การจัดการเชิงกลยุทธ์(Strategic Management)ของกองทุนฯ

สำหรับท่านที่คุ้นเคย หรือทำงานด้านหลักประกันสุขภาพแล้วคงทราบวิสัยทัศน์ พันธกิจ และนโยบาย ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เป็นอย่างดี

        นั่น เป็นจุดเริ่มต้นของการจัดการเชิงกลยุทธ์ หรือการบริหารเชิงกลยุทธ์ของระบบหลักประกันสุขภาพ  การจัดการเชิงกลยุทธ์ เป็นการวางแผนการทำงานล่วงหน้า ทั้งระยะยาว ระยะกลาง ระยะสั้น  เรียกว่า การวางแผนกลยุทธ์ เป็นการวางแผนเพื่อการตัดสินใจ ในอนาคต

        เมือ สปสช.มีแผนกลยุทธ์ ทำไม กองทุนหลักประกันสุขภาพ ที่เกิดมาจาก สปสช. จึงไม่มีแผนกลยุทธ์ของตนเองบ้าง?

        ตามหลักการของการวางเชิงแผนกลยุทธ์  จะประกอบด้วยขั้นตอนของการกำหนด  วิสัยทัศน์ คือตัวกำหนดทิศทางว่า เราจะเป็นอย่างไร ในอนาคต อาจจะซัก 3 ปี 5 ปี หรือ 10 ปี ข้างหน้า  แต่ วิสัยทัศน์ จะไม่มีความหมายใด หรือกลายเป็นเพียงความเพ้อฝัน  หากไม่มีพันธกิจรองรับ  พันธกิจเป็นตัวกำหนดว่า จะทำอะไรบ้าง เพื่อให้ไปถังวิสัยทัศน์นั้น  โดยการดำเนินการตามวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน และมีตัวชี้วัด  กล่าวอีกนัยหนึ่ง  ก็คือ การดำเนินการตามเป้าหมายที่กำหนดในระยะเวลาสั้น ๆ ของแต่ละกิจกรรม  ตามกลยุทธ์  ก็จะนำไปสู่ความสำเร็จตามพันธกิจ และวิสัยทัศน์ นั่นเอง

         กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ หรืออาจเรียกแบบเต็มๆ ว่า กองทุนระบบหลักประกันสุขภาพระดับท้องถิ่น  สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในบทบัญญัติของพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 มาตรา 13(3) มาตรา 18(8) มาตรา 47 และมาตรา 48(4)ได้กำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสนับสนุนและกำหนดหลักเกณฑ์ให้องค์กรชุมชนองค์กรเอกชน และภาคเอกชนที่ไม่มีวัตถุประสงค์เพื่อแสวงหากำไร ดำเนินงาน และบริหารจัดการเงินทุนในระดับท้องถิ่นหรือพื้นที่ได้ตามความพร้อม ความเหมาะสมและความต้องการ  โดยส่งเสริมกระบวนการมีส่วนร่วมเพื่อสร้างหลักประกันสุขภาพแห่งชาติให้แก่บุคคลในพื้นที่ ให้คณะกรรมการสนับสนุนและประสานงานกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กำหนดหลักเกณฑ์เพื่อให้องค์กรดังกล่าวเป็นผู้ดำเนินงานและบริหารจัดการระบบหลักประกันสุขภาพในระดับท้องถิ่นหรือพื้นที่ โดยให้ได้รับค่าใช้จ่ายจากกองทุน (อ้างอิง) 

        เป็นการสนับสนุนให้ มีการบริหารจัดการเงินทุนในระดับท้องถิ่น จึงเป็นโอกาสอันดี  ที่ประชาชนในท้องถิ่น จะได้มีส่วนร่วมในการบริหาจัดการกองทุนฯ เพื่อให้เกิดกิจกรรมด้านสุขภาพ ทั้งเรื่องของการส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค และด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพร่างกาย  ให้เป็นไปตามความต้องการ หรือปัญหาที่เกิดขึ้นเฉพาะท้องถิ่นนั้นๆ  โดยมีการดำเนินงานในรูปแบบของคณะกรรมการกองทุนฯ  จึงน่าจะเป็นจุดเด่นขององค์กรระดับท้องถิ่น(สำหรับท้องถิ่นที่เข้าร่วมโครงการ-มีกองทุน)  ที่จะฉกฉวยโอกาสนี้  ดำเนินกิจกรรมสุขภาพ  ให้โดดเด่นกว่า ท้องถิ่นอื่นๆ  หากผู้นำคือกลุ่มผู้บริหารกองทุนฯ มีคุณภาพ คือมีทิศทางในการทำงาน

        หลักของการทำงานสมัยใหม่นั้น  มักใช้เครื่องมือในการกำหนดทิศทาง  นั่นก็คือ เครื่องมือจัดทำแผนกลยุทธ์  ซึ่งก็มักจะสอดคล้องกับแผนกลยุทธ์ตั้งแต่ระดับชาติ  ระดับองค์กรรองลงไป  ตามลำดับ  การกำหนดกลยุทธ์ให้มีประสิทธิภาพ  ย่อมอาศัยการมีส่วนร่วมของคนในองค์กร  ในการศึกษาวิเคราะห์องค์กร ค้นหาจุดแข็งจุดอ่อน ซึ่งเป็นปัจจัยภายใน  และศึกษาโอกาสและสิ่งคุกคามหรืออุปสรรค  ที่เป็นปัจจัยภายนอก ที่อาจเอื้อ หรือ เป็นปัญหา  แล้วนำไปกำหนด วิสัยทัศน์  พันธกิจ และวัตถุประสงค์ต่อไป   

        การที่จะตัดสินใจว่า กองทุนฯ ควรจะมีวิสัยทัศน์ของตนเองหรือไม่  ย่อมเป็นกระบวนการตัดสินใจในระดับสูง(การตัดสินใจเชิงกลยุทธ์)  เพราะเกี่ยวข้อกับความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นในอนาคต  ที่มีปัจจัยเกี่ยวข้องหลายอย่าง  และไม่อาจคาดเดาได้ว่า จะเกิดอะไรขึ้น เกี่ยวข้องกับความเปลี่ยนแปลงของกองทุนฯ   แต่หากไม่ตัดสินใจที่จะเปลี่ยนแปลงใดๆ  ทุกอย่างก็ย่อมถือปฏิบัติ  อย่างที่เคยเป็นมา  คือไม่มีทิศทาง  ที่จะพัฒนาไปในอนาคต

        คำถามคือ  ถึงเวลาหรือยังที่จะมีการเปลี่ยนแปลง   

หมายเหตุ : เอกสารที่เกี่ยวกับการทำแผนกลยุทธ์ | วิสัยทัศน์และพันธกิจกองทุนฯ