• Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ

Οι πρώτοι ρεθεμνιώτες σπηλαιολόγοι που τον πλαισίωσαν στο Κλιμάκιο Κρήτης υπήρξαν οι Χρίστος Μακρής (καθηγητής, Ρέθυμνο), Κωστής Ξεξάκης (καθηγητής, Ρέθυμνο), Μαρία Ψυχουντάκη (καθηγήτρια, Ρέθυμνο), Κωνσταντίνος Φραγκάκης (δάσκαλος, Αγία Γαλήνη), Γ. Βατζέλης (καθηγητής, Ρέθυμνο), Μιχάλης Γεωργουλάκης (δάσκαλος, Μύρθιος Ρεθύμνου), Νίκος Νιουράκης (δάσκαλος, Χαμαλεύρι Ρεθύμνου), Κώστας Νικολουδάκης (δάσκαλος, Ελεύθερνα), Ιωάννης Τσιφετάκης (δάσκαλος, Χανιά), Εμμανουήλ Παπαδάκης (καθηγητής, Κίσσαμος), Μηνάς Πλατάκης (τυπογράφος, Ηράκλειο), Ε. Βεγλιρής, Αικατερίνη Σαραβέλη, Π. Γεωργιουδάκης, Μ. Λεβεντάκης, Ι. Χουρδάκης και Α. Χουρδάκης. Παράλληλα πολλοί τότε μαθητές, ιδιαίτερα οι καταγόμενοι από την ύπαιθρο, βοήθησαν σημαντικά το Κλιμάκιο στις πρώτες του εξερευνήσεις.

Μέχρι το Δεκέμβριο του έτους 1963 καταγράφηκαν 1450 καρστικές μορφές σ’ ολόκληρη την Κρήτη και μέχρι τον Ιούλιο του 1967 περισσότερες από 2000. Η μετάθεση του Ελευθερίου Πλατάκη το έτος 1967 άφησε στο Ρέθυμνο τέσσερις εκπαιδευμένους θεωρητικά και πρακτικά σπηλαιολόγους, τους Χρίστο Μακρή, Κώστα Ξεξάκη, Νίκο Νιουράκη και Νικολουδάκη. Ο Χ. Μακρής, ο πιο ενεργός απ’ όλους, εξερεύνησε και δημοσίευσε σειρά σπηλαίων και διέσωσε με ενέργειές του πολλά σπήλαια κατά τη διάνοιξη του βόρειου οδικού άξονα της Κρήτης. Ο Κ. Ξεξάκης ασχολήθηκε περισσότερο με σπήλαια του Μυλοποτάμου, ο Ν. Νιουράκης ασχολήθηκε με σπήλαια της περιοχής Χαμαλευρίου-Παγκαλοχωριού και ο Κ. Νικολουδάκης με σπήλαια της περιοχής της Ελεύθερνας. Και οι τέσσερις, ως εκπαιδευτικοί, φρόντισαν να ευαισθητοποιήσουν τους κατά καιρούς μαθητές τους για τα σπήλαια, μιλώντας τους για την ανάγκη προστασίας τους και οδηγώντας τους σ’ αυτά.

Το Τμήμα Δυτικής Κρήτης της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας (1989 και εξής)

Οι Χ. Μακρής και Κ. Ξεξάκης αλλά και ο εκπαιδευμένος στην Ιταλία, όπου είχε σπουδάσει, σπηλαιολόγος Βασίλης Σιμιτζής, συνέχισαν στο Ρέθυμνο την εξερεύνηση των σπηλαίων και μετά το θάνατο του Ε. Πλατάκη, το έτος 1986. Κατά τις εργασίες του Πρώτου Συμποσίου, του αφιερωμένου στη μνήμη του, το έτος 1989, η Ε.Σ.Ε. όρισε ότι το Τμήμα Κρήτης θα είχε ως υπεύθυνους τον βιολόγο Καλούστ Παραγκαμιάν για την Ανατολική Κρήτη και τον γεωλόγο Β. Σιμιτζή για τη Δυτική Κρήτη.Κατά τη νέα περίοδο, που ξεκίνησε με τον λειτουργικό αυτό χωρισμό, το Τμήμα Δυτικής Κρήτης, όπως άλλωστε και της Ανατολικής, δραστηριοποιήθηκαν με έντονους ρυθμούς. Στα 16 χρόνια που έχουν περάσει από τότε, το Τμήμα Δυτικής Κρήτης έχει εξερευνήσει περισσότερα από 130 σπήλαια. Τα σπήλαια αυτά παρουσιάζει σε εφημερίδες (Ρεθεμνιώτικα Νέα, Κρητική Επιθεώρηση, Ρέθεμνος, Ελευθερία) και σε περιοδικά (Δελτίον Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, Κρητική Εστία, Κρητολογικά Γράμματα, Κρήτη, Σελίδες, Κρήτη, Υποβρύχιος Κόσμος, Κρητικό Πανόραμα, Στιγμές). Παράλληλα κάνει παρουσιάσεις σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σε συνεργασία με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης ‘Φάλκονας’ έχει εκδώσει τα βιβλία «Με τους νεολιθικούς ανθρώπους στο Σπήλαιο του Γερανίου», «Σε χώρους πρωτόγνωρους και μυστηριακούς. Τα σπήλαια του νομού Ρεθύμνης», «Μητρώο σπηλαίων νομού Ρεθύμνης» (ηλεκτρονική έκδοση) και «Συνοπτικός Οδηγός Κρητικών Απολιθωμάτων» και έχει στηρίξει επιστημονικά τη δημιουργία του φορητού εκπαιδευτικού προγράμματος (μουσειοβαλίτσας) «Τα σπήλαια του νομού Ρεθύμνης» (1999).

