చిత్రంబులు త్రైలోక్య ప
విత్రంబులు భవలతాలవిత్రంబులు స
న్మిత్రంబులు మునిజనవన
చైత్రంబులు విష్ణుదేవు చారిత్రంబుల్
పద విభాగం: చిత్రంబులు, త్రైలోక్య, పవిత్రంబులు, భవ, లతా, లవిత్రంబులు, సత్, మిత్రంబులు, మునిజన, వనచైత్రంబులు, విష్ణుదేవు, చారిత్రంబుల్.
భావం: శ్రీమహావిష్ణువు చరిత్రలు కేవలం విచిత్రాలు మాత్రమే కావు. ముల్లోకాలను పవిత్రం చేసేటువంటివి. జీవరాసులకు మంచిమిత్రుల వంటివి. అడవులకు వసంత ఋతువు ఆనందం కలిగిస్తుంది. అదేవిధంగా ఈ చరిత్రలు మునులకు ఆనందాన్ని కలిగిస్తాయి. ఇవిసంసార బంధం అనే లతలను అవలీలగా ఛేదించే లవిత్రాలు (కొడవలి వంటివి)... అని శ్రీశుకుడు పరీక్షిత్తుకు వివరించాడు.
బాలున్ హరిపదచింతా
శీలున్ సుగుణాలవాలు శ్రీమన్మేధా
జాలున్ సంతోషించక
యేలా శిక్షించె రాక్షసేంద్రుండనఘా!
పద విభాగం: బాలున్, హరిపద, చింతాశీలున్, సుగుణ + ఆలవాలు, శ్రీమత్, మేధాజాలున్, సంతోషించక, ఏలా, శిక్షించె, రాక్షస + ఇంద్రుండు, అనఘా!
భావం: ‘‘ఓ మహర్షీ! చిన్నారి బాలుడైన ఆ ప్రహ్లాదుడు హరిపాదాల మీదే మనస్సు నిలిపి ఉన్నాడు. అతడు సుగుణశీలుడు. తన మనస్సును శ్రీహరి మీదే నిలిపి ఉంచాడు. అందుకు సంతోషించకుండా రాక్షసరాజైన హిరణ్యకశిపుడు ప్రహ్లాదుడిని ఎందుకు శిక్షించాడో కదా!’’ అని ధర్మరాజు నారదుడిని అడిగాడు.
ఎవ్వడు సృజించు బ్రాణుల
నెవ్వడు రక్షించు ద్రుంచు నెవ్వడనంతుం
డెవ్వడు విభుడెవ్వడు వా
డివ్విధమున మనుచు బెనుచు హేలారతుడై
పద విభాగం: ఎవ్వడు, సృజించున్, ప్రాణులన్, ఎవ్వడు, రక్షించున్, త్రుంచున్, ఎవ్వడు, అనంతుండు, ఎవ్వడు, విభుడు, వాడు, ఈ, విధమున, మనుచున్, పెనుచు, హేలారతుడై.
భావం: ఈ లోకంలో సర్వప్రాణులను ఎవడు సృష్టిస్తాడో, ఎవడు రక్షిస్తాడో, ఎవడు అంతం చేస్తాడో, ఎవడు అనంతుడో, ఎవడు సర్వవ్యాపకుడో... ఆ విభుడే ఈ విధ ంగా పోషించేవాడు, పెంచేవాడు (సర్వం చేసేవాడు) అని అర్థం.