Uit een vorige bijdrage (Lees>>>) volgt dat de duinvoetversteviging van de Westhoek (gemeenzaam de “Wandeldijk” of de "muur" genoemd) een negatief effect heeft op de duinvorming langs het strand. Zelfs binnen de MDK Dienst die destijds instond voor ontwerp en bouw van de dijk gewaagt men tegenwoordig van een “historische vergissing”.
In het kader van zijn natuurgidsstudie heeft Noël Hoste onlangs een causerie gebracht voor het Davidsfonds De Panne en ook voor de gidsen van De Dunepanne. Hierin had hij het o.a. over de duinvoetversterking die in de 70er jaren werd aangelegd, ondermeer als een destijds noodzakelijk geachte beveiliging voor de Westhoekverkaveling. Bij de constructie volgde men gewoon de voet van de zeereepduinen, tot waar die sinds de Tweede Wereldoorlog waren weggeslagen. Het oostelijk deel van de zeereep, tot aan het huidige "Vissersdorp", was evenwel tegen afslag beschermd door de Duitse atlantikwall. Daardoor vertoont de duinvoetversterking een scherpe knik, juist voor de slufters. Dit punt, dat het verst naar zee toe ligt, noemt Noël de “Kaap”.
Op die plaats is op vandaag goed te zien hoe het westelijk deel van de versterking, tot aan de Franse grens, helemaal onder het zand verdwijnt, terwijl het oostelijk deel, door zijn vooruitgeschoven ligging, bij vloed steeds door het water bespoeld wordt. Hierdoor is langs dit deel geen natuurlijke duinvorming mogelijk. Bij het huidige regime van kustaanwas blijkt dat die dijk dus helemaal niet nodig te zijn. Daarenboven kost het jaarlijks onderhouds- en oplapwerk handenvol geld.
De "Kaap" zoals Noël dat noemt
Boven: Google foto
Onder: de "muur Atlantique" na WOI. Bemerk de duintjes op het strand
Niet te verwonderen dus dat het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) niet langer bereid is om een zinloze dijk verder te onderhouden, vooral niet als die dijk ook nog een negatief effect heeft op de kustverdediging. De nieuwe generatie ingenieurs heeft een heel andere visie over kustbeveiliging dan de generatie van de jaren 70, ondermeer ook onder invloed van nieuwe inzichten die overwaaien vanuit Nederland.
De “harde kustverdediging” wordt verlaten en maakt plaats voor de “zachte kustverdediging”. Waar mogelijk wordt niet langer naar zeeweringsdijken gegrepen, maar komen zandsuppleties in de plaats vóór de dijken, om de gevaarlijke vloedgolven van de kustlijn weg te houden. Of worden zelfs onderwaterbanken voor het strand aangelegd om de golven te milderen voor ze het strand bereiken. De nieuwe stranden in Oostende en aan de Oostkust vormen een goede illustratie van de toepassing van deze principes. Zandsuppletie op het droge strand en ophoging van zandbanken zijn de middelen bij uitstek om de energie van de golven te dempen voor ze het stand oplopen. Dit leidt niet alleen tot een meer efficiënte beveiliging van de kust, maar geeft ook de natuurlijke duinvorming langs de zeereep betere kansen, waardoor uiteindelijk hogere duinen kunnen ontstaan, die op hun beurt weer de beveiliging van het achterliggende kustgebied zullen verhogen. Geen wonder dat in het Vlaamse Kustveiligheidsplan, dat onze kust tegen een 1000-jarige storm wil beschermen, deze technieken het hoofdaandeel uitmaken van de geplande werken.
In afwachting van de definitieve goedkeuring van dit Plan en de benodigde budgetten, worden met voorlopige kredieten reeds her en der suppleties uitgevoerd om onze kust alvast tegen een 100-jarige storm te beschermen. Ter vergelijking, een 100-jarige storm komt overeen met wat vorig jaar de Atlantische kust heeft moeten verduren bij de storm Xintya. Een nadeel van zandsuppleties is dat deze langs de kustgedeeltes in afslag regelmatig (vb om de 4 jaar) moeten bijgewerkt worden, maar onderhoud aan dijken is ook zeer duur.
Voor een meer gedetailleerde, technische uitleg verwijzen we naar de recente publicaties en naar de terreinstudie van Noël.
