3. jarduera
Nolakoak dira euskal musika tresnak? Eta nolako soinua egiten dute?
Zer esan dezakegu soinuei buruz? Nolakoak dira? Politak? Itsusiak? Baina horiek adjektiborik egokienak aldira? Alaia da, esaterako, trikitixaren soinua? Zein musika tresnak du soinu tristea?
Beheko hodeian adjektibo piloa duzue. Zer adjektibo erabil dezakezue musika tresnen soinuak deskribatzeko? Baten bat gehiago sar dezakezue bertan?
Eta horietako zein erabiliko duzue euskal musika tresnen soinuak nolakoak diren esateko?
Jarduera hau talde handian burutuko duzue. Lehendabizi, entzun euskal musika tresnen soinuak eta gero saiatu, denok elkarrekin, soinu tresna horietako bakoitzari adjektiboak jartzen. Erabil ezazue behean atxikita duzuen taula (3. jarduera: soinuak deskribatzen, adjektiboak). Bertan dituzue musika tresnen soinuak entzuteko baliabideak.
Adjektiboak bilatzeko eta esanahiaz jabetzeko hiztegietan begiratu. Hemen dituzue bi helbide: Musika hiztegia; http://hiztegia.net, irakasleak ere lagunduko dizue.
(Gaztelania arloko unitatea lantzen baduzue, bertako baliabideak ere baliagarriak izango zaizkizue atal hau lantzeko).
3.1. Onomatopeiak
Eta musika tresnak deskribatzen laguntzeko onomatopeiak erabiltzen baditugu? Badakizue onomatopeiak zer diren? Erantzun aurretik, ikusi bideo hau: http://www.youtube.com/watch?v=zBLAXQeIKzs
Onomatopeiaz josita dago abestia ezta? Bai, onomatopeiak soinu bat imitatzen duten hitzak edo hitz taldeak dira. Eta zein dira beheko abestian dauden onomatopeiak? Bikoteka elkartuta, testua irakurri eta onomatopeiak azpimarratu. (Gaztelaniako unitatean ere honen inguruan aritu edo arituko zarete. Erreparatu hango soinuei!). Entzuteko egin klik hemen
Paristik natorren
Artista bat naiz ni.
Paristik natorren
Artista bat haiz hi.
Ondo jotzen det!
Baita guk ere!
Danborra nik jotzen det!
Pron, pron, pron;
Paristik natorren...
Biolina nik jotzen det!
Tiriri, tiriri,...
Pron, pron, pron,
Paristik natorren...
Turuta nik jotzen det!
Tururu, tururu,...
Tiriri, tiriri,...
Pron, pron, pron,
Paristik natorren...
Txindata nik jotzen det!
Txindata, txindata,...
Tururu, tururu,...
Tiriri, tiriri,...
Pron, pron, pron,
Paristik natorren...
Tronboia nik jotzen det!
Pra, pra, pra,...
Txindata, txindata,...
Tururu, tururu,...
Tiriri, tiriri,...
Beste abesti batzuetako onomatopeiak aztertu nahi izanez gero, hemen dituzue batzuk: pandero zaharra, erlojua. Bestalde, euskal karaokea webgunean makina bat abesti eta adibide topa ditzakezue. Bertako kanta batzuk bildu ditugu hemen. Egin klik!
Eta zer onomatopeia ezagutzen duzue euskal musika tresnen soinuekin lotzeko? Txalapartarena, agian? Eta beste musika tresnena? Behean dituzue onomatopeia batzuk. Zein euskal soinu tresnari dagozkio?
Ttakun- ttakun
Txiru liru li
Tarrantan
Tun-tun-tun
Tan parran tan, tan parran tan
...
Beraz, onomatopeiak ere oso baliabide onak dira musika tresnen deskribapenak egiteko. Ez ahaztu! Eta erabili zuen deskripzioan. Beste batzuk ere asma ditzakezue!
3.2. Konparazioak
Adjektibo eta onomatopeiez gain, konparazioak ere erabil ditzakegu deskripzioetan iritziak eta sentimenduak adierazteko. Deskribatzen duzuen horri ‘zuen ukitua’ emango diozue konparazioen bidez. Hala, gauza bat oso zuria dela esateko, elurra bezain zuria esan dezakezue edo nire amonaren ilea bezain zuria, ezta?
Konparazioak egiten ditugunean berdintasunari edo desberdintasunari erreparatzen diogu:
Berdintasuna markatzeko adina, bezain, bezala ... erabiltzen ditugu.
Desberdintasuna adierazteko, berriz, baino…-ago .
Desberdintasuna adieraztean, gehiago eta gutxiago zenbatzaileak erabiltzen ditugu.
Hona hemen zenbait konparazio. Bikoteka elkartu eta aztertu. Zeintzuk dituzue gustuko?
Harria baino gogorragoa
Kupela baino lodiagoa
Barea baino motelagoa
Ardatza baino tenteago
Haizea baino arinagoa
Lukainka baino luzeagoa
Akerraren adarra baino bihurriagoa
Bi zangoak baino adiskideagoa
Eztia bezain goxoa
Haga bezain luzea
Hatzak beste hari
Mendiko arroka bezain gogorra
Aukeratu bi eta saiatu musika tresnekin lotzen. Zein konparazio erabil dezakezue musika-tresnekin? Edo horietatik abiatuta, zein egin dezakezue? Esaterako, hona hemen bat: Hiru zuloko txirula ardatza baino tenteagoa da!
Egin itzazue beste bi konparazio beste egitura batzuk (baino—ago, beste...) erabiliz. Esaterako, Trikitiaren soinua jostaria eta alaia da, udaberriko egun haizetsuak baino alaiagoa!
Talde handian bilduta, zuzendu konparazioak.
Azkenik, exajeratu eta superlatiboak erabili!: Trikitia da munduko musika tresnarik alaiena eta biziena!
Asmatu bi edo hiru, ea nor den exajeratuena!
3.jarduera.pdf3 jarduera soinuak deskribatzen adjektiboak.doc