ఈ జలమందునీ కమలమేగతి నుద్భవమయ్యె, నొంటి నే
నీ జలజాతపీఠమున నేగతినుంటి, మదాఖ్య యెద్ది నా
కీ జననంబు నొందుటకు నెయ్యది హేతువు బుద్ధి జూడ నే
యోజ నెఱుంగలేనని పయోరుహగర్భుడు విస్మితాత్ముడై
పదవిభాగం: ఈ జలము + అందున్, ఈ, కమలము, ఏ, గతిన్, ఉద్భవము, అయ్యెను, ఒంటిన్, నేను, ఈ జలజాత, పీఠమునన్, ఏగతిన్, ఉంటి, మత్, ఆఖ్య, ఎద్ది, నాకు, ఈ జననంబున్, పొందుటకున్, ఏ + అది, హేతువు, బుద్ధి, చూడన్, ఏ, యోజన్, ఎఱుంగలేనని, పయోరుహ, గర్భుడు, విస్మిత, ఆత్ముడై.
భావం: శ్రీమహావిష్ణువు తన నాభిభాగం నుంచి కమలాన్ని సృష్టించి, అందులో తన అంశను నిలిపి, బ్రహ్మదేవుడిని సృష్టించాడు. అప్పుడు ఆ బ్రహ్మదేవుడు...
ఆహా! ఏమిటీ అద్భుతం! అంతా నీటితో నిండి ఉంది. ఈ జలరాశిలో ఈ కమలం ఏ విధంగా పుట్టింది? నేను ఒక్కడినే ఈ నీటి మీద ఎలా ఉన్నాను? నా పేరేమిటి? నేను ఈ విధంగా పుట్టడానికి కారణం ఏమిటి? ఎంత ఆలోచించినా ఈ రహస్యం ఏమిటో నాకు తెలియట్లేదు... అని ఆశ్చర్యపోయాడు.
ఆ చక్రభానుదీప్తి ధ
రాచక్రమునందు నిండి రయమున నమ్మా
యాచక్రము నణగించెను
నీచక్రముడైన యామినీచరునెదురన్.
పద విభాగం: ఆ, చక్ర, భాను, దీప్తి, ధరాచక్రమునందు, నిండి, రయమున, ఆ, మాయా, చక్రమును, అణగించెను, నీచక్రముడు, అయిన యామినీచరున్, ఎదురన్.
భావం: చక్రాలకు రాజు అయిన సుదర్శన చక్రం సూర్యకాంతితో సమానంగా వెలుగుతోంది. ఆ వెలుగు ధరాచక్రము అంటే భూమండలమంతా నిండి ఉంది. హిరణ్యాక్షుడు మాయతో నిండిన అస్త్రాన్ని విడిచాడు. దానిని అణచివేసి, నీచక్రముడు అంటే నీచబుద్ధి, రాక్షసబుద్ధికలిగిన ఆ నిశాచరుడిని ఎదుర్కోవడానికి శ్రీహరి వరాహరూపంలో బయలుదేరాడు.
జనయిత్రి గర్భమందును
ఘనక్రిమివిణ్మూత్రరక్తగర్భములోనన్
మునుగుచు జఠరాగ్నిని దిన
దినమును సంతప్యమానదేహుండగుచున్
పద విభాగం: జనయిత్రి, గర్భమందును, ఘన, క్రిమివిత్, మూత్ర, రక్తగర్తము, లోనన్, మునుగుచు, జఠరాగ్నిని, దినదినమును, సంతప్యమాన, దేహుండు, అగుచున్
భావం: ఓ తల్లీ! మనిషి తల్లి గర్భంలో ప్రవేశించి, అందులో ఉన్న దట్టమైన క్రిమి సమూహాలతో, రక్త మల మూత్రాలతో నిండి ఉన్న గుంటలో పడి, అక్కడ జఠరాగ్నితో రోజురోజూ పెరుగుతూ, బాధలతో కొట్టుమిట్టాడుతూ ఉంటాడు.