ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการเงิน

1. งานการเงิน เงินที่หน่วยงานการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยมีและสามารถใช้ในการดำเนินการจัด การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือเงินงบประมาณ และเงินนอก งบประมาณ

1.1 เงินงบประมาณ เงินงบประมาณ หมายถึง เงินที่รัฐบาลได้จัดสรรให้แก่ส่วนราชการตามพระราชบัญญัติงบประมาณ รายจ่ายประจำปีการจ่ายก่อหนี้ผูกพันเงินงบประมาณสามารถดำเนินการได้ตามวัตถุประสงค์ของหน่วยงานนั้น ๆ โดยจะมีกำหนดระยะเวลา ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม ถึงวันที่ 30 กันยายน ซึ่งเรียกว่า ปีงบประมาณ

1.1.1 การจำแนกประเภทรายจ่ายของส่วนราชการ จำแนกออกเป็น 5 ประเภทรายจ่าย ได้แก่

(1) งบบุคลากร หมายถึง รายจ่ายที่กำหนดให้จ่ายเพื่อการบริหารงานบุคลากรภาครัฐ ได้แก่ รายจ่ายในลักษณะเงินเดือน ค่าจ้างประจำ ค่าจ้างชั่วคราว ค่าตอบแทน พนักงานราชการ

(2) งบดำเนินงาน หมายถึง รายจ่ายที่กำหนดให้จ่ายเพื่อการบริหารงานประจำ ได้แก่

- ค่าตอบแทน เช่น ค่าเช่าบ้านราชการ ค่าตอบแทนปฏิบัติงานนอกเวลาราชการ ค่าสอน พิเศษ ฯลฯ

- ค่าใช้สอย เช่น ค่าจ้างเหมาบริการ ค่าซ่อมแซมบำรุงรักษาทรัพย์สิน ค่าเช่าทรัพย์สิน ค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปราชการ เงินสมทบประกันสังคม ฯลฯ

- ค่าวัสดุ หมายถึง รายจ่ายเพื่อจัดหาสิ่งของซึ่งโดยสภาพเมื่อใช้แล้วย่อมสิ้นเปลืองหมดไป แปรสภาพ หรือไม่คงสภาพเดิม หรือสิ่งของที่มีลักษณะคงทนถาวรและมีราคาต่อหน่วยไม่เกิน 5,000 บาท รายจ่าย เพื่อจัดหาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ราคาต่อหน่วยหรือต่อชุดไม่เกิน 20,000 บาท รายจ่ายซ่อมบำรุงทรัพย์สินให้ สามารถใช้งานได้ปกติฯลฯ

- ค่าสาธารณูปโภค หมายถึง รายจ่ายค่าบริการสาธารณูปโภคสื่อสารและโทรคมนาคม รวมถึงค่าใช้จ่ายที่จ่ายชำระพร้อมกัน เช่น ค่าบริการ ค่าภาษีได้แก่ ค่าไฟฟ้า ค่าน้ำประปา ค่าน้ำบาดาล ค่าโทรศัพท์ค่าบริการไปรษณีย์ฯลฯ

(3) งบลงทุน หมายถึง รายจ่ายที่กำหนดให้จ่ายเพื่อการลงทุน ได้แก่ รายจ่ายที่จ่ายในลักษณะค่า ครุภัณฑ์ค่าที่ดินและสิ่งก่อสร้าง

- ค่าครุภัณฑ์หมายถึง รายจ่ายเพื่อจัดหาสิ่งของที่มีลักษณะคงทนถาวร และมีราคาต่อหน่วย เกินกว่า 5,000 บาท และรายจ่ายเพื่อจัดหาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่มีราคาต่อหน่วยเกินกว่า 20,000 บาท ฯลฯ

- ค่าที่ดินและสิ่งก่อสร้าง หมายถึง รายจ่ายเพื่อได้มาซึ่งที่ดินและสิ่งก่อสร้าง รวมถึงสิ่งต่าง ๆ ซึ่งติดตรึงกับที่ดินและหรือสิ่งก่อสร้าง เช่น อาคาร ถนน รั้ว เป็นต้น ค่าติดตั้งระบบไฟฟ้า ระบบน้ำประปา และรายจ่ายเพื่อประกอบ ดัดแปลง ต่อเติม ที่มีวงเงินเกินกว่า 50,000 บาท ฯลฯ

(4) งบเงินอุดหนุน หมายถึง รายจ่ายที่กำหนดให้จ่ายเป็นค่าบำรุงหรือเพื่อช่วยเหลือสนับสนุน การดำเนินงานของหน่วยงานแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

- เงินอุดหนุนทั่วไป คือ เงินที่กำหนดจ่ายตามวัตถุประสงค์ของรายการ เช่น อุดหนุนรายหัว

