Nau mai ki te pae tukutuku o te Whānau Huia
RĀMERE 4 O MAHURU
Aronga:
He waihanga i tētehi tuhinga auaha
Kawenga:
Me tīpako i TĒTEHI kupu/kīanga nō ia wāhanga e whai ake nei:
Tāwhirimātea
Tūmatauenga
Papatūānuku
_____________________________________________________________________
Marae
Maunga
Whenua kōraha
_____________________________________________________________________
Taiaha
Tewhatewhea
Hue
_____________________________________________________________________
"Ākene koe i a au!"
"Kei raro koe e putu ana!"
"Homai tō poho hei piringa..."
Kia kōwhiria TĒTEHI kupu o ia wāhanga, me tahuri ki te waihanga i tētehi tuhinga auaha e whakamahia ana aua kupu katoa ki te tuhinga kotahi. Kua waia kē ngā ākonga ki te mahi nei.
KAUA e iti iho i te 400-500 kupu te roa.
Me pato tuhi ki te rorohiko.
Me waihanga anō hoki i tētehi pikitia, me rapu rānei i tētehi pikitia/whakaahua e whakaatu mai ana i te matū o te tuhinga auaha.
Kia mutu te pato tuhi, me tahuri ki te whakatika haere i ngā hapa o te reo.
RĀMERE 28 O HERETURIKŌKĀ
Aronga:
He waihanga i tētehi tuhinga auaha
Kawenga:
Me tīpako i TĒTEHI kupu/kīanga nō ia wāhanga e whai ake nei:
Ngeru
Kurī
Rāpeti
_____________________________________________________________________
Pātiki
Moenga
Pāmu
_____________________________________________________________________
Pakipaki
Whanawhana
Pātero
_____________________________________________________________________
"Tō haunga hoki!"
"Ana tō kai!"
"Tō hamuti!"
Kia kōwhiria TĒTEHI kupu o ia wāhanga, me tahuri ki te waihanga i tētehi tuhinga auaha e whakamahia ana aua kupu katoa ki te tuhinga kotahi. Kua waia kē ngā ākonga ki te mahi nei.
KAUA e iti iho i te 400-500 kupu te roa.
Me pato tuhi ki te rorohiko.
Me waihanga anō hoki i tētehi pikitia, me rapu rānei i tētehi pikitia/whakaahua e whakaatu mai ana i te matū o te tuhinga auaha.
Kia mutu te pato tuhi, me tahuri ki te whakatika haere i ngā hapa o te reo.
Pānui takitahi mō te 15 mēneti
Ka tīmata te akoranga ki te pātai, “He aha te hua whenua pai rawa ki a koe?”
Whakarongo ki ngā whakatau a te Whānau Huia, ā, tāpirihia hoki te pātai, “He aha koe i pai ai ki taua hua whenua rā?”.
Mā ia tamaiti e pānui i te tuhinga mā tā rātou pukarangi. Te tikanga ia kei te akomanga ngā pukarangi katoa me ngā taura hiko. He pukapuka hiko tēnei, me tūwhera mā te pāwhiri i te hononga ītua e whai ake nei: Ngā Hua Whenua. (ka tuhi rānei i te hononga ki te papa tuhi - http://mataurangamaori.tki.org.nz/Rauemi-tautoko/Te-Reo-Maori/Te-Huinga-Raukura-Kahukura/Nga-Hua-Whenua).
Me whakamahi ngā tamariki i ā rātou purutaringa, kei hoihoi te akomanga i te reo kōrero o te tuhinga kei tēnā rorohiko, kei tenā rorohiko.
Whakautua ngā pātai e whai ake nei:
Ko wai ngā hua whenua o te kōrero nei?
He aha te kaupapa i whakataetae ai aua hua whenua?
I pēwhea tā rātou whakatairite tētehi ki tētehi?
Ki tōu whakaaro, ko wai i toa i te whakataetae? He aha ai?
He aha tētehi akoranga ka puta mai i te kōrero nei mō te pākiwaha?
Whakamāramatia mai te tikanga o te whakataukī nei, arā, KĀORE TE KUMARA E KŌRERO MŌ TŌNA REKA.
Tuhia he kōrero mō ētehi HUA RĀKAU. Whakamahia ēnei kīanga ki tō tuhinga: (Ko au te tino _________ / Ko ________ taku ngoa / He pai ___________ / He tino _________ )
Ka moe a Io Matua Kore i a Tangotango, ka pita ko Tamanuiterā rātou ko Marama ko ngā whetū.
Ia te tau, ia te tau, ka puta te tātai whetū o te huihuinga o Matariki. Koinei te tīmatanga o te tau hou Māori.
E 9 ngā whetū o te kāhui o Matariki:
MATARIKI
Ko Matariki te whetū tino nui o tēnei kāhui, koia ko te Māmā o ngā whetū i te kāhui nei. Ko Rēhua te Matua engari kāore ia i te kāhui whetū nei.
PŌHUTUKAWA
Ka hono atu i a Matariki ki ngā mate, ā, ko te whetū e kāwhaki nei i ngā mate i roto i te tau kua pahure.
TUPUĀNUKU
E hono atu ana tēnei whetū ki ngā kai katoa ka tupu mai i Papatūānuku.
TUPUĀRANGI
E hono atu ana ki ngā momo kai ka ahu mai i runga rā, arā, pēnei i ngā hua rākau, i ngā manu, ka maringi hoki te hinu kai, nā te kaha mōmona.
WAITĪ
E hono atu ana ki ngā kai e ahu mai ana i te wai māori.
WAITĀ
E hono atu ana ki ngā kai e ahu mai ana i te wai tote.
WAIPUNĀRANGI
He uri ia nā Tāpuapua. Ānō te āhua he roimata e maringi ana, nā te mea he kohukohu te āhua o tēnei whetū. E hono atu ana ki te marangai ke heke i te rangi, he wai tōna oranga, he wai hoki te tīmatanga o te tangata, ā, mā te wai anō hoki te tangata e ora.
URURANGI
E hono atu ana a Ururangi ki ngā hau. Otirā, he nui anō hoki ōna kaupapa. Mēnā he tino mārama tana tiaho mai, ka mahana a Papatūānuku, ā, ka pai hoki mō te ono kai.
HIWA-I-TE-RANGI
Ahakoa ngā kōrero e kīa ana ko Ururangi te pōtiki o ngā whetū i te kāhui nei, ko Hiwa-i-te-rangi kē te whakapākanga. Ko te wāhi nui ki tēnei whetu, ko ngā tūmanakohanga, ko ngā wawata o te tangata ka mau ki a ia.
Tuhia anōtia te whakapapa o Matariki ki tō pukapuka Reo Matatini.
He aha te Māori e kaha nei te whakanui i te kāhui whetū, a Matariki?
He aha ētehi mahi hei whakanui i a Matariki ki:
te kāinga
te kura
te hāpori whānui tonu
Tirohia te whārangi mahi ki runga ake nei. Honoa te whetū ki tōna whakamārama.
ARONGA - Te Iwa o Matariki
KAWENGA:
Tuatahi, me whai wā tonu ngā tamariki ki te whakaoti, ki te tutuki i tā rātou pikitia nō inanahi. Me whakatae te nuinga i tā rātou pikitia o te whetū kua tīpakona.
Wānanga tahi hei akomanga i te tikanga o te kupu - tūmanakohanga / wawata. He aha te tikanga o ēnei kupu rua? He hāngaitanga? Me akiaki te pouako i te tamaiti ki te whakawhānui i āna whakamārama, kia kaua e whāiti. Noho tahi hei porowhita ki te whakawhiti kōrero.
Hoatu he tauira ki ngā tamariki kia mārama pai ai ki ngā kupu nei.
Me tuhi ki tā rātou pukapuka Reo Matatini, kia 5 ngā whainga mō te tau e tū mai ana: 2020-2021. Mutu ana te tuhi i ā rātou tūmanakohanga, me whai wā rātou ki te whakamārama ā-waha, i ngā wawata.
HEI MAHI
Pānuitia te tuhinga NGĀ RĀ O TE WIKI nā Hera Taute.
Whakakīa te tūtohi me ngā mahi i ngā rā o te wiki.