Tên gọi khác: cỏ nhọ nồi, hàn liên thảo - Eclipta alba Hassk– là loài thực vật có hoa thuộc họ cúc (Asteraceae)
MÔ TẢ:
Cỏ mực mọc thẳng đứng có thể cao tới 80cm, thân có lông cứng. Lá mọc đối có lông 2 mặt, dài 2 - 8cm, rộng 5 - 15mm. Cụm hoa hình đầu màu trắng ở kẽ lá hoặc đầu cành, lá bắc thon dài 5 - 6mm, cũng có lông. Quả bế 3 cạnh, hoặc dẹt, có cánh, dài 3mm, rộng 1,5mm, đầu cụt, mọc hoang khắp nơi ở nước ta.
(Sở dĩ gọi là cây cỏ mực vì khi vò nát nó chảy nước như mực đen)
BỘ PHẬN DÙNG:
Toàn cây. Dùng tươi hay phơi, sấy khô.Khi dùng để nguyên hoặc sao đen.
THÀNH PHẦN HOÁ HỌC: alcaloid :ecliptin, nicotin vàTinh dầu, tanin, caroten.
KHU VỰC PHÂN BỐ:
Cây nhọ nồi phân bố ở khắp các tỉnh thành từ Bắc trí Nam, nhiều nhất ở miền Bắc. Miền Bắc thường gọi là cây nhọ nồi, đồng bào miền Nam gọi với tên Cỏ mực. Mọc ở Việt Nam, Ấn độ, Trung Quốc, Pakistan và một số nước vùng Nam Á.
TÍNH VỊ VÀ CÔNG DỤNG:
Cây cỏ mực có tính lạnh, không độc, vị ngọt chua, vào hai kinh can (gan) và thận, có tác dụng bổ thận âm, chữa huyết lỵ. Dùng điều trị can thận âm hư, kiết lỵ, đại tiện ra máu,xuất huyết nội tạng (chảy máu dạ dày, tiểu tiện ra máu, thổ huyết do lao, rong kinh), viêm gan mạn, chấn thương sưng tấy lở loét, mẩn ngứa…,giúp râu tóc đen trở lại
Công dụng dân gian vẫn hay dùng là cầm máu, lở loét trong miệng, viêm họng và mụt nhọt
Sách Nam dược thần hiệu cỏ mực dùng để chữa chứng chảy máu mũi đêm ngày không dứt, lấy cỏ mực giã nát, đắp vào giữa mỏ ác và trên trán.
Sách Thần nông bản thảo gọi cỏ mực là “thuốc cầm máu nổi tiếng”.
Sách Đường bản thảo viết, người bị chảy máu dữ dội dùng cỏ mực đắp sẽ cầm, bôi nước lên đầu thì tóc sẽ mọc lại nhanh chóng.
Điền nam bản thảo cho rằng, cỏ mực làm chắc răng, đen tóc, chữa khỏi 9 loại trĩ.
Bản kinh (ra đời cách đây 2000 năm) viết: “Máu chảy không cầm, đắp cỏ mực cầm ngay”.
Ngày nay, vị thuốc này được dùng nhiều trong điều trị sốt xuất huyết muỗi truyền, ung thư và nhiều bệnh khác.
Viện Dược liệu từng nghiên cứu tác dụng cầm máu và độc tính của cỏ mực và nhận thấy nó có khả năng chống lại tác dụng của dicumarin (thuốc chống đông), cầm máu ở tử cung, tăng trương lực tử cung. Cỏ mực không gây giãn mạch, không hạ huyết áp, nhưng có thể gây sảy thai.
Một số ứng dụng chữa bệnh của Cỏ mực
Cầm máu:
Trong cây cỏ mực có chứa Tanin có tác dụng cầm máu rất tốt. Có một câu chuyện ở TQ nói rằng, các nhà khoa học đã thử nghiệm Cắt đứt ĐM trên đùi một con chó, sau đó lấy bột cỏ mực tán mịn đắp vào và thấy cầm máu rất tốt. Ngoài ra còn có tác dụng cầm máu tốt với các bệnh như trĩ,chảy máu dạ dày, chảy máu đường tiểu
Tác dụng giúp đen tóc và dưỡng da :
Cỏ mực cải thiện quá trình tuần hoàn máu ngoài da, nhất là da đầu, làm cho da, tóc được cung cấp chất dinh dưỡng đầy đủ, do đó da dẻ sẽ mịn màng, tóc sẽ đen mượt.
Tác dụng tiêu viêm diệt khuẩn:
Người ta dùng cỏ mực để trị các bệnh ngoài da và nhiễm khuẩn. Có công dụng diệt các trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn viêm ruột, tụ cầu khuẩn và có tác dụng nhất định tới amip
Chữa bệnh Sốt xuất huyết:
Vào năm 1969, viện Đông y phối hợp với bệnh viện quận Đống Đa đã sử dụng cây cỏ mực chống dịch sốt xuất huyết cho 230 bệnh nhân nội trú và có đến 99,6% bệnh nhân khỏi bệnh.
Nguồn : Từ nhiều nguồn web và kinh nghiệm tại cộng đồng