Herkomst zondagsrust

Er bestaat veel misverstand over de tijd wanneer christenen zijn begonnen met het vieren van de zondag. Het is duidelijk dat er in de tijd van het Nieuwe Testament nog geen sprake van was. Sommigen denken dat het vieren van de zondag pas in de vierde eeuw door keizer Constantijn werd ingevoerd, maar dat is niet juist. Het gebeurde namelijk al eerder. De eerste aanduiding voor het vieren van de eerste dag wordt gegeven door Barnabas rond 130 na Christus. Hij zette zich fel af tegen ‘Joodse praktijken’, zoals het vieren van de Sabbat, omdat deze volgens hem zijn functie had verloren.  De christenen vierden volgens hem de ‘achtste dag’, waarop onder andere de opstanding van Jezus werd herdacht.

Pas toen het christelijk geloof de staatsgodsdienst werd in het Romeinse Rijk , verbood keizer Constantijn in 321 op advies van Eusebius alle christenen, dus óók de Joodse gelovigen, het vieren van de Sabbat, om daardoor het christendom geheel van zijn Joodse wortels los te maken. Het doel hiervan was om tegenstrijdige belangen te verenigen.

In de loop van de eerste eeuwen ging de zondag, als dag gewijd aan de zon, steeds vaker de plaats innemen van de dag die gewijd was aan Saturnus (zaterdag). Ook bij christenen ging de zondag een steeds grotere rol spelen dan de zaterdag. Tijdens het bestrijden van de zonnecultus namen de christenen veel elementen van deze heidense godsdienst over in de eigen leer. Jezus’ dood en opstanding konden mooi vergeleken worden met het ondergaan en weer opkomen van de zon. De geboortedag van Sol Invictus (de onoverwinnelijke zon) op 25 december werd vanaf de vierde eeuw ook de dag waarop de christenen de geboorte van Jezus gingen vieren, waarschijnlijk in een poging om te voorkomen dat gemeenteleden mee gingen doen met de festiviteiten rond Sol Invictus.

Door de Sabbat af te schaffen en de zondag te heiligen hoopte men dat daardoor meer heidenen (in naam) tot de kerk zouden toetreden. Zo beantwoordde de overgang van Sabbat naar zondag precies aan het doel dat christenen in de tweede eeuw hadden – zich afscheiden van alles wat Joods was en zich drempelverlagend opstellen tegenover de heidenen, zodat zij sneller geneigd zouden zijn om het christendom te aanvaarden.

Wat de Bijbel ons leert

De Kerk heeft de rustdag op de Sabbat, ofwel de zevende dag van de week, veranderd in de eerste dag, en heeft het sabbatsgebod van toepassing verklaard op de zondag. Men stelt op deze manier 'fraai' het gebod van God buiten werking om de eigen traditie in stand te houden (Mark. 7: 7-9).

De schrijvers van de Heidelbergse Catechismus durfden echter de waarheid niet te verdraaien en schreven daarom dat de sabbat de rustdag is (zie zondag 38).

• Heidelbergse Catechismus, zondag 38, vraag 103:

• ''Wat gebiedt God in het vierde gebod?

• Eerstelijk, dat de kerkedienst, of het predikambt, en de scholen onderhouden worden , en dat ik, inzonderheid op den Sabbat, dat is, op den rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome, om Gods Woord te horen, de Sacramenten te gebruiken , God den Heere openlijk aan te roepen, enden armen Christelijke handreiking te doen; ten andere, dat ik al de dagen mijns levens van mijn boze werken ruste, den Heere door zijn Geest in mij werken late, en alzo den eeuwigen Sabbat in dit leven aanvange.''

En ook de Roomse Kerk geeft duidelijk aan dat zij zelf de Sabbatheiliging verplaatst heeft naar de zondag. 

Zie hieronder het citaat en mijn toevoegingen uit de Bijbel: