Historia

W ramach zainteresowań historycznych Krzysztof Czubaszek skupia się na zagadnieniach dotyczących przeszłości ziemi łukowskiej. Szczególną uwagę poświęca tematyce żydowskiej.

W 2007 r. współtworzył czasową wystawę w Muzeum Regionalnym w Łukowie poświęconą dziejom miejscowej społeczności żydowskiej. W 2012 r., z okazji 70. rocznicy rozpoczęcia likwidacji getta w Łukowie, ufundował tablicę pamiątkową upamiętniającą martyrologię ludności żydowskiej. W 2011 r. założył stronę www.zydzi.lukow.pl. W 2015 r. z jego inicjatywy stanął w Łukowie pomnik poświęcony społeczności żydowskiej i roli, jaką odegrała w dziejach tego miasta. W 2017 r. był współtwórcą stałej wystawy poświęconej łukowskim Żydom w Muzeum Regionalnym w Łukowie oraz ohelu cadyka Meira Tornhajma, który stanął na cmentarzu żydowskim w Łukowie. Za swą działalność na tym polu został w 2018 r. nominowany do nagrody Złote Skrzydła - Człowiek Roku 2017 przyznawanej przez „Tygodnik Siedlecki”. W 2021 r. odnalazł w Łukowie dom cadyka Herszełe Morgenszterna oraz doprowadził do odsłonięcia tablicy upamiętniającej żydowski dom modlitwy (bejt ha-midrasz), który stał dawniej przy ulicy Browarnej. W 2024 r. z rąk burmistrza miasta Łuków otrzymał statuetkę Łukowskiego Złotego Niedźwiedzia za wieloletnią pracę na rzecz przywracania pamięci o łukowskiej społeczności żydowskiej. 

Krzysztof Czubaszek zamieszcza artykuły i materiały z zakresu historii lokalnej w czasopismach (m.in. „Wschodnim Roczniku Humanistycznym”, „Podlaskim Kwartalniku Kulturalnym”, „Tygodniku Siedleckim”, „Wspólnocie Łukowskiej”) oraz serwisach internetowych (takich jak m.in. mapakultury.pl, kirkuty.xip.pl).

Opublikował m.in. książki „Żydzi Łukowa i okolic” (Warszawa 2008), „Przemiany społeczno-religijne na terenie parafii Ulan od XV do początku XX wieku” (Lublin 2010), „Twarze. Fotografie Żydów łukowskich / Faces. The Jews of Łuków in Photographs” (Warszawa 2017), „Skrzyszew. Monografia” (Warszawa 2017), „Stanisław Żemis - świadek zagłady Żydów w Łukowie / Stanisław Żemis - Witness of the Holocaust in Łuków” (Warszawa 2019), „Josef Bürger. Kat łukowskich Żydów (The Tormentor of the Jews in Łuków)” (Warszawa 2024). Jest także współautorem pracy zbiorowej „Żydzi na Podlasiu” pod red. Zofii Chyry-Rolicz, Renaty Tarasiuk i Edwarda Kopówki (Siedlce 2010) oraz niektórych haseł w przewodniku Marty Kubiszyn „Śladami Żydów. Lubelszczyzna” (Lublin 2011).

Od 2020 r. jest członkiem „Poland Forum” w Finkler Institute of Holocaust Research na izraelskim Uniwersytecie Bar-Ilana, zaś od 2023 r. członkiem Sieci Forum Dialogu, skupiającej osoby zajmujące się budowaniem dobrych relacji polsko-żydowskich, dbaniem o dziedzictwo żydowskie w naszym kraju, edukacją o historii i kulturze żydowskiej oraz walką z antysemityzmem.