De "muur" anno 2011
De Duitse atlantikwall bij de start van de Westhoekverkaveling
Het bunkerpuin dat momenteel onder de "wandeldijk" ligt
Uit wat voorafgaat is het dus logisch en sinds enige tijd te verwachten dat op termijn de duinvoetversterking in de Westhoek zal gesloopt worden. Het gaat meer bepaald om delen 1 en 2 (zie bovenstaande Google foto), tot aan de “Kaap” voorbij het "Vissersdorp", die te dicht bij zee liggen. Het westelijk gedeelte (delen 3 en 4), voorbij de “kaap”, liggen meer landinwaarts, en geraken bij het huidige regime van kustaanwas stilaan helemaal ondergestoven. Uit de optiek van kustbeveiliging mag de duinvoetversterking tussen het zeilwagencentrum en de oostelijke slufter dus verwijderd worden. Na de sloop zal zich een nieuwe natuurlijke duinvoetlijn vormen, nl de springtijvloedlijn. Ter hoogte van het "Vissersdorp" zal aanvankelijk enige afslag gebeuren na de eerste stormen, maar al vlug zal zich een nieuwe natuurlijke duinvoetlijn vormen, die iets meer landinwaarts zal liggen dan nu het geval is, in lijn met de duinvoet westelijk van de slufters. Na verloop van tijd zullen de nieuwe zeereepduinen een bredere basis krijgen en hoger worden, zoals momenteel gebeurt in het gebied tussen de “Kaap” en de Franse grens. Mooie voorbeelden van zo'n kustlijn zijn te zien tussen Zuidkote en Leffrinkhoeke, maar ook tussen Koksijde en Oostduinkerke.
Tegenstanders voeren aan dat men bij hoogtij niet meer over het strand voorbij zal kunnen. Maar dat klopt niet. Alleen bij springtij en storm zal de zee tot tegen de duinvoet komen, en dan nog alleen bij hoogwater. Bij hoogtij en zelfs springtij zal men nog tussen de hoogwaterlijn en de duinvoet kunnen wandelen of paardrijden. (cfr foto hierboven van nu de Tweede Wereldoorlog). Een groot nadeel van deze sloop is uiteraard dat het geliefde wandelpad bovenop de dijk wegvalt. Het zou heel wat kosten om onderaan de duinvoet een alternatief wandelpad te bouwen. Dergelijk pad moet bestand zijn tegen stormen, en zou dus door een soort staketsel moeten gedragen worden. Maar ook mindervaliden en senioren zullen nog steeds hun wandeling kunnen maken, maar nu op het "harde zand" bij lage tij. Het strand zal er ter hoogte van het vissersdorp zelfs veel beter bij liggen. Wel moeten er verharde paden worden aangelegd om de toegang naar dit harde zand voor rolstoelen mogelijk te maken. Nu ligt er een ter hoogte van het Bortierplein. Eentje meer aan westelijke zijde: "De Rampe", maar ook een aan de oostelijke kant van de Zeedijk zouden uiterst welkom zijn.
Het wegvallen van het pad op de duinvoetbescherming zal bij de publieke opinie tegenstand oproepen, omdat men dat wandelpad ondertussen gewoon is. Dit pad vormt evenwel een unieke situatie aan onze kust. Nergens tussen Middelkerke en Duinkerke bevinden zich wandelpaden vóór de zeereepduinen. Wel zou bij de Vlaamse Gemeenschap, als compensatie, kunnen aangedrongen worden op een nieuw wandelpad van de Esplanade tot de Oostelijk slufter, aan te leggen tussen de zeereepduinen en de hoogbouw (te vergelijken met de Westelijke en Oostelijke uitlopers van de promenade in Oostduinkerke). De betreffende gronden zijn eigendom van de gemeente maar bevinden zich in het gebied dat onder het duinendecreet valt.
José heeft jaren geleden reeds een dergelijk pad voorgesteld tussen de Esplanade en het Zeilwagencentrum, over een afstand van 350 m. Dit voorstel werd door de milieuraad goedgekeurd, op voorwaarde van een verharding met schelpenzand. Eventueel zal hiervoor een afwijking moeten aangevraagd worden ten aanzien van de Europese natuurbeschermingsrichtlijnen.
Om de natuurlijke duinvorming niet in het gedrang te brengen zal de zone tussen de springtijvloedlijn en de duinvoet moeten afgesloten worden, zoals momenteel al het geval is ter hoogte van de camping Perroquet, het Zeepark en het StrandPark. Strandtoeristen op de embryonale duintjes zijn uit den boze, en de strandkuismachine en ander zwaar materieel al helemaal. Het is onaanvaardbaar dat momenteel, zelfs in de winter, de zone tussen de afsluiting en de duinvoetversterking wordt geëgaliseerd en machinaal opgekuist (zie foto hiernaast).
Vanaf de zeereepduinen voldoende sterk zijn dank zij de helm, kunnen die opnieuw opengsteld worden voor spelender kinderen en zonnebaders (cf te oosten van de Imperial)
Tot besluit:
Dit is wat ons te doen staat voor het herstel van een natuurlijke kust, passend bij onze mooie Westhoek:
1. duinvoetversteviging slopen tot de oostelijke slufter (inclusief AL het onderliggend bunkerpuin)
2. duinvoet tijdelijk afsluiten voor zonnebaders en spelende kinderen
3. als compensatie: nieuw pad aanleggen tussen de hoogbouw en de zeereepduinen, voldoende verhard voor fietsers en mindermobiele wandelaars (dus zeker geen paardenpad).
Dure onderhoudsinvesteringen voor een zinloze dijk zijn op termijn onverdedigbaar, noch voor het Vlaams gewest noch voor de gemeente. Dit is één van de gevolgen van het Vlaamse Kustveiligheidsplan.
Dit is een technische discussie en heeft niets te maken met de "groenen"
José Decoussemaeker en Noël Hoste
De Panne, 30 maart 2011