερες από πεντακόσιες.
Οι χωρικοί έκπληκτοι και φοβισμένοι δεν μπόρεσαν ν’ αντιδράσουν, μα το επεισόδιο αυτό τους έκανε να καταλάβουν την απάτη που γινόταν σε βάρος τους, κι αυτοί, που πριν τους κάλυπτε το σκοτάδι της πλάνης, τώρα με τη διδαχή και τα θαυμαστά έργα του Θαλλέλαιου, φωτίστηκαν με το φως της θεογνωσίας.
Ο άγιος με τις προσευχές του πετύχαινε τη θεραπεία των αρρώστων που έφταναν σ’ αυτόν· και όχι μόνο των ανθρώπων, αλλά και των απαραίτητων συντρόφων τους στην έρημο, των καμήλων. Έτσι σιγά σιγά όλος ο λαός της χώρας εκείνης εγκατέλειψαν τη δεισιδαιμονία των προγόνων τους κι ασπάστηκαν την αληθινή πίστη. Τότε ο Θαλλέλαιος, βοηθημένος απ’ τα πνευματικά του παιδιά, γκρέμισε το τέμενος των δαιμόνων κι ανοικοδόμησε μεγάλο ναό στο όνομα Μαρτύρων, αντιτάσσοντας στους ψεύτικους θεούς, τους νικητές του θανάτου.
Θεοδώρητου Κύρου, Φιλόθεος Ιστορία, KH΄/ Migne P.G. τόμ. 82, στήλη 1488 εξ.