- เงินอุดหนุนเฉพาะกิจ จะกำหนดเฉพาะกิจ เพื่อวัตถุประสงค์ของรายการนั้น ๆ ในส่วนของหน่วยงานการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจะได้เงินงบประมาณอุดหนุน ทั่วไป ซึ่งการเบิกจ่ายเงินอุดหนุนทั่วไปของหน่วยงานในสังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษา ตามอัธยาศัย ต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่ส่วนราชการก าหนด ซึ่งปัจจุบันใช้คำสั่งสำนักงานปลัดกระทรวง ศึกษาธิการที่ 166/2549 เรื่องหลักเกณฑ์การเบิกจ่ายเงินอุดหนุนของสำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน โดยสามารถเบิกจ่ายได้ทั้งงบบุคลากรงบดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานเท่านั้น

(5) งบรายจ่ายอื่น หมายถึง รายจ่ายที่ไม่เข้าลักษณะประเภทงบรายจ่ายใดงบรายจ่ายหนึ่ง หรือ รายจ่ายที่สำนักงบประมาณกำหนดให้ใช้จ่ายในงบรายจ่ายนี้เช่น เงินราชการลับ ฯลฯ

1.2 เงินนอกงบประมาณ เงินนอกงบประมาณ หมายถึง เงินประเภทต่าง ๆ ที่ส่วนราชการหรือสถานศึกษา หรือหน่วยงานทางการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ได้รับอนุญาตให้รับเป็นเงินรายได้และเก็บไว้ใช้ จ่ายนอกเหนือจากเงินงบประมาณที่ได้รับจัดสรร ซึ่งการใช้จ่ายเงินนอกงบประมาณจะต้องเป็นไปตามระเบียบที่ เกี่ยวข้อง ตามวัตถุประสงค์ของเงินแต่ละประเภท โดยส่วนใหญ่สถานศึกษาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม อัธยาศัยจะมีเงินนอกงบประมาณ ประเภทเงินรายได้สถานศึกษา

1.2.1 เงินรายได้สถานศึกษา หมายความว่า บรรดารายได้ผลประโยชน์ที่เกิดจากการจัดหาประโยชน์ ในที่ราชพัสดุ ซึ่งได้ดำเนินการตามกฎหมายที่ราชพัสดุ และเงินหรือผลประโยชน์อื่นที่สถานศึกษาได้รับไว้เป็น กรรมสิทธิ์แต่ไม่รวมถึงเงินงบประมาณรายจ่าย

การรับเงินและการเก็บรักษาเงินรายได้สถานศึกษา สถานศึกษาต้องออกใบเสร็จรับเงินให้แก่ผู้ชำระเงินทุกครั้งที่มี การรับเงินเว้น แต่กรณีที่ไม่สามารถออกใบเสร็จรับเงินได้ ให้ใช้หลักฐานการรับเงิน ตามแบบที่กรมบัญชีกลาง กำหนดให้สถานศึกษาเก็บรักษาเงินสดไว้เพื่อสำรองจ่ายรายได้ในวงเงินที่ ส่วนราชการต้นสังกัดระดับกรมกำหนด โดยความเห็นชอบของกระทรวงการคลัง (ศึกษาคำสั่งว่ากระทรวงการคลังอนุญาตให้สถานศึกษาหรือหน่วยงานของ ท่านเก็บรักษาเงินได้จำนวนเท่าใด)

ห้ามนำเงินอุดหนุนจากส่วนราชการท้องถิ่นเข้าเป็นเงินรายได้สถานศึกษาให้สถานศึกษาปฏิบัติดังนี้

1. เมื่อได้รับเงินอุดหนุน ให้ออกหลักฐานใบเสร็จรับเงินให้แก่ส่วนราชการท้องถิ่น

2. ให้สถานศึกษานำเงินที่ได้รับจากราชการส่วนท้องถิ่นนำ ฝากกระทรวงการคลังสถานศึกษาส่วนกลาง ให้ขอเปิดบัญชีกับกรมบัญชีกลางสถานศึกษาส่วนภูมิภาค แจ้งส่วนกลางเพื่อดำเนินการ ขอเปิดบัญชีเงินฝาก ณ คลังจังหวัดโดยสถานศึกษาจะต้องจัดทำทะเบียนคุมแยกรายโครงการ

3. สถานศึกษาสามารถเก็บเงินสดไว้สำรองจ่ายได้ไม่เกิน 50,000 บาท

4. การจ่ายเงินสำหรับโครงการใดให้นำไปจ่ายหรือก่อหนี้ผูกพันได้เฉพาะในโครงการนั้น

5. การปฏิบัติเกี่ยวกับการบัญชีและการพัสดุ หรือการปฏิบัติอื่น ๆที่เกี่ยวกับการรับและใช้จ่ายเงิน ให้ถือปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบียบ แบบแผน ของทางราชการโดยอนุโลม

6. กรณีมีเงินเหลือเมื่อเสร็จสิ้นโครงการให้นำเงินที่เหลือส่งคืนคลังเป็นรายได้แผ่นดิน เว้นแต่ราชการส่วนท้องถิ่นจะกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น