@ ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับประวัติศาสตร์

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับประวัติศาสตร์

ประวัติศาสตร์ หมายถึง

    - การศึกษาอดีตในช่วงหนึ่งหรือสมัยหนึ่ง

    - เรื่องราวเกี่ยวกับสังคมมนุษย์

    - มีเหตุผลและถูกต้องตามความจริงโดยปราศจากอคติแล้ว  

    - ผ่านวิธีการตรวจสอบข้อเท็จจริง

บิดาแห่งวิชาประวัติศาสตร์ : เฮโรโดตัส (Herodotus ชาวกรีก : 484 – 425 ก่อน ค.ศ.)

    - บัญญัติคำว่า ประวัติศาสตร์ (History) เป็นภาษากรีก : Historiai แปลว่า ไต่สวน สืบสวน

- ผู้วางรากฐานความรู้ทางประวัติศาสตร์ พัฒนาไปสู่ “วิธีการทาง  ประวัติศาสตร์”

บิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย  : สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ 

   คุณสมบัติของนักประวัติศาสตร์

1.       มีความเป็นกลาง (Objectiveness or Objectivity)

2.       มีความคิดที่เป็นประวัติศาสตร์ (Historical thinking)

3.       มีความถูกต้องแม่นยำ (Accurary)

4.       มีความเป็นระเบียบในการจัดเก็บและบันทึกข้อมูล (Love of order)

5.       มีลำดับการทำงานที่เป็นตรรกะ(เหตุผล) (Logic)

6.       มีความซื่อสัตย์ในการแสวงหาข้อเท็จจริง (Honesty)

7.       มีความระมัดระวังในการใช้หลักฐาน (Self-awareness)

8.       มีจินตนาการ (Historical imagination)

 การนับศักราชสากล

การนับช่วงเวลา

    - ทศวรรษ   = รอบ 10 ปี   เช่น ทศวรรษที่ 2010 = ค.ศ.2010-2019

    - ศตวรรษ   = รอบ 100 ปี   เช่น  พุทธศตวรรษที่ 26 = พ.ศ.2501-2600  (หรือ คริสต์ศตวรรษที่ 21 = ค.ศ.2001-ค.ศ.2100)

    - สหัสวรรษ = รอบ 1,000 ปี   เช่น  สหัสวรรษที่ 3 = พ.ศ.2001-3000

วิธีการทางประวัติศาสตร์

    วิธีการทางประวัติศาสตร์ คือ กระบวนการค้นคว้าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ เพื่อให้ได้ความจริงหรือใกล้เคียงความจริงมากที่สุด โดยอาศัยการวิเคราะห์จากหลักฐานประเภทต่างๆ

ขั้นตอนและวิธีการทางประวัติศาสตร์

1. กำหนดปัญหา

- ศึกษาอะไร ที่ไหน อย่างไร

- หัวข้อหรือประเด็นศึกษา ไม่กว้างหรือไม่แคบเกินไป

2. รวบรวมหลักฐาน

ค้นคว้าจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง  ให้ครบถ้วนที่สุด

3. การตรวจสอบและประเมินคุณค่าของหลักฐาน(หรือการวิพากษ์) แบ่งได้ 2 ทาง

3.1 การตรวจสอบภายนอก (การวิพากษ์ภายนอก)

-  เป็นของจริงหรือของปลอม

-  เป็นหลักฐานชั้นต้นหรือชั้นรอง

3.2 การตรวจสอบภายใน  (การวิพากษ์ภายใน)

-  หลักฐานน่าเชื่อถือหรือไม่

-  ขัดแย้งกับหลักฐานอื่นหรือไม่

4. การตีความหลักฐาน   แบ่งได้ 2 ระดับ

          4.1  ตีความขั้นต้น

              - ตีความตามตัวอักษรหรือรูปภาพ

         4.2 ตีความขั้นลึก

              - จุดมุ่งหมายของผู้เขียน

     การตีความต้องวางใจเป็นกลาง    การตีความเรื่องหนึ่งอาจไม่ใช่ข้อยุติ หากพบหลักฐานใหม่ สามารถตีความแตกต่างไปจากเดิมได้

5. การเรียบเรียงและการนำเสนอ

-  ใช้ภาษาง่ายๆในการเรียบเรียงข้อมูล

-   อธิบายอย่างสมเหตุสมผล ต่อเนื่อง

-   นำเสนอน่าสนใจ

-   อ้างอิงหลักฐาน

 หลักฐานทางประวัติศาสตร์

            หลักฐานทางประวัติศาสตร์ (Historical source) หมายถึง ร่องรอยจากพฤติกรรมของมนุษย์ในอดีตจากการกระทำ การพูด การเขียน การสร้างสรรค์ การอยู่อาศัย ความคิด โลกทัศน์ ความรู้สึก ประเพณี รวมทั้งสิ่งต่างๆ ตามธรรมชาติที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสังคมมนุษย์

การแบ่งประเภทของหลักฐานทางประวัติศาสตร์

1. หลักฐานแบ่งตามลักษณะการบันทึก

        1.1 หลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร

               - จารึก ตำนาน พงศาวดาร จดหมายเหตุ เอกสารราชการ ชีวประวัติ จดหมายส่วนตัว หนังสือพิมพ์ นิตยสาร วารสาร กฎหมาย  และวรรณกรรม

        1.2 หลักฐานที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร

              - หลักฐานทางโบราณคดี  เช่น  โบราณวัตถุ โบราณสถาน เงินตรา เครื่องปั้นดินเผา โครงกระดูก ฯลฯ

2. หลักฐานแบ่งตามแหล่งข้อมูลหรือความสำคัญ

        2.1 หลักฐานชั้นต้น (ปฐมภูมิ)

               - ผู้เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์โดยตรงได้บันทึก สร้าง หรือจัดทำขึ้น -เช่น บันทึกส่วนตัว กฎหมาย หนังสือพิมพ์ จดหมายโต้ตอบ รวมทั้งโบราณสถาน โบราณวัตถุ

        2.2 หลักฐานชั้นรอง (ทุติยภูมิ)

              - จัดทำขึ้นหลังจากเหตุการณ์นั้นๆ ผ่านพ้นไปแล้ว 

              - ส่วนใหญ่ปรากฏในรูปของงานเขียนทางประวัติศาสตร์ที่ศึกษาข้อมูลจากหลักฐานชั้นต้นและเพิ่มเติมด้วยความคิดเห็นของผู้เขียน  เช่น วิทยานิพนธ์     หนังสือเรียน ต่าง ๆ