Το Τμήμα Δυτικής Κρήτης της Ε.Σ.Ε. δεν ξεχνά την ιστορία του και έχει μέχρι σήμερα τιμήσει τους πρωτεργάτες της σπηλαιολογίας Χρίστο Μακρή και Αντώνη Πλυμάκη (1997), Ελευθέριο Πλατάκη μετά θάνατον (1998), Κωστή Ξεξάκη (1998), μέλη της Σπηλαιολογικής Ομάδας Χανίων που ανέσυραν από βάραθρο νεκρό ορειβάτη (1998), το Κέντρο Περιβαλλοντικής Αγωγής ‘Φάλκονας’ για τις δραστηριότητές του τις σχετικές με τα σπήλαια (1999) και άλλους

Η περιβαλλοντική αγωγή των νεότερων γενιών αποτελεί σταθερή του φροντίδα, εξαρχής από τη θεσμοθέτησή της στην εκπαίδευση. Έτσι, έχει μέχρι σήμερα υποστηρίξει περισσότερα από 15 προγράμματα, σχετικά με τα σπήλαια, σε δημοτικά σχολεία, γυμνάσια, λύκεια, στην παιδική ομάδα του ΕΟΣ Ρεθύμνου και στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων. Σεμινάρια Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης έχει διοργανώσει τα έτη 1993, 1996 και 2005. Το έτος 2005 διοργάνωσε σχετικό σεμινάριο και στην Κάλυμνο, όπου κλήθηκε από τα εκεί Γυμνάσια και Λύκειο.

Για τα μέλη του το Τμήμα Δυτικής Κρήτης έχει μέχρι σήμερα διοργανώσει εκπαιδευτικά σεμινάρια στο Ρέθυμνο το 1993 (διάρκειας 9 μηνών), στον Πλακιά το ίδιο έτος στην εκπαίδευση αυτοδυτών και στο Ρέθυμνο το 1997 (διάρκειας 5 μηνών). Εκπαιδευτικές ημερίδες έχει διοργανώσει το 1990 για το Σπήλαιο Γερανίου, το 2003 για τα απολιθώματα και το 2005 για τα σπήλαια σε εκπαιδευτικούς. Έχει ακόμη κάνει παραστάσεις στα ΜΜΕ για καταστροφές στο Σπήλαιο Σεντόνη Ζωνιανών (1997) και στο Σπήλαιο Γερανίου (2004) και έχει συγκεντρώσει υπογραφές για την «τουριστική αξιοποίηση» του Δικταίου Αντρου (1994).

Το Τμήμα Δυτικής Κρήτης της Ε.Σ.Ε. έχει πραγματοποιήσει δύο μέχρι στιγμής μεγάλες εκθέσεις, τα έτη 2001 και 2005. Έχει συμμετάσχει στο Ζ΄ Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (1991), στο Συνέδριο Μυλοποταμιτών (1992), σε ημερίδες του Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης ‘Φάλκονας’, με αναρτημένη ανακοίνωση και γραπτή εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο «Ο Μυλοπόταμος από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» (2003), στο Συνέδριο Γεωπάρκων (Ανώγεια, 2003) και στο 2ο Παγκρήτιο Σπηλαιολογικό Συμπόσιο (2005). Έχει, μάλιστα, αναλάβει τη διοργάνωση του 3ο Συμποσίου, το οποίο θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο του 2006.

Το Τμήμα συνεργάζεται με το Τμήμα Κρήτης της Ε.Σ.Ε., τον Σπηλαιολογικό Όμιλο Κρήτης, την Σπηλαιολογική Ομάδα του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου Χανίων , με τον ΣΠΕΛΕΟ 1984-1985), με την Ε.Σ.Ε. (κεντρικά), με Γερμανούς σπηλαιολόγους σε σπήλαια του Ρεθύμνου (1986), με την Grespa (1994) και επί σειρά ετών με τον αυστριακό σπηλαιολόγο R. Bouchal. Στο Τμήμα Δυτικής Κρήτης της Ε.Σ.Ε. εκπαιδεύονται τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, συχνά με τη βοήθεια του Τμήματος Ανατολικής Κρήτης και του ΣΠ.Ο.Κ. στις τεχνικές αναρρίχησης, νέοι άνθρωποι, που αγαπούν τη φύση και διδάσκονται απ’ αυτή. Η θεωρητική κατάρτιση περιλαμβάνει βασικές γνώσεις γεωλογίας, υδρολογίας, παλαιοντολογίας, αρχαιολογίας, ιστορίας, λαογραφίας, ονοματολογίας, οικολογίας και τεκμηρίωσης σπηλαίων (χαρτογράφηση, φωτογράφηση, βιβλιογραφία), που επιτρέπουν στους νέους σπηλαιολόγους να απολαμβάνουν την είσοδό τους στα σπήλαια, με την κατανόηση των διεργασιών που διεξήχθησαν και διεξάγονται στο εσωτερικό τους.