„Żydzi Łukowa i okolic”

Wartość tej książki sytuuje się na kilku płaszczyznach. Jako kompendium wiedzy na temat kilkusetletniej historii żydowskiej gminy w Łukowie od czasów średniowiecza do momentu jej zniszczenia w czasie II wojny światowej praca Krzysztofa Czubaszka wpisuje się w silny od dłuższego już czasu nurt historycznego pisarstwa regionalnego, mającego na celu wydobycie pamięci o niewielkich społecznościach żydowskich żyjących niegdyś w Polsce. Nowy akcent stanowi sposób podejścia do niezwykle bolesnych relacji polsko-żydowskich w czasie Zagłady. Opisując przypadki denuncjowania i mordowania żydowskich mieszkańców przez ludność chrześcijańską, autor bardzo odważnie wkracza na teren trudnych rozliczeń z polsko-żydowską przeszłością. Niezwykle cenne jest także umieszczenie szerokiego wyboru źródeł, z którego skorzystają zapewne zarówno profesjonalni historycy, jak i pasjonaci lokalnej historii łukowskiej. 

dr Jolanta Żyndul
Kierownik Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

„Twarze. Fotografie Żydów łukowskich / Faces. The Jews of Łuków in Photographs”

Fotografie ocalają drobną cząstkę świata, którego dziś już nie ma. Dzięki nim możemy spojrzeć w oczy mieszkańcom Łukowa, na których kilkadziesiąt lat temu wydany został niezawiniony wyrok. Widzimy szczęśliwe rodziny, roześmiane dzieci, dostojnych starców. Ich życie zostało nagle i brutalnie przerwane, ich rzeczywistość unicestwiona. 

dr Krzysztof Czubaszek

„Stanisław Żemis - świadek zagłady Żydów w Łukowie / Stanisław Żemis - Witness of the Holocaust in Łuków”

Wśród wyjątkowych i szokujących relacji o eksterminacji polskich Żydów w małych miasteczkach okupowanych przez nazistowskie Niemcy znajduje się zasługujący niewątpliwie na uwagę dziennik sporządzony przez kogoś, kto przez kilkadziesiąt lat znany był jako Stanisław Żemiński, nauczyciel z Łukowa. Jednak od czasu zakończenia wojny jego opis Zagłady owiany był wielką tajemnicą: nie zachował się żaden ślad ani dokument dotyczący Żemińskiego. Było to do tego stopnia zastanawiające, że mogły pojawić się wątpliwości co do jego tożsamości. Dzięki niezwykłej pracy badawczej dr. Krzysztofa Czubaszka, historyka Żydów z Łukowa, wiemy już, kto jest autorem tego wartościowego świadectwa.

prof. Jean-Charles Szurek
Dyrektor emeritus ds. badań w Centre National de la Recherche Scientifique (Paryż)

„Josef Bürger. Kat łukowskich Żydów (The Tormentor of the Jews in Łuków)”

W wielu wspomnieniach, relacjach i dokumentach dotyczących Holokaustu w Łukowie pojawia się nazwisko Josefa Bürgera, funkcjonariusza Gestapo, któremu podlegało miejscowe getto. Był on absolutnym panem życia i śmierci Żydów. Zabijał z upodobaniem i bez powodu. Choć upiorna rola, jaką Bürger odegrał w Łukowie, jest ogólnie znana, to jednak nic nie wiadomo o tym odrażającym człowieku. Kim był, zanim trafił do Łukowa? Skąd pochodził? A przede wszystkim – co stało się z nim po zakończeniu wojny? Czy spotkała go zasłużona kara za popełnione zbrodnie, czy też, jak wielu nazistów, uniknął kary? Przez lata Bürger był nieuchwytną postacią, której widmo wisiało nad historią łukowskiego getta, i pozostawał historią bez treści. Teraz otrzymujemy wreszcie dotyczące go ważne i wartościowe opracowanie, napisane przez dr. Krzysztofa Czubaszka, historyka, który od wielu lat bada dzieje społeczności żydowskiej w Łukowie. Studium to nie tylko daje odpowiedź na powyższe pytania, ale także dowiadujemy się z niego wiele o historii getta w Łukowie i nazistach, których decyzje miały przemożny wpływ na historię tego miejsca i życie każdego mieszkającego w nim Żyda.

