Festiviteiten

Elke Sloveense vereniging, waar ook gevestigd, organiseert jaarlijks typische festiviteiten, zoals Paas- en Kerstvieringen, Sinterklaas voor de kinderen, moederdag, bedevaarten, litanieën tijdens de maand mei (šmarnice), pikniks, toeristische uitstappen, de Sloveense culturele feestdag “France Prešeren”, en niet te vergeten, de jaarlijkse Sloveense dag in oktober (oogstfeest na de druivenpluk). Elk feest op zich had de typische Sloveense charmes, en werden volgens eigen tradities georganiseerd.

Vooral de “Slovenski dan” was en is altijd een hoogtepunt van elke Sloveense vereniging, en jarenlang bezochten nabijgelegen Sloveense verenigingen mekaars “Sloveense dag”, zoals steeds volgens een vast stramien : een misviering (als dank voor de geslaagde druivenpluk), nadien een rijk kultureel programma (zang, voordrachten, folklore, en vroeger zelfs met toneel), om nadien een avond lang de beentjes te strekken op de dansvloer, met muziek van typische Sloveense ensembles. Elk Sloveens feest werd oorspronkelijk georganiseerd volgens de tradities in Slovenië. Men noemde dit feest “Vinska trgatev” (druivenplukavond): na de dankmis en een kultureel programma, werd de “lange” avond afgesloten met een dansfestijn bij typische Oberkrainer muziek. Boven de dansvloer werd een dak opgebouwd waarin druiventrossen hingen. Al dansend probeerde men zo een pakje te “stelen”, terwijl een allesziende “champetter” nauwlettend probeerde om de dief te vatten. Voor de ogen van het publiek speelden zich hilarische momenten af. Voor een afkoopsom mocht de dief de druiven houden.

Slovenen houden ook hun jaarlijkse Paasfeesten in ere, volledig in overeenkomst met de voorgeschreven tradities. Uiteraard

weet élke Sloveen, hoe hij het beste Pasen viert. “Witte donderdag” staat in het teken van de herinnering aan Het Laatste Avondmaal. “Goede vrijdag” is de dag van streng vasten. Op “Paaszaterdag” laten de mensen voeding zegenen (žegen), hetgeen dan op Pasen zelf tijdens het Paasontbijt wordt geserveerd. Volgens de exact bepaalde traditionele voorschriften werd de volgende voeding meegebracht tijdens de zegening : gedroogd vlees (šunka/hesp, kranjska klobasa (metworst), hetgeen symbool stond van het lichaam van Jezus; 5 rode gekookte eitjes (pirhi), die de druppels bloed symboliseerden van Jezus, en het aantal van 5 eieren waren het symbool voor de 5 wonden van Jezus aan het kruis; hren, gezond en wezenlijk kruid bij een Paasontbijt staan symbool voor de nagels waardoor Jezus aan het kruis werd genageld,  brood en o.a. potica of andere zoetigheden waren het symbool voor de doornen kroon tijdens het lijden van Jezus aan het kruis. Alle gezegende voedingswaren kwamen dan op tafel tijdens het Paasontbijt.

Pasen (Naš Dom 2009)

Een mooie blik op ons repetitielokaal ... tijdens het jaarlijks kerstfeest voor leden (18/01/2009)

Vele Slovenen hebben nog levendige herinneringen aan de litanieën, die tijdens de maanden “mei” in het verleden traditiegetrouw werden gezongen, zoals zeker in Eisden-Maasmechelen, waar zij elke avond in mei verzamelden aan de Mariakapel van Eisden-Cité (šmarnice). Dit wijst op de enorme devotie voor Moeder Maria. Tijdens deze meilitanieën leerde de Sloveense jeugd haast alle Marialiederen, hetgeen wijst op de verbintenis van het repertorium van Marialiederen en de volkse devotie. Deze liederen kent haast iedere Sloveen, alsof het volksliederen zijn, zonder dat ze lid zijn van een koor.

Naast al deze festiviteiten, die vooral de bedoeling hadden om Sloveense samenkomsten mogelijk te maken in een gezellige traditievolle geest, waren er ook diverse kulturele activiteiten, naast het koorleven op zich, die hoofdzakelijk door de vereniging Slomšek en de Sloveense Katholieke Missie gepatronneerd werden.

Op initiatief van de Sloveense aalmoezenier, Mgr. Žakelj, werden er initiatieven opgestart (in samenwerking met verschillende leden van de vereniging, zoals o.a. Lizi Bonk, Angela Trinko, Anica Kos), om Sloveense kinderen te verzamelen in een soort “Sloveense school”, waar er aandacht was voor de Sloveense taal, liederen en zelfs toneel. In samenspraak met volwassen koorleden werden op momenten zelfs “operettes” opgevoerd. In samenwerking met verschillende Sloveense leden zijn deze jeugdactiviteiten zelfs geëvolueerd naar een heuse Sloveense school, waar Sloveense afstammelingen taallessen volgden. De Sloveense jeugdwerking is op initiatief van Anica Kos tijdelijk uitgegroeid naar een Kleuterschool (Biba šola) en een Folkloregroep Vesela Mladina. De gebroeders Cverle en Novak hebben zelfs een decennium lang een typisch Sloveens muziekensemble opgericht, die deels de folkloregroep begeleid hebben en op Sloveense dansavonden speelden. 

Vooral na de aansluiting van onafhankelijk Slovenië bij de Europese Unie (2004) werd ook in Slovenië (als één van de weinige landen in Europa) een ‘Dag van de Kultuur’ als een nationale feestdag op de kalender van de vrije dagen gezet, ter ere van France Prešeren, een Sloveense dichter, die het gedicht heeft geschreven, waarvan één strofe nu de tekst is van het Sloveense volkslied. Vele hedendaagse Sloveense verenigingen hebben ook deze Kulturele feestdag op hun festiviteitenkalender staan.

Zo wordt reeds enkele jaren in Slovenië op 8 februari de kulturele hoogdag "Prešernov dan" gevierd, de "Dag van Prešeren", exact op

de sterfdatum van France Prešeren (03/12/1800 - 08/02/1849). Als enigste land in Europa is deze dag een "feestdag", en wordt er dus niet gewerkt. Op deze hoogdag worden in heel Slovenië kulturele manifestaties en festiviteiten georganiseerd. En bij vele Sloveense verenigingen in het buitenland is dit niet anders.

In zijn literaire werken staan thema's als liefde, vrede, samenhorigheid, vrijheid, nationale trots en onafhankelijkheid van de volkeren centraal. Zijn grootste erkenning krijg hij na de onafhankelijkheid van Slovenië, vermits men één strofe uit zijn gedicht "Zdravljica" (Heildronk) heeft gekozen als nationaal volkslied van Slovenië. Ook vele Slovenen in het buitenland vieren deze kulturele dag ter herinnering aan hun grootse dichter.

Prešernov dan (08/02/2025)

(Met dank aan Danny Vanrusselt voor deze foto's)