prof. Judy Tydor Baumel-Schwartz
Dyrektor Finkler Institute of Holocaust Research, Bar-Ilan University (Ramat Gan, Izrael)

„Przemiany społeczno-religijne na terenie parafii Ulan od XV do początku XX wieku”

Wybór tematu jest trafny i ambitny. (...) Mocną stroną pracy jest jej podstawa źródłowa. (...) Pokazuje nam wagę badań w skali mikrohistorycznej dla lepszego zrozumienia mechanizmów formowania się postaw i świadomości religijnej w ramach tradycyjnych kultur społecznych, jakimi były i są społeczności określane jako parafialne, i w tym zakresie poszerza naszą wiedzę historyczną. 

dr hab. Henryk Gapski, prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Kierownik Katedry Historii Kultury Polskiej w Instytucie Historii KUL

„Skrzyszew. Monografia”

Monumentalne dzieło, a dla mieszkańców Skrzyszewa tożsamościowy odnośnik do własnych korzeni, niezbędny element cementujący współczesność i tak nieodzowny dla budowania przyszłości.

Solidna warstwa źródłoznawcza, poprawność analityczna i sprawność językowa sprawiają, że książka Krzysztofa Czubaszka powinna stać się zarówno podstawową literaturą o dziejach lokalnej społeczności dla jej mieszkańców, jak i przykładem mikroregionalnego studium do naśladowania przez innych regionalistów i badaczy. Gorąco polecam.

dr hab. Dariusz Magier
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

„Żydzi na Podlasiu”

Publikacja zawiera 31 artykułów z różnych dziedzin humanistyki, głównie historii. (...) Godzien podkreślenia jest fakt owocnej współpracy badaczy historii, języka, literatury i kultury żydowskiej reprezentujących podlaskie i warszawskie środowisko naukowe. (...)

Merytorycznej wartości artykułów nie sposób na ogół oddzielić od formy, w jakiej zostały one sporządzone. Dostrzegamy więc metodologię charakterystyczną dla nauk historycznych i bibliologii, literaturoznawstwa i językoznawstwa, socjologii i historii sztuki. Zróżnicowane instrumentarium badawcze podnosi wartość recenzowanego tomu. Opracowania wzajemnie się uzupełniają, przedstawiając różne dziedziny badań naukowych. Autorzy wykazują dobrą znajomość problematyki i dokumentacji naukowej. 

dr hab. Zbigniew Trzaskowski
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. J. Kochanowskiego w Kielcach

„Śladami Żydów. Lubelszczyzna”

Publikacja „Śladami Żydów. Lubelszczyzna” ma na celu przybliżenie w syntetyczny sposób bogatej historii i dziedzictwa kulturowego Żydów w województwie lubelskim.

Nadaliśmy jej formę przewodnika turystycznego, który pozwala na autorskie podejście do prezentowanego materiału. Do podążania ścieżkami wytyczonymi w przewodniku niezbędna jest wyobraźnia, bo prowadzi on głównie przez nieistniejący już świat sztetli. Zabierze Państwa w podróż do miast i miasteczek zamieszkałych niegdyś przez sławnych rabinów, myślicieli i działaczy społecznych, z ulicznym gwarem brzmiącym w języku jidysz. (...)

Teksty przewodnika powstały na podstawie artykułów poświęconych poszczególnym miejscowościom Lubelszczyzny, które przygotowane zostały w latach 2008-2010 przez różnych autorów na potrzeby portalu Muzeum Historii Żydów Polskich – Wirtualny Sztetl. Teksty zostały zweryfikowane i uzupełnione przez liczną grupę historyków i regionalistów.

dr Marta Kubiszyn, Emil Majuk

W 2006 r. Krzysztof Czubaszek otrzymał stopień doktora nauk humanistycznych w Instytucie Historii